বৃষ্টিৰ সুগন্ধ

ঋতুপৰ্ণা বৰুৱা

পৰ্ব ১

শহৰৰ সেউজীয়া ৰঙেৰে ঢাক খোৱা এটা সৰু কলেজ চহৰ, সাঁঝ নামিলে য’ত বাতি আৰু কোলাহলত ভৰি যায়। তেতিয়া কলেজৰ পেছৰ ফালে থকা কঁপা বাঁহজোপাৰ মাজেৰে একোখনি হ’লতকৈ বেছি শূন্য পথত হাঁটিছিল অদিতি। দীৰ্ঘ কেশত বতাহৰ কুঁদনি, সৰু সৰু বৃষ্টিৰ ফোঁটাৰে সপোনীয়া ৰূপ পাইছিল। তেওঁৰ মুখত চিন্তাৰ আভা আছিল যদিও চকুৰ কাষত লুকাই থকা আভাময় হাঁহি এখন ইঙ্গিত দিছিল–মনত কিবা নতুন গল্প পাতিছে তেওঁ।

অদিতি এই চহৰৰ এক নামী কলেজৰ শেষ বৰ্ষৰ ছাত্ৰী। সাহিত্য বিভাগত অধ্যয়ন কৰিলে যদিও তেওঁৰ প্ৰকৃত প্ৰেম কবিতাত নহয়, সংগীতত আছিল। গীত গোৱা আৰু শুনাৰ মাজতেই তেওঁ নিজৰ মানসিক পৰিসৰ নিৰ্মাণ কৰিছিল। আজিও কেঁচা বতাহত বেজী থকা ছাতিটো মাথাত ধৰি ঘৰত ফিৰি আহি আছিল। একেবাৰে সামৰিক ভাৱে নহয়, এনেই পোৱালি সময়ৰ দৰে হাঁটি হাঁটি, চিন্তাৰ মাজেৰে পথটো পাৰ হৈ আছিল।

এই সময়তেই বিপৰীতে দেখা দিলে এজন। দীঘলদেহী, শালিক পাখিৰ দৰে চকু, পিঠিত বুটুকি থকা গীটাৰৰ ব্যাগ। নাম ৰুদ্র। কিছুমানৰ বাবে তেওঁ কেবল সংগীতপ্ৰেমী এজন ছাত্ৰ, আনৰ বাবে কলেজৰ অনুষ্ঠানবোৰৰ মুখ্য গায়ক। তেওঁৰ কণ্ঠত উছাহ আছিল, মঞ্চত উঠিলেই মানুহৰ ঢল জমা হৈছিল। কিন্তু অদিতিৰ বাবে–তেওঁ আছিল এক গুপ্ত উপস্থিতি, যাৰ গীত শুনিলে মনেৰে বতাহৰ দৰে উৰুৱাই নিত।

আজিৰ এই বৃষ্টিপাতৰ সন্ধিয়াত অদিতি প্ৰত্যাশা কৰা নাছিল যে তেওঁলোকৰ পথ মিলিব। তথাপি ভাগ্যৰ খেলা অদ্ভুত। দুয়ো জনৰ হাতত ছাতা, দুয়ো জনে বৃষ্টিৰ ফোঁটাত ভিজি থকা পথত থমকি গ’ল। ক’ত অতিৰিক্ত ভদ্ৰতা, ক’ত কথাবাৰ্তাৰ অচিনাকি আৰম্ভণি–দুয়ো জনৰ মাজত অল্পক্ষণৰ নিৰৱতা ভৰি উঠিল।

“অদিতি, তুমিও এফালে?” ৰুদ্রই প্ৰথমে কথা ক’লে।
অদিতিয়ে এক মৃদু হাঁহি দিলে। “হয়, আজিৰ দিনটো অলপ দীঘল হ’ল, লাইব্ৰেৰীৰ পৰা দেৰী হৈ গ’ল।”
তেওঁলোকৰ কথোপকথন একেবাৰে সাধাৰণ আছিল, কিন্তু বতাহৰ শীতলতাই যেন ইয়াক এক নৱগাথা ৰূপ দিলা। দুয়ো জনে একেলগে হাঁটিবলৈ ধৰিলে।

পথটো ফাঁকা আছিল, কেৱল বৃষ্টিৰ গন্ধেৰে ভৰা মাটিৰ সুবাসে দুয়ো জনৰ মাজত নীৰৱ সংগীতত ভৰাই তুলিছিল। ৰুদ্রৰ গীতাৰ বেগৰ পৰা একোটা বেজ ধ্বনিৰ দৰে গন্ধ ওলাইছিল। অদিতিয়ে তাক ক’বলৈ মন গৈছিল–“তোমাৰ গীতত কিবা আছে, যি মনক খোপৰ পৰা উলিয়াই আনে।” কিন্তু তেওঁ এয়ে নক’লে, মাত্ৰ হাঁহিৰে ঢাকি থ’লে।

ৰুদ্রই নীৰৱতা ভাঙিলে–“আগামী সপ্তাহত কলেজত সাংস্কৃতিক অনুষ্ঠান আছে, মই গাইছোঁ। তোমাৰো নাম তালিকাত আছে শুনিছোঁ। কবিতা পঢ়িবলা?”
অদিতিয়ে অলপ লাজি মূৰ দোলালে–“হয়তো। পঢ়িম বুলি ঠিক কৰিছোঁ।”
“তোমাৰ কণ্ঠত কবিতাৰ সুৰ আছে। মই ভাবো, তুমি কবিতা পঢ়িলে সেয়া সঙ্গীত হ’ব।” ৰুদ্রৰ সঁচা প্ৰশংসাই অদিতিৰ বুকুৰ মাজত অলপ তৰঙ্গ তুলিলে।

বৃষ্টিৰ ফোঁটাৰে বতাহে হঠাৎ জোৰালে ধাক্কা মাৰিলে। ছাতাৰ তলত দুয়ো জনে একেবাৰে ওচৰ ওচৰ আহি পৰিল। অদিতিৰ বুকুৰ ধুকনি বেগ পাইছিল, ৰুদ্রৰ চকুত অনুচ্চাৰিত এক উষ্ণতা সজীৱ হৈ উঠিছিল। সময়টো যেন স্থিৰ হৈ পৰিল।

পথৰ শেষত কলেজ গেট পোৱা গৈছিল। সিহঁতে থমকাল।
“ঠিক আছে, দেখা হ’ব। কবিতাটো অনুশীলন কৰিবা,” ৰুদ্রই মিচিকি হাঁহি দিলে।
অদিতিয়ে মাথাটো সৰু নত কৰিলে–“আর তুমি গীত।”

বিচ্ছিন্ন হোৱাৰ আগমুহূৰ্তত দুয়ো জনৰ চকুত এটা গোপন কথা বিনিময় হ’ল। যেন দুখন বুকুত একেটা বৃষ্টিৰ সুগন্ধি থমকি ৰ’ল।

অদিতি ঘৰত ফুৰি আহি গোটেই ৰাতি ছাদৰ তলত বহি গীত শুনিছিল। মোবাইলত ৰুদ্রৰ কণ্ঠ–“তুমি যদি নহাঁ, মই কবিতা হব নোৱাৰিম…”। তেতিয়াহে অদিতিয়ে উপলব্ধি কৰিছিল–তেওঁৰ মনত যি এক গুপ্ত স্থান আছে, সেয়া আস্তে আস্তে ৰুদ্রৰ বাবে খুলি গৈ আছে।

পৰ্ব ২

পৰদিনা পুৱা আকাশত বতৰ নিৰ্মল। বৰফজীৱী মেঘবোৰ পাহাৰৰ আঁচলৰ পৰা আঁতৰিবলগীয়া হোৱা সময়ত কলেজৰ আঙণত ফুটি উঠিছিল সোনালী ৰঙৰ কেঁচা সূৰুয। অদিতি এইদিনা অলপ আগতে কলেজত আহিছিল। কপালত কেতিয়াবা অস্থিৰতাৰ ছাঁ, কেতিয়াবা গোপন আনন্দৰ মৃদু সোঁত। ৰাতিটো যে তেওঁ গীত শুনি, কবিতাৰ খচৰা লিখি কটাইছিল তাক মুখত প্ৰকাশ নকৰিলেও চকুৰ ভিতৰৰ দীপ্তিত স্পষ্ট আছিল।

লাইব্ৰেৰীৰ পৰা বাহিৰ ওলালেই ৰুদ্রৰ লগত মুখামুখি হ’ব পাৰি বুলিও এক গুপ্ত আশা কৰিছিল। কিন্তু ৰুদ্রক দেখা নাপাই তেওঁ এচাম বান্ধবীৰ সৈতে কফি খোৱাৰ বাবে কেণ্টিনত গ’ল। কেণ্টিনৰ ভৰ্তি কোলাহলতেও তেওঁৰ মন একোতকৈ একো ধৰি থাকিব পাৰি নাছিল। চকু সঁচাকৈ ক’তবা গোটেই সময়ে ৰুদ্রক বিচাৰিছিল।

এই সময়তে পেছফালে পৰা গীটাৰৰ সুৰে এক নিমিষৰ বাবে সকলো আলোচনাক থমকাই তুলিলে। অদিতিৰ মনত এক ধাক্কা আহিল। সুৰটো চিনি পোৱা গ’ল—ৰুদ্রৰ আঙুলিৰে উত্পন্ন যাদু। তেওঁ কেণ্টিনৰ দুৱাৰ ফালে চাইছিল, আৰু সত্যই, ৰুদ্র ভিতৰলৈ সোমাই আহিছিল। তেওঁৰ বুকুত গীটাৰ, চকুত গোপন হাঁহি।

ৰুদ্রৰ আগমন একেবাৰে আনুষ্ঠানিক নহ’ল। বন্ধু-বান্ধৱী সকলে ঢোল পিটিবলৈ ধৰিলে—“আহিছে আমাৰ মঞ্চৰ ৰাজা!”। কিন্তু ৰুদ্রৰ চকু কেৱল এখন মুখতে স্থিৰ হ’ল। অদিতি লাজেৰে মুখত চাহৰ কপ চুই মাত্ৰ হাঁহি দিলে।

তেতিয়া ৰুদ্র ক’লে—“অদিতি, অনুশীলন কৰিছে নেকি?”
অদিতি অলপ সংকোচেৰে ক’লে—“হয়, কবিতাখন অলপ পাল্টাইছোঁ। মঞ্চত কিমান ক’ৰাম নাজানো।”
ৰুদ্রৰ হাঁহি এখনত বিশ্বস্ততাৰ গন্ধ আছিল—“তুমি উঠিবা মানেই মঞ্চ এক নতুন সুৰ পাই যাব।”

এই কথাত কেণ্টিনৰ বন্ধু-বান্ধৱীয়ে কটাক্ষ কৰিলে, কিন্তু অদিতিৰ মনত শব্দবোৰ নৃত্য কৰি থাকিল। এই প্ৰশংসা সাধাৰণ নহয়, এইটো এক ভিন্ন মাধুৰ্য্য।

দিনবোৰ এইভাবে কটাই গ’ল। সাংস্কৃতিক অনুষ্ঠানৰ দিন ওচৰলৈ আহিছিল। কেম্পাছৰ প্ৰতিটো কোণত ব্যস্ততা, অনুশীলনৰ শব্দ, কেতিয়াবা বেজা ঢোল, কেতিয়াবা গীতৰ উচাহ। অদিতি আৰু ৰুদ্রক প্ৰায়েই একেলগে দেখা গ’ল—কেতিয়াবা গীতাৰ ঘৰত, কেতিয়াবা কেম্পাছৰ গাছতলত বহি কবিতা আৰু গীতৰ ৰিহাৰ্ছেলত।

এদিন গীতাৰ ঘৰত ৰুদ্র গীতাৰ ধৰি বহি আছিল। অদিতি কাগজৰ পাতত লিখা কবিতা পঢ়ি শুনাইছিল। সোঁতেৰে ঢোকা সুৰবোৰে ঘৰৰ বতাহক আৱৰি পেলাইছিল। ৰুদ্র একেবাৰে সঁচাকৈ শুনিছিল, যেন প্ৰতিটো শব্দ তেওঁৰ অন্তৰত নামি গৈছিল। কবিতা শেষ হোৱাত তেওঁৰ চকুত চকচকীয়ে উঠিল।

“তুমি জানানে, কবিতা আৰু গীত দুয়ো একে নদীৰ দুই কinate। দুয়ো মিলিলে সংগীতৰ সাগৰ হ’ব পাৰে।”
অদিতিৰ মুখ শিহৰিলে। “তুমি এইভাবে ভাবা কেনেকৈ?”
ৰুদ্র হাঁহি দিলে—“কাৰণ মই যেতিয়া গাওঁ, মই কবিতাক গাওঁ। আৰু তুমি যেতিয়া পঢ়া, মই সুৰ শুনো।”

এই ক’লা কথাই অদিতিৰ বুকুত আন এক ধাক্কা দিলে। সঁচাকৈয়ে তেওঁ উপলব্ধি কৰিছিল—ৰুদ্ৰৰ লগত থকা মানেই এক গোপন উল্লাস, এক অনুচ্চাৰিত সুৰ।

দিনটোৰ লগত লগত এক সাঁঝৰ ৰিহাৰ্ছেলৰ বেলাত অদিতি আৰু ৰুদ্র একেলগে কেম্পাছৰ খোলামেলা মাঠত বহি আছিল। আকাশত ৰঙীন সূৰ্যাস্ত, পাখিৰ ওড়া-ফুৰা, আৰু দূৰবৰ্ষা পৰা গন্ধ। ৰুদ্র গীতাৰ তালি লৈ গীত গাবলৈ ধৰিলে। অদিতি হাঁহি হাঁহি তাক চাই শুনি আছিল।

কিন্তু এক মুহূৰ্তত চকু-চকুৰে এক অস্পষ্ট সেতু গঢ়ি উঠিল। অদিতিৰ মনত ভয় আৰু আকাঙ্ক্ষা একেলগে। ৰুদ্রৰ চকুতে এক সঁচা প্ৰশ্ন—“এই সঁচা সুৰখন ক’ত যাব?”

অদিতি মাথা তুলি ক’লে—“ৰুদ্ৰ, তুমি ভাবা নেকি, আমি সঁচাকৈয়ে একে দিশে গৈ আছোঁ?”
ৰুদ্ৰ মিচিকি হাঁহি দিলে—“সুৰ আৰু কবিতা একে নহয় নেকি? তেওঁলোকে একে পথত গৈ শেষত একেটা হ’ব।”

এই উত্তরত অদিতি কিছু নক’লে। কিন্তু বুকুৰ ভিতৰত নীৰৱতাৰে ফেঁপৰি উঠা অনুভৱে তেওঁক সাৰ লৈছিল।

সাংস্কৃতিক অনুষ্ঠানৰ আগৰ ৰাতি। কেম্পাছত আলো-পোহৰ, সাজ-সজ্জা, মঞ্চত ব্যস্ততা। অদিতি নিজৰ কবিতাৰ খচৰা লৈ এবাৰ আকৌ চাবলৈ বহিছিল। সেই সময়তে ফোনত এটা মেছেজ আহিল—
“আগামীকালত তুমিও মঞ্চত, মইও। কিন্তু মোৰ বাবে মঞ্চত তুমি কবিতা নহয়, তুমি সুৰ। শুভকামনা—ৰুদ্ৰ।”

এই মেছেজ পঢ়ি অদিতিৰ চকুত গোপন জলেৰে এক ধোঁৱা উঠিল। তেওঁ উপলব্ধি কৰিলে—এই বৃষ্টিৰ গন্ধৰ দৰে সম্পর্ক এখন সঁচাকৈ আৰম্ভ হৈছে।

পৰ্ব ৩

সাংস্কৃতিক অনুষ্ঠানৰ দিনটো আহি পৰিল। কলেজৰ আঙণত প্ৰথমে যি নীৰৱতা আছিল, তাত সোনকালে গুণগুণীয়া কণ্ঠৰ কোলাহলেৰে স্থান ল’লে। মঞ্চৰ চাৰিওফালে ৰঙীন পতাকা, আলো-পোহৰ, ব্যস্ত আয়োজন—কেম্পাছটো যেন উৎসৱৰ মঞ্চলৈ পৰিণত হৈছিল। অদিতিৰ মন কিন্তু তাতো থিৰ হ’ব পৰা নাছিল। আজি প্ৰথমবাৰ মঞ্চত কবিতা পঢ়িব লাগিব, আৰু তাৰ উপৰিও… ৰুদ্রো গাব। দুয়োৰ লগত প্ৰায় একে সময়ত অনুষ্ঠান আছিল, এই কথাই বুকুৰ ধুকনি সলনি কৰি তুলিছিল।

অদিতি আয়নাৰ সন্মুখত বহি নিজৰ চেহেৰাটো চাইছিল। গাঢ় নীলা মেখেলা-চাদৰ পিন্ধিছিল, চুলিত একোপা জুঁইফুল। কিন্তু চকুত আছিল এক অস্থিৰতা। বান্ধৱী সুনিতা ক’লে—“অ’ফ, কিমান ভয় পাইছিস! কবিতাটো তই ১০ বাৰৰো অধিক ৰিহাৰ্ছেল কৰিছিস, এতিয়া চিন্তা কিয়?”
অদিতি নীৰৱ হৈ মিচিকি হাঁহি দিলে। ভিতৰৰ ভয় আৰু উত্তেজনাৰ মূল কাৰণ যে অন্য ক’ত আছে, তাক বুজাব নোৱাৰিলে।

মঞ্চত অনুষ্ঠান আৰম্ভ হ’ল। নৃত্য, নাটক, বাণ্ডৰ গীতত সকলো আঙণ উলাহিত হৈ পৰিল। একে পিছপিছি নাম ঘোষণা হ’ল—“আহিছে সাহিত্য বিভাগের অদিতি শৰ্মা, কবিতা পঢ়িবলে।”

অদিতিৰ বুকু একেলগে থমকিলে। কিন্তু হেঁপাহৰ সৈতে গোটেই প্ৰেক্ষাগৃহৰ সন্মুখত গৈ থিয় হ’ল। মাইক ধৰি তলৰ পৰা ওপৰৰ ফালে একবাৰ চাইছিল—দৰ্শকৰ মাজত ৰুদ্র বহি আছিল, চকুত উৎসাহ। তাক দেখিমাত্র বুকুৰ ভিতৰৰ ভয় অলপ কমি গ’ল।

অদিতিয়ে কবিতাৰ প্ৰথম শাৰী উচ্চাৰণ কৰিলে। শূন্য গগনত বেলি ধৰি থকা সপোনৰ কথাৰে কবিতাটোৰ যাত্ৰা আৰম্ভ হ’ল। শব্দবোৰ তেওঁৰ কণ্ঠত সুৰ হৈ গ’ল, যেন ৰুদ্রৰ কথাৰ সত্য প্ৰমাণ হৈ পৰিল। মঞ্চত প্ৰেক্ষাগৃহ একেবাৰে নীৰৱ হৈ শুনিছিল। কবিতাৰ অন্তিমে হাতত হাতত তালি বাজি উঠিল। অদিতিৰ চকুত আনন্দৰ চকচকানি।

মঞ্চৰ পৰা নামি অহাৰ সময়ত ৰুদ্রৰ সৈতে চকু মিলিল। চকুত নীৰৱেৰে কোৱা গোপন বাক্য—“তুমি পাৰিলে।”

কিছু পৰে ৰুদ্রৰ নাম ঘোষণা হ’ল। গীতাৰ লৈ মঞ্চত উঠি, সোনালী পোহৰৰ তলত বহি গীত গাবলৈ ধৰিলে। প্ৰথম ধ্বনিতেই প্ৰেক্ষাগৃহ উল্লাসত ভৰি গ’ল। কিন্তু অদিতিৰ বাবে সেই সুৰ অন্য কিবা আছিল। শব্দবোৰ তেওঁৰ বুকুৰ মাজত ঢলি পৰিছিল।

গীতাৰ ছন্দত ৰুদ্র গাইছিল—
“তুমি যদি নাথাকাঁ, মোৰ সপোন খালি,
তুমি যদি হাঁহাঁ, মোৰ জীৱন গালী…”

প্ৰত্যেকটা শাৰী অদিতিৰ বুকুৰ ভিতৰত ঢৌ হৈ আহিছিল। মনে মনে ভাবিলে—এই গীত কোনৰ বাবে? মই নেকি?

গীত শেষ হোৱাত প্ৰেক্ষাগৃহ হাততালি আৰু হাঁহিৰ শব্দত গর্জি উঠিল। ৰুদ্র নতশিৰে ধন্যবাদ জনাই মঞ্চৰ পৰা নামি আহিল। কিন্তু এক নিমিষৰ বাবে চকু কেৱল অদিতিৰ ফালে স্থিৰ থাকিল।

অনুষ্ঠান শেষ হ’ল। ৰাতিপুৱা আকাশত অলপ বৃষ্টিৰ ফোঁটা আহি পৰিল। কেম্পাছৰ গেটৰ ওচৰত অদিতি একেলগে দণ্ডাই আছিল, বাড়ি যাওঁ নেকি ভাবি। ঠিক তেতিয়াই ৰুদ্র ওলাই আহি ক’লে—“অদিতি, এফালে যাবা?”

তেওঁলোক দুয়ো জনে গেটৰ ফালে একেলগে আহিল। বৃষ্টিৰ ফোঁটা মাটিৰ ওপৰত পৰি সুগন্ধি ছড়াই দিছিল। ৰাত্ৰিৰ বতাহত সেই গন্ধে সিহঁতৰ মাজত অনুচ্চাৰিত এক আলাপ আৰম্ভ কৰিলে।

“তোমাৰ কবিতাটো শুনি মোৰ মনে লাগিল, যেন গীতত সুৰ পোৱা গ’ল,” ৰুদ্র ক’লে।
অদিতি হাঁহি দিলে—“আৰু তোমাৰ গীতত মোৰ কবিতাৰ শব্দবোৰ বতাহ পালে।”

দুয়ো জনে হাঁহি হাঁহি পথত আগুৱাই গৈছিল। কিবা অচিনাকী হ’লেও বুকুত এটা চিনাকি গৰম ভাব।

পথৰ একাংশত ৰুদ্র থমকালে। “অদিতি, মই এক কথা ক’ব খুজিছোঁ। হয়তো এইটো আজিৰ রাতিৰ বৃষ্টিৰ দৰে হঠাতে অহা, কিন্তু… মই ভাৱো, আমাৰ এই সুৰ আৰু কবিতাই একে নদীত সোমাই গৈছে। মই…”

অদিতিৰ বুকু থমকি গ’ল। শব্দবোৰ স্পষ্ট নহ’লেও, অভিপ্ৰায় বুজিবলৈ কঠিন নহ’ল। তেওঁ মিচিকি হাঁহি দিলে, যদিও উত্তৰ ন’দিলে।

সেই ৰাতি অদিতি ঘৰত বহি বহি বৃষ্টিৰ ফোঁটাৰ শব্দ শুনিছিল। মোবাইলত ৰুদ্রৰ মেছেজ আহিছিল—
“আজিৰ রাতিৰ বৃষ্টিৰ গন্ধ যেন তোমাৰ কবিতাৰ ভিতৰত আছে। শুভৰাত্ৰি।”

অদিতিৰ চকুত সপোনৰ আভা আহি গ’ল। তেওঁ জানিলে—এই যাত্ৰা এতিয়া মাত্ৰ আৰম্ভ হৈছে।

পৰ্ব ৪

সাংস্কৃতিক অনুষ্ঠানৰ পিছদিনা কলেজৰ কেম্পাছত আলোচনাৰ মূল বিষয় আছিল ৰাত্ৰিৰ সেই অনুষ্ঠান। কেৱল নাটক, নৃত্য বা সংগীতৰ সমালোচনা নহয়—বিশেষকৈ ৰুদ্রৰ গীত আৰু অদিতিৰ কবিতা। বহুজন ক’লে, দুয়ো জনৰ পৰিস্ফুটন যেন একে মঞ্চতে মিলি গৈছিল। বান্ধৱী সুনিতা মজাকত কৈছিল—“তোমালোকে একেলগে উঠিলে মঞ্চত যেন সুৰ আৰু কবিতা হ’ল এজন দম্পতি।” অদিতি মাথা নত কৰি হাঁহি দিলে যদিও বুকুৰ ভিতৰত সেই কথাই ধুকপুকনিৰ জুই জ্বলাই তুলিছিল।

ক্লাছৰ মাজত অদিতি কেতিয়াবা চকু উঠাই ৰুদ্রক চাবলৈ চেষ্টা কৰিছিল। ৰুদ্রৰো চকু কেতিয়াবা তেওঁৰ ফালে আঁকৃষ্ট হ’বলৈ ধৰিছিল। তেওঁলোকৰ মাজত বৰ্তমান এটা অচিনাকি নীৰৱতা গঢ়ি উঠিছিল—য’ত শব্দৰ প্ৰয়োজন নাছিল, চকুৰ দৃষ্টিৰেই সকলো কথা কোৱা সম্ভৱ হৈছিল।

এদিন কলেজৰ পিছফালে থকা গছতলত ৰিহাৰ্ছেলৰ বাহানাত দুয়ো জনে বহি আছিল। বতাহত মাটিৰ গন্ধ, সৰু সৰু পখিলাৰ উৰণ। ৰুদ্র গীতাৰৰ ছন্দত গীত গাইছিল। গীতৰ মাজত হঠাৎ থমকি অদিতিৰ ফালে চাই ক’লে—
“অদিতি, তুমিও কেতিয়াবা ভাবা নেকি, আমাৰ দুয়ো জনৰ পথ একে দিশে গৈ আছে?”

অদিতি অলপ লাজি মিচিকি হাঁহি দিলে। “ভাৱো, কিন্তু… কেতিয়াবা ভয়ো লাগে।”
“ভয় কিয়?” ৰুদ্রৰ কণ্ঠ কোমল আছিল।
“আচলতে মই কেতিয়াও ভাবিছিলো নে মোৰ কবিতা আৰু কোনোবাৰ সুৰ একেলগে মিলিব। মোৰ জগত কাগজৰ, তোমাৰ গীতাৰৰ। দুয়োতে মিলিব পাৰেনে, সেয়া নিশ্চিত নহয়।”

ৰুদ্র মৃদু হাহাঁৰিলে। “জগত দুটা নহয় অদিতি, একেই। সুৰ আৰু শব্দ একেলগে মিলি যেতিয়া জন্ম লয়—তেতিয়াই সপোনৰ পূৰ্ণ ৰূপ হয়।”

অদিতিৰ বুকুতে এক তৰঙ্গ বয়াৰ দৰে উঠিল। তেওঁৰ মনত এটা গোপন উল্লাস, কিন্তু একে সময়তে অনিশ্চয়তাৰ অন্ধকাৰ।

সেই সন্ধিয়া ৰুদ্র হঠাৎ ক’লে—“তুমি কবিতা পঢ়িছা, মই গীত গাইছোঁ। দুয়ো জনে একেলগে এটা নতুন সৃষ্টি কৰিব নেকি? কবিতা আৰু গীত মিলাই এটা প্ৰযোজনা।”

অদিতি আচৰিত হৈ তাক চাই ৰ’ল। “তুমি মানে…?”
“মানে, মই গীত গাম, তুমি কবিতা পঢ়িবা। দুয়ো একেলগে এটা মঞ্চত। মোৰ মনত আছে, যদি একেলগে কৰা যায়—শ্ৰোতাই এটা নতুন যাদু অনুভৱ কৰিব।”

অদিতিৰ চকুত এক মুহূৰ্তৰ বাবে দীপ্তি উঠিল। এই প্ৰস্তাৱ মানে কেৱল সংগীতৰ নহয়, দুয়ো জনৰ সপোনৰ মিলন। কিন্তু তেওঁ তৎক্ষণাৎ উত্তৰ নিদিলে। মাথোঁ ক’লে—“চিন্তা কৰিম।”

ৰাতি ঘৰত বহি অদিতিয়ে খাতাত কবিতা লিখি গ’ল। শব্দবোৰৰ মাজত বৃষ্টিৰ গন্ধ, নদীৰ সোঁত, আৰু একোটা গোপন হাহি। শব্দবোৰে তেওঁৰ মনৰ কথা কৈছিল—“আমি যদি একেলগে থাকো, তেতিয়াই এই গল্প পূৰ্ণ হ’ব।”

কিছুদিনৰ ভিতৰতে কলেজত নতুন এটা অনুষ্ঠানৰ খবৰ আহিল—বসন্তোৎসৱ সাংস্কৃতিক সন্ধ্যা। কেম্পাছৰ সকলো শিক্ষাৰ্থী অংশগ্ৰহণ কৰিব পাৰে। ৰুদ্র সোনকালে অদিতিক খবৰ দিলে—“এইটো আমি দুয়ো জনে একেলগে উঠাৰ সঠিক সুযোগ। তুমি কবিতা, মই গীত।”

অদিতিৰ বুকুত আকৌ দ্বিধা জন্ম হ’ল। কিন্তু ৰুদ্রৰ চকুত থকা সঁচা বিশ্বাসে তেওঁক ধীৰে ধীৰে প্ৰস্তুত কৰি তুলিছিল।

দিনবোৰ কটাই গ’ল অনুশীলনত। কলেজৰ খালী ক্লাছৰুম, গছতল, বা কেণ্টিনৰ নিস্তব্ধ কোণ—য’তই দুয়ো জনে একেলগে বহিছিল, সিহঁতৰ কবিতা আৰু গীতৰ মেলত গঢ়ি উঠিছিল এক নতুন জগত। অদিতি কবিতা পঢ়ি দিলে, ৰুদ্র সুৰ যোগালে। দুয়ো জনৰ সন্মিলনে এনে এক যাদু সৃষ্টি কৰিছিল, যি শুনি উপস্থিত বন্ধু-বান্ধৱীয়ে হাততালি দিবলৈ বাধ্য হৈছিল।

এদিন ৰিহাৰ্ছেলৰ মাজত বৃষ্টিপাত আৰম্ভ হ’ল। খোলা আঙণত দুয়ো জনে ভিজা মাটিতেই বহি ৰিহাৰ্ছেল চলাইছিল। অদিতিৰ চুলিত বৃষ্টিৰ ফোঁটা, ৰুদ্রৰ গীতাৰৰ তাৰত পানীৰ টপটপনি। দুয়ো জনৰ চকুত একেই উল্লাস—যেন বৃষ্টিয়েই তেওঁলোকৰ প্ৰেমৰ সাক্ষী।

অদিতি হঠাৎ ক’লে—“ৰুদ্র, আমি এই নতুন সৃষ্টি মঞ্চত উঠালে মানুহে কি ভাবিব?”
ৰুদ্ৰ হাঁহি দিলে—“মানুহে কি ভাবিব সেয়া মুখ্য নহয়, মুখ্য হৈছে তুমি কি অনুভৱা। আমি যদি সঁচাকৈয়ে একেলগে হ’ব বিচাৰো, তেতিয়া এই সৃষ্টি আমাৰ নিজৰ।”

অদিতি মিচিকি হাঁহি দিলে। তেওঁৰ মনত বৰ্তমান ভয়তকৈ হেঁপাহ বেছি আছিল।

সেই ৰাতি, মেছেজত ৰুদ্র লিখিলে—
“বৃষ্টিৰ গন্ধ আমাৰ কবিতা। মঞ্চত যেতিয়া তুমি কবিতা পঢ়িবা, মই সুৰ যোগাম। তেতিয়া আমি সঁচাকৈয়ে এক হ’ম।”

অদিতিৰ চকুত উজ্বল জোনাকৰ দৰে হাহি উঠিল। তেওঁ জানিলে—এই গল্প এতিয়া কেৱল সপোন নহয়, বাস্তৱলৈও গৈ আছে।

পৰ্ব ৫

বসন্তোৎসৱৰ দিনটো আহি পৰিল। কলেজৰ আঙণত ফুলৰ সুবাস, কাগজৰ ৰঙীন কাগজেৰে সাজি উঠা মঞ্চ, আলো-পোহৰৰ উজ্বলতা—সঁচাকৈয়ে উৎসৱৰ পৰিৱেশ। সৰু সৰু ছাত্ৰছাত্ৰীয়ে ৰঙা-নীলা প’ছাক পিন্ধি কোলাহল কৰিছিল, শিক্ষকসকলো ব্যস্ত আছিল, আৰু সকলোতকৈ বেছি ব্যস্ত আছিল অংশগ্ৰহণকাৰী সকলে।

অদিতিৰ বুকু ধুকধুক কৰিছিল। আজিৰ দিনটো কেৱল এক অনুষ্ঠান নহয়, এই দিনতে তেওঁ আৰু ৰুদ্র একেলগে মঞ্চত উঠিব। এই প্ৰথমবাৰ, য’ত কবিতা আৰু গীত মিলি এক নতুন সৃষ্টিৰ জন্ম দিব।

সন্ধিয়া নামি আহিল। অনুষ্ঠান আৰম্ভ হ’ল নৃত্য, নাটক, ফেশ্বন শ্ব’ৰ মাজেৰে। একে পিছপিছি নাম ঘোষণা হ’ল—
“এতিয়া মঞ্চত আহি আছে সাহিত্য বিভাগৰ অদিতি শৰ্মা আৰু সংগীত বিভাগৰ ৰুদ্র কাশ্যপ। দুয়ো জনে একেলগে পরিবেশন কৰিব কবিতা আৰু গীতৰ সংমিশ্ৰণ।”

প্ৰেক্ষাগৃহ একেবাৰে গুঞ্জৰি উঠিল। সকলোৱে আশা কৰি আছিল—এই যুগলৰ পৰা কিবা নতুন পাব।

অদিতি মঞ্চত উঠি মাইক ধৰি থিয় হ’ল। ৰুদ্র গীতাৰ লৈ তাৰে আঙুলি থপথপাইছিল। প্ৰথমে অদিতিয়ে কবিতাৰ প্ৰথম শাৰী উচ্চাৰণ কৰিলে—
“বসন্তৰ ৰঙত আঁকা গগনৰ তলত
মই বিচাৰি ফুৰোঁ শব্দৰ গোপন সুৰ।”

শব্দবোৰ নীৰৱ প্ৰেক্ষাগৃহত উৰি গ’ল। তাৰ পিছতে ৰুদ্র সুৰেৰে উত্তৰ দিলে। গীতাৰ তাৰে জন্ম ল’লে এক কোমল ধ্বনি, আৰু ৰুদ্র গাবলৈ ধৰিলে—
“তুমি যদি কবিতা হওঁ, মই সুৰ হ’ম,
তুমি যদি হাঁহি হওঁ, মই বাতাস হ’ম…”

প্ৰত্যেক শাৰীৰ পিছতে অদিতিৰ কবিতা আৰু ৰুদ্রৰ গীত মিলি এক অনন্য যাদু গঢ়ি তুলিছিল। প্ৰেক্ষাগৃহত তালি আৰু হাঁহিৰ ধ্বনি গুঞ্জৰি উঠিল, কিন্তু দুয়ো জনৰ চকু কেৱল একে দিশে আছিল—একে-একে।

প্ৰদৰ্শন শেষ হোৱাত মঞ্চ গুঞ্জৰি উঠিল হাততালিৰ বজ্ৰধ্বনত। শিক্ষকসকলো আৰু অতিথিসকলো প্রশংসা কৰিলে। সুনিতা প্ৰেক্ষাগৃহৰ পৰা চিঞৰি উঠিল—“বাহ, আমাৰ কবিতা-সুৰৰ যুগল!”

অদিতিৰ চকুত লাজ আৰু আনন্দৰ মিলিত দীপ্তি আছিল। ৰুদ্রৰ চকুত সেই মূহূৰ্ততে সঁচা গৌৰৱ। দুয়ো জনে একেলগে প্ৰেক্ষাগৃহৰ প্ৰতি নতশিৰে ধন্যবাদ জনাই মঞ্চৰ পৰা নামি আহিল।

অনুষ্ঠান শেষ হোৱাৰ পাছত আঙণত আলো-পোহৰৰ মাজত হাঁহি আৰু কোলাহল চলি আছিল। বন্ধু-বান্ধৱীয়ে সিহঁতৰ প্ৰশংসা কৰিছিল, কিন্তু অদিতি আৰু ৰুদ্রৰ মন কেৱল দুয়ো জনৰ মাজৰ নীৰৱ কথাত ডুবিছিল।

কিছু সময়ৰ পিছত আঙণ ফাঁকা হ’ল। বতৰ অলপ শীতল, বতাহত ফুলৰ গন্ধ। ৰুদ্র অদিতিৰ ফালে চাই ক’লে—
“অদিতি, আজিৰ দিনটো মোৰ জীৱনৰ বিশেষ দিন। আমি একেলগে মঞ্চত উঠি দেখুৱালে—কবিতা আৰু গীত একে।”

অদিতি মাথা নত কৰি হাঁহি দিলে। বুকুৰ ভিতৰত শব্দবোৰ উথলি উঠিছিল, কিন্তু ওচৰলৈ অহা সাহস নাপাইছিল।

ৰুদ্ৰ কিছুমান সময় নীৰৱ থাকি হঠাৎ ক’লে—“অদিতি, মই এয়া ক’বলৈ বহুদিন ধৰি মনত ৰাখিছিলোঁ… মই তোমাক ভালপাওঁ।”

অদিতিৰ বুকু থমকি গ’ল। বতৰ যেন স্থিৰ হৈ পৰিল। ক’ত পখি নীৰৱ, ক’ত বতাহ শ্বাশ্বত। এই তিনিটা শব্দ শুনি তেওঁৰ চকুত গোপন জলেৰে তৰলতা উঠিল।

তেওঁ অলপ থমকি নীৰৱেৰে হাঁহি দিলে। “ৰুদ্ৰ, মোৰ কবিতা যদি সুৰ বিচাৰে, সেয়া কেৱল তোমাতেই পাইছোঁ। মইও…” বাক্য অসম্পূৰ্ণ হৈ ৰ’ল, কিন্তু চকুৰ দীপ্তিয়েই যথেষ্ট আছিল।

দুয়ো জনৰ মাজত সেই সন্ধিয়াত প্ৰতিজ্ঞা গঢ়ি উঠিল—যেন বৃষ্টিৰ গন্ধেৰে লিপিবদ্ধ।

পৰদিনা কলেজত সকলোতে আলোচনাৰ এক নতুন বিষয় জন্ম হ’ল। “ৰুদ্র আৰু অদিতি… সত্যিই একেলগে!” বন্ধু-বান্ধৱীয়ে মজাক, হাঁহি, উল্লাস কৰিছিল। যদিও সিহঁতৰ বাবে এই কটাক্ষৰ কোনো মূল্য নাছিল। তেওঁলোকৰ বুকুত যে সঁচা সংগীত বাজি উঠিছিল।

দিনবোৰ কটাই গ’ল কবিতা আৰু গীতৰ মাজত। ৰাতিপুৱা মেছেজ, দিনত একেলগে ক্লাছ, সন্ধিয়াত অনুশীলন। কলেজৰ গছতল, কেণ্টিন, খালী ৰুম—সৰ্বত্র তেওঁলোকৰ হাঁহি আৰু সপোনৰ আভা।

এদিন বৃষ্টিপাত হ’ল। কেম্পাছৰ পথত দুয়ো জনে একেলগে ভিজা ভিজাই হেঁটিছিল। অদিতি ক’লে—“বৃষ্টিৰ গন্ধত মোৰ কবিতা উলিয়াই আহে।”
ৰুদ্ৰ উত্তৰ দিলে—“আর মই সুৰেৰে তোমাৰ কবিতাক জীৱন দিওঁ।”

সেই দিনটোৱে দুয়ো জনৰ গল্পত এক নতুন অধ্যায় যোগ কৰিলে—প্ৰেমৰ ঘোষণা আৰু একেলগে আগুৱাই যোৱাৰ প্ৰতিজ্ঞা।

পৰ্ব ৬

প্ৰেমৰ সেই সঁচা ঘোষণা হোৱাৰ পাছত অদিতি আৰু ৰুদ্রৰ জীৱনত যেন এক নতুন ৰঙ ঢালি দিলে। দিনবোৰ গীত আৰু কবিতাৰ দৰে মিলি মিলি আগুৱাই গ’ল। কলেজৰ কোলাহল, ক্লাছৰ চাপ, পৰীক্ষাৰ ভয়—সকলোতে দুয়ো জনৰ উপস্থিতি একে সময়তে সান্ত্বনা আৰু উল্লাসৰ উৎস হৈছিল।

অদিতিৰ বাবে ৰুদ্রৰ লগত কোৱা প্ৰত্যেকটা শব্দেই যেন কবিতা হ’ল, আৰু ৰুদ্রৰ বাবে অদিতিৰ হাঁহি গীতৰ সুৰ। সুনিতা আৰু অন্য বন্ধু-বান্ধৱীয়ে মজাকত “কেম্পাছ কাপল” বুলি মাতিলেও, দুয়ো জনৰ বাবে সেইবোৰ কেবল বাহিৰৰ শব্দ। সিহঁতৰ অন্তৰত যে এক নতুন দিশত বয়াৰ দৰে সপোন উৰুৱাই লৈ গৈ আছিল।

এদিন ৰাতিপুৱা কলেজৰ পিচফালে থকা বটগছত দুয়ো জনে একেলগে বহি আছিল। চাৰিওফালে নীৰৱতা, কেৱল বতাহ আৰু পখিলাৰ গুঞ্জন। ৰুদ্র গীতাৰ লৈ সৰু সৰু সুৰ বাজাই আছিল। অদিতি খাতাত কবিতা লিখি আছিল।
ৰুদ্ৰ হঠাৎ থমকি ক’লে—“অদিতি, মই ভাবো, তুমি কবিতাৰ প্ৰতিটো শ্বাৰীত মোৰ সুৰ থকাটো বিচাৰা।”
অদিতি হাঁহি দিলে—“আৰু মই ভাবো, তোমাৰ গীতৰ প্ৰতিটো শ্বাৰীত মোৰ শব্দবোৰ লুকাই থাকিব লাগে।”

তেওঁলোকৰ কথোপকথন বতাহত উৰি গৈছিল। কিন্তু ঠিক তেতিয়াহে এক নতুন সমস্যা উপস্থিত হ’ল।

কিছুমান শিক্ষক আৰু জ্যেষ্ঠ ছাত্ৰ-ছাত্ৰী ক’লে—“ৰুদ্র আৰু অদিতি, দুয়ো জনেই প্ৰতিভাবান। কিন্তু সিহঁতে অতি ওচৰ ওচৰ হৈ পৰিছে। পঢ়াশুনিত প্রভাৱ পৰিব নেকি?” এই গুজব সোনকালে কেম্পাছত ছড়াই পৰিল। যদিও সিহঁতে বহুত গম্ভীৰ হৈ নালাগিলে, তথাপি অদিতিৰ মনত এটা দুচিন্তা জন্ম হ’ল।

একদিন অদিতিয়ে ৰুদ্রক ক’লে—“মানুহে অলপ বেয়া কথাও কৈ আছে। মোৰ ভয় হয়, আমি দুয়ো জনৰ মাজত এনে কোনো ভুল হ’ব নেকি?”
ৰুদ্ৰ সঁচা দৃষ্টিৰে ক’লে—“অদিতি, সঁচা প্ৰেমে কেতিয়াও ভুল নহয়। মানুহৰ কথা যেনে বতাহ—আজি আছে, কাইলৈ নাই। কিন্তু আমি যদি একে পথত আগুৱাই যাওঁ, তেন্তে এই শব্দবোৰৰ কোনো মূল্য নাথাকে।”

অদিতিৰ মন শান্ত হ’ল। তেওঁৰ বুকুত ৰুদ্রৰ কথাই এক দৃঢ়তা আনিলে।

সেই সপ্তাহতে কলেজত এটা আন্তঃকলেজ প্ৰতিযোগিতাৰ খবৰ আহিল। গীত আৰু কবিতাৰ মিশ্ৰণত অংশগ্ৰহণ কৰাৰ সুযোগ। ৰুদ্র উচ্ছ্বাসেৰে ক’লে—“এইটো আমি দুয়ো জনে একেলগে কৰিব লাগে। তুমি কবিতা, মই সুৰ। কেম্পাছৰ বাহিৰতেও আমি দেখুৱাম—প্ৰেম আৰু শিল্প একে।”

অদিতি একমুহূৰ্তৰ বাবে স্থবিৰ হ’ল। মঞ্চৰ বাহিৰলৈ আগবঢ়াটো মানে সকলোৰে সন্মুখত নিজৰ অন্তৰৰ সম্পর্ক উন্মোচিত কৰা। কিন্তু ৰুদ্রৰ চকুত থকা আস্থা আৰু উল্লাসে তেওঁৰ ভয় আঁতৰাই দিলে। তেওঁ মাথা নত কৰি হাঁহি দিলে।

প্ৰশিক্ষণ আৰম্ভ হ’ল। কলেজৰ খালী অডিট’ৰিয়াম, কেতিয়াবা ৰাতিপুৱা খালি ক্লাছ, কেতিয়াবা গছতল—য’তই দুয়ো জনে একেলগে অনুশীলন কৰিছিল, সেই স্থানেই যেন এক গোপন মন্দিৰ হৈ পৰিছিল। অদিতি কবিতা পঢ়িলে, ৰুদ্র সুৰত মেলিলে। কেতিয়াবা শব্দ ভুল হ’লেও, কেতিয়াবা সুৰ তালেৰে নাহিলেও, দুয়ো জনৰ চকুত হাঁহি আৰু বুকুত উল্লাস থিৰ আছিল।

এদিন প্ৰশিক্ষণৰ মাজত বৃষ্টিপাত আৰম্ভ হ’ল। খোলা আঙণত গীতাৰ ভিজি গ’ল, অদিতিৰ খাতাত অক্ষৰ ধুন্ধুলাই গ’ল। দুয়ো জনে একেলগে উভতি যাব খুজিলেও, ৰুদ্র হঠাৎ ক’লে—“অদিতি, আমি বৃষ্টিতেই অনুশীলন কৰো। কাৰণ আমাৰ গল্পই বৃষ্টিৰ সুগন্ধৰ পৰা আৰম্ভ হৈছিল।”

অদিতিৰ বুকুত সেই মুহূৰ্তত শিহৰণ উঠিল। তেওঁ মিচিকি হাঁহি দিলে আৰু কবিতা পঢ়ি ধৰিলে। বৃষ্টিৰ ফোঁটাৰ মাজত শব্দ আৰু সুৰে একেবাৰে অন্য ৰূপ পেলালে। যেন আকাশে নিজৰ কাগজত তেওঁলোকৰ সৃষ্টিক লিখি ৰাখিল।

প্ৰতিযোগিতাৰ দিন আহি পৰিল। অন্য কলেজৰ ছাত্ৰ-ছাত্ৰী, শিক্ষক, অতিথি—প্ৰেক্ষাগৃহ ভৰি গ’ল। অদিতি আৰু ৰুদ্র মঞ্চত উঠিলে। সোনকালে প্ৰেক্ষাগৃহ নীৰৱ হৈ পৰিল। অদিতিৰ শব্দ আৰু ৰুদ্রৰ সুৰ মিলি যেতিয়া উৰি গ’ল, সকলোৰ চকুত এক নতুন দীপ্তি আহিল।

শেষত হাততালিৰ বজ্ৰধ্বনি। সিহঁতে প্ৰথম স্থান লাভ কৰিলে। কিন্তু সিহঁতৰ বাবে সেই সন্মানতকৈ বেছি মূল্যবান আছিল একেলগে মঞ্চত থিয় হৈ থকা সেই অনুভৱ—যেন দুয়ো জনৰ বুকুতে একে সুৰ বাজি উঠিছে।

পিছফালে ৰুদ্র অদিতিৰ হাত ধৰি ক’লে—“তুমি মোৰ কবিতাৰ সুৰ। আৰু এই সঁচা কথা মই কেতিয়াও পাহৰিম নোৱাৰিম।”

অদিতিৰ চকুত চকচকীয়া জোনাকী পৰিল। তেওঁ অনুভৱ কৰিলে—এই প্ৰেম কেৱল সপোন নহয়, এইটো জীৱনৰ দিশ।

পৰ্ব ৭

আন্তঃকলেজ প্ৰতিযোগিতাত বিজয়ী হোৱাৰ পিছত অদিতি আৰু ৰুদ্রৰ নাম সমগ্ৰ চহৰজুৰি আলোচনাৰ বিষয় হৈ পৰিল। স্থানীয় খবৰ কাকততো ছবিসহ খবৰ প্ৰকাশ হ’ল—“কবিতা আৰু গীতৰ সংমিশ্ৰণে মোহিত কৰিলে”। শিক্ষকসকল গৌৰৱ অনুভৱ কৰিছিল, বন্ধুবান্ধৱীয়ে আনন্দ উল্লাস কৰিছিল। কিন্তু এই সকলো কথাৰ মাজত দুয়ো জনৰ বাবে সঁচাকৈ বিশেষ আছিল একেলগে সেই মুহূৰ্তবোৰ, য’ত প্ৰেম আৰু শিল্প একেটা নদীৰ সোঁত হৈ বয়িছিল।

কিন্তু সফলতাৰ লগত লগে নতুন চাপও আহি পৰিল। পৰীক্ষা ওচৰলৈ আহিছিল। ক্লাছ, প্ৰশিক্ষণ, প্ৰেম—সকলো একেলগে চলাওঁতে অদিতিৰ মন কেতিয়াবা দুখী হ’ব ধৰিছিল। পঢ়াশুনিত মন দিয়া কঠিন হ’ল, অথচ পিতৃ-মাতৃৰ আশা আছিল—তেওঁ ভালো ফলাফল কৰিব।

এদিন অদিতি লাইব্ৰেৰীত বহি আছিল। কিতাপৰ মাজত মন থিৰ কৰিব নোৱাৰিলে। কাগজৰ পাতত অক্ষৰবোৰ ফক্কা হৈ গৈছিল। ঠিক তেতিয়াই ৰুদ্র আহি ওচৰ চাপি ক’লে—“কি হ’ল, অদিতি? মুখত চিন্তাৰ ছাঁ। কবিতা নাহে নেকি?”
অদিতি গম্ভীৰ হৈ ক’লে—“নহয় ৰুদ্র, কবিতা আৰু গীততো সময় দিব লাগিছে, আৰু পৰীক্ষাৰ চাপো দিন দিন বাঢ়িছে। মোৰ ভয় হয়, মই কেতিয়াবা ব্যৰ্থ নহওঁ।”
ৰুদ্ৰ হাঁহি দিলে। “তুমি ভাবা নক’বা, মই আছোঁ। আমি দুয়ো জনে একেলগে পঢ়িম। যিমান সময় কবিতা-গীতক দিব, তেনেই সময় আমি পঢ়াশুনিতো দিব। প্ৰেম মানে দায়িত্ব ভাগ কৰি লোৱাও।”

অদিতিৰ বুকুত এক উষ্ণতা আহিল। এই কথাই তেওঁৰ মগজু শান্ত কৰিলে। দুয়ো জনে লাইব্ৰেৰীত কিতাপৰ মাজত বহি পঢ়াশুনিও কৰিলে, আৰু মাজে মাজে কবিতাৰ শাৰী লিখি ৰখা বা সুৰেৰে গুঞ্জৰিত কৰা।

দিনবোৰ এইভাৱে আগুৱাই গৈছিল। কিন্তু প্ৰেমৰ পথ সদায় সহজ নহয়। সমাজৰ দৃষ্টি, গুজব, পিতৃ-মাতৃৰ আশা—এইবোৰো জীৱনৰ অংশ।

এদিন কলেজৰ অনুষ্ঠানৰ পিছত দুয়ো জনে একেলগে কেণ্টিনত বহি আছিল। ঠিক তেতিয়াই এজন জ্যেষ্ঠ অধ্যাপকে ওচৰ চাপি ক’লে—“ৰুদ্ৰ, অদিতি… তোমালোকে প্ৰতিভাবান, কিন্তু এইবিলাক প্ৰেম-টেমৰ খেলত মন নিবাচিবা। সপোন দেখা ভাল, কিন্তু শিক্ষা আৰু ভবিষ্যৎ সৰ্বাধিক গুৰুত্বপূর্ণ।”

অদিতিৰ মুখ শীতল হৈ পৰিল। কথাবোৰ যেন বুকুত ছুৰিৰে খোঁচা মৰা। ৰুদ্রো নীৰৱেৰে শুনি থাকিল। অধ্যাপকজন যোৱাৰ পিছত দুয়ো জনৰ মাজত এক নীৰৱতা নামি আহিল।

অদিতি ক’লে—“ৰুদ্ৰ, মানুহৰ কথা কি সত্যি হ’ব নেকি? আমি সঁচাকৈয়ে দিশ ভূল কৰিছোঁ নেকি?”
ৰুদ্ৰ দৃঢ় কণ্ঠেৰে ক’লে—“অদিতি, শিক্ষা আমি দুয়ো জনে কৰিমেই। কিন্তু প্ৰেমও আমাৰ জীৱনৰ এক অংশ। সঁচা প্ৰেম কেতিয়াও দিশ ভূল নহয়। তুমি মোৰ কবিতা, মই তোমাৰ সুৰ—এইটো কেতিয়াও সমাজৰ কথাৰে মচিব নোৱাৰিব।”

অদিতিৰ চকুত জল আহিল। তেওঁ বুজিলে—ৰুদ্ৰৰ বিশ্বাস অটল।

সেই ৰাতি ঘৰত অদিতি পিতৃ-মাতৃৰ লগত বহি আছিল। মাতৃ ক’লে—“অদিতি, শুনিছোঁ তুমি ৰুদ্র নামৰ এজনৰ লগত সদায় ওচৰ ওচৰ। কিবা বিশেষ আছে নেকি?”
অদিতিৰ বুকু কঁপি উঠিল। তেওঁৰ প্ৰেমৰ কথা ক’ব নক’লেও মুখত সঁচা কথা ওলাই আহিল—“হয়, আমি দুয়ো জন একেলগে গীত-কবিতা কৰোঁ। তেওঁ মোৰ বন্ধু… আৰু তাৰোপৰি।”

পিতৃ নীৰৱেৰে ক’লে—“প্ৰেম কৰি ভালেই, কিন্তু শিক্ষা-ভৱিষ্যৎ পাহৰি যাব নালাগে। আমাৰ আশা আছে তুমি সফল হ’বা।”

অদিতি মাথা নত কৰিলে। বুকুত অলপ চাপ থাকিলেও, তেওঁ জানিলে—ৰুদ্ৰৰ লগত থাকিলে সকলোৰে আশা পূৰ্ণ কৰিব পাৰিব।

কিছুদিনৰ পিছত পৰীক্ষা আৰম্ভ হ’ল। ৰাতি জাগি দুয়ো জনে একেলগে পঢ়ি থাকিল। কবিতা আৰু গীত তাতো সঙ্গী আছিল, কিন্তু প্ৰধান আছিল অধ্যয়ন। পৰীক্ষাৰ দিনবোৰ কষ্টদায়ক হলেও, দুয়ো জনৰ একেলগে থকা বাবে সেয়া সহজ লাগিছিল।

পৰীক্ষা শেষ হোৱাৰ পিছত দুয়ো জনে একেলগে নদীৰ পাৰলৈ গ’ল। সন্ধিয়া জোনাকত পানী চকচক কৰিছিল। বতাহত মাটিৰ গন্ধ আৰু পানীৰ শব্দ। অদিতি ক’লে—“ৰুদ্ৰ, জীৱনৰ পথ এই নদীৰ দৰে। কেতিয়াবা শান্ত, কেতিয়াবা তীব্ৰ। কিন্তু যদি তুমি মোৰ সৈতে আছা, মই ভয় নকৰোঁ।”
ৰুদ্ৰ হাতত হাত ধৰি ক’লে—“অদিতি, আমি যিমানেই ঢৌ আহক, একেলগে সামৰি নেব। কিয়নো তুমি মোৰ কবিতা, মই তোমাৰ সুৰ।”

সেই সন্ধিয়াত দুয়ো জনৰ প্ৰেম আকৌ এক নতুন প্ৰতিজ্ঞাত পৰিণত হ’ল।

পৰ্ব ৮

পৰীক্ষা শেষ হোৱাৰ পিছত কলেজত পুনৰ এক উল্লাসৰ দিন আহিল। গ্ৰীষ্মৰ ৰজা পৰীক্ষাৰ চাপ আঁতৰাই ল’লে আৰু সকলো ছাত্ৰছাত্ৰীয়ে স্বস্তিৰ নিশ্বাস ল’লে। কেম্পাছৰ গছতল, কেণ্টিন, খালী ক্লাছঘৰ—সৰ্বত্র পুনৰ উল্লাস। কিন্তু অদিতি আৰু ৰুদ্রৰ বাবে এই দিনবোৰ কেৱল বিশ্ৰামৰ নহয়, এক নতুন পথৰ সূচনা।

অদিতি ফলাফলৰ অপেক্ষাত আছিল। কেতিয়াবা বুকু ধুকপুক কৰিছিল—মাতাপিতৃৰ আশা পূৰ্ণ কৰিব পাৰিব নেকি? ৰুদ্র সদায় তেওঁৰ মনোবল বৃদ্ধি কৰিছিল। ক’ত ফোনত, ক’ত সঁচাকৈ ওচৰত বহি ক’তবা মাথা মাতি ক’তবা হাঁহিৰে।

এদিন ফলাফল প্ৰকাশ হ’ল। অদিতিয়ে অত্যন্ত উৎকৃষ্ট ফলাফল লাভ কৰিলে। কলেজৰ শিক্ষকসকলে তেওঁক অভিনন্দন জনালে। মাতাপিতৃৰ চকুত গৌৰৱৰ দীপ্তি। কিন্তু সকলোতকৈ বেছি আনন্দিত আছিল ৰুদ্র।
ৰুদ্ৰ ক’লে—“অদিতি, মই ক’ইছিলোঁ নে, তুমি কবিতাৰ দৰে সফল হ’বা। মই তোমাত বিশ্বাস কৰিছিলোঁ।”
অদিতি হাঁহি হাঁহি উত্তৰ দিলে—“এই সফলতাৰ অর্ধেক তোমাৰ। কিয়নো তোমাৰ বিশ্বাসৰ বাবে মই মোৰ ভয় ভুলি আগুৱাই গ’লোঁ।”

ফলাফলৰ আনন্দ কেতিয়াও দুয়ো জনৰ মাজৰ প্ৰেমক নতুন দীপ্তি দিলে। তাতোকে ধৰি, কলেজৰ ছাত্ৰ-ছাত্ৰী আৰু শিক্ষকসকলে সিহঁতক উদাহৰণ হিচাপে উলিয়াই ধৰিবলৈ ধৰিলে—“প্ৰেম থাকিলেও, শিক্ষা আৰু শিল্প দুয়োটাই সমন্বয় কৰিব পৰা যায়।”

এই সময়তে অদিতি আৰু ৰুদ্রক এখন স্থানীয় সাংস্কৃতিক প্ৰতিষ্ঠানে আমন্ত্ৰণ জনালে—“আপোনালোকে কবিতা-গীতৰ সংমিশ্ৰণত এক অনুষ্ঠান কৰিব লাগে।” এইটো সিহঁতৰ বাবে কেবল নতুন সুযোগ নহয়, কেম্পাছৰ বাহিৰত নিজৰ সৃষ্টিক প্ৰদৰ্শনৰ সঠিক মুহূৰ্ত।

অনুশীলন আৰম্ভ হ’ল। এবাৰ অলপ বেছি প্ৰস্তুতি। কবিতাৰ শাৰী, গীতৰ সুৰ, তালেৰে মিল খুজা—সকলোত দুয়ো জনে একেলগে ব্যস্ত হ’ল। মাজে মাজে ভুল হ’লেও হাঁহি-হাঁহিৰে সামৰি নিলে। বন্ধুবান্ধৱীয়ে ক’তবা উপদেশ দিলে, ক’তবা তালি দি প্ৰশংসা কৰিলে।

অনুষ্ঠানৰ দিন আহি পৰিল। নগৰৰ এটা নামী প্ৰেক্ষাগৃহত অনুষ্ঠান হ’ব। অদিতিৰ বুকু ধুকপুক কৰিছিল। কেম্পাছৰ সৰু মঞ্চত উঠাটো এক কথা, কিন্তু নগৰৰ শতাধিক দৰ্শকৰ সন্মুখত উঠাটো একেবাৰে ভিন্ন কথা। ৰুদ্র তেওঁৰ হাত ধৰি ক’লে—“ভয় নকৰিবা। তুমি কবিতা পঢ়িবা, মই সুৰ যোগাম। আমি একেলগে থাকোঁতে কোনেও আমাক ৰোধ কৰিব নোৱাৰে।”

প্ৰেক্ষাগৃহ ভৰি গ’ল। আলো-পোহৰ, তালি, কোলাহল—সকলোতে এক গম্ভীৰ পৰিৱেশ। দুয়ো জনে মঞ্চত উঠিলে। অদিতিয়ে কবিতা আৰম্ভ কৰিলে—
“শব্দৰ বগা আকাশত মই খুজোঁ সুৰৰ জোনাকী,
বৃষ্টিৰ ফোঁটাত খোজ ল’লে মোৰ সপোন।”

তাক ৰুদ্রৰ গীতেৰে উত্তৰ দিলে—
“তুমি যদি শব্দ হওঁ, মই সুৰ হ’ম,
তুমি যদি বৃষ্টি হওঁ, মই আকাশ হ’ম…”

প্ৰত্যেকটা অংশত প্ৰেক্ষাগৃহ তালি আৰু হাঁহিৰে গুঞ্জৰি উঠিল। সিহঁতৰ পরিবেশনে দৰ্শকৰ হৃদয় স্পৰ্শ কৰিলে। অনুষ্ঠান শেষ হোৱাৰ পাছত সংবাদপত্ৰ, স্থানীয় টেলিভিছনৰ সাংবাদিকসকল সাক্ষাৎকাৰ ল’লে।

কিন্তু এই সকলো আনন্দৰ মাজত নতুন এক অধ্যায় আৰম্ভ হ’ল। ৰাতি অনুষ্ঠানৰ পিছত ঘৰত উভতি আহি অদিতি ফোনত ৰুদ্রৰ লগত কথা পাতি আছিল। হঠাৎ মাতৃ ওচৰ চাপি ক’লে—“অদিতি, সঁচা কথা ক’বা। ৰুদ্র তোমাৰ প্ৰেম নেকি?”

অদিতিৰ বুকু কঁপি উঠিল। কিন্তু তেওঁ নীৰৱেৰে হাঁহি দিলে আৰু মাথা নত কৰিলে। মাতৃ একেবাৰে নীৰৱ হৈ গ’ল। কিছুক্ষনৰ পাছত মৃদু কণ্ঠত ক’লে—“আমাৰ কেতিয়াবা আপত্তি নাই, কিন্তু তুমি নিশ্চিত হওঁ যে এই প্ৰেম দীৰ্ঘস্থায়ী। জীৱনৰ পথ সৰু নহয়।”

অদিতিৰ চকুত জল আহিল। মাতৃৰ আস্থাই তেওঁৰ বুকুত এক দৃঢ়তা আনিলে।

সেই ৰাতি মোবাইলত ৰুদ্রক মেছেজ পঠিয়ালে—
“আজিৰ অনুষ্ঠানত মানুহে হাততালি দিছিল, কিন্তু মোৰ বাবে সঁচাকৈ হাততালি আছিল তোমাৰ সুৰ। আৰু এতিয়া জানো, মোৰ মাতৃও আমাক বিশ্বাস কৰিছে।”

ৰুদ্ৰৰ উত্তৰ আহিল—
“অদিতি, বৃষ্টিৰ গন্ধৰ দৰে আমি শুদ্ধ। আৰু এই বিশ্বাসে আমাক জীৱনৰ সকলো ঢৌ পাৰ কৰাব।”

সেই নিশাই দুয়ো জনৰ সপোনত একে জোনাক, একে সুৰ, একে কবিতা।

পৰ্ব ৯

অদিতি আৰু ৰুদ্রৰ সম্পর্ক এতিয়া কলেজৰ সীমা পাৰ কৰি নতুন মঞ্চলৈ গ’লে। স্থানীয় অনুষ্ঠানত তেওঁলোকৰ নাম উঠিলেই মানুহ আহি শুনিবলৈ আৰম্ভ কৰিলে। একোটা নতুন যুগল শিল্পী যেন জন্ম লৈছিল—কবিতা আৰু গীতৰ সংমিশ্ৰণ। কিন্তু এই আনন্দৰ মাজত সমাজৰ নানা কথা, নানা দৃষ্টিও জন্মিবলৈ ধৰিলে।

এদিন কলেজৰ কেণ্টিনত অদিতি বহি আছিল। দুজন বান্ধৱীয়ে কথাবতৰা কৰি ক’লে—“হ’বই লাগে, অদিতি আৰু ৰুদ্র এভাঁগী হৈ পৰিছে। সিহঁত মঞ্চতে নহয়, জীৱনতো যুগল।” অন্যজন হাঁহি হাঁহি ক’লে—“প্ৰেম-টেমত মানসিকতা গুছাব নালাগিলে পঢ়াশুনিত হে ক্ষতি।”

অদিতি বাহিৰত হাঁহি দিলে যদিও ভিতৰত চিন্তা জন্ম হ’ল। প্ৰেমৰ লগতেই দায়িত্বো আহিছে। তেওঁ জানিছিল—পিতৃ-মাতৃ, শিক্ষকসকলৰ আশা পূৰণ কৰাটোও সমান গুৰুত্বপূর্ণ।

এদিন বৃষ্টিপাতৰ ৰাতি। কেম্পাছত আলো-পোহৰ নাথাকিলেও গছৰ তলত অদিতি আৰু ৰুদ্র বহি আছিল। ভিজা মাটিৰ গন্ধ আৰু পাতত পৰা ফোঁটাৰ শব্দ। ৰুদ্র ক’লে—
“অদিতি, কেতিয়াবা মোৰ ভয় হয়। আমি শিল্পী বুলি মানুহে প্ৰেমক বেয়া দৃষ্টিত চাব নেকি?”
অদিতি মিচিকি হাঁহি দিলে—“ভয় মোৰো হয়, কিন্তু প্ৰেম যদি সঁচা হয়, সমাজৰ কথাই আমাক মচিব নোৱাৰে।”

তেওঁলোকৰ কথাৰ মাজত নীৰৱতাই উচাটনি দিছিল। দুয়ো জনৰ হাত একেলগে ধৰা। বৃষ্টিৰ ফোঁটা দুয়ো জনৰ গাত বেজি থকা সুৰৰ দৰে।

কিছুদিনৰ পিছত নতুন এটা প্ৰস্তাৱ আহিল। গুৱাহাটী শহৰত এক বৃহৎ সাংস্কৃতিক অনুষ্ঠান—য’ত নামী শিল্পী সকল উপস্থিত থাকিব। আয়োজকসকলে বিশেষকৈ অদিতি আৰু ৰুদ্রক আমন্ত্ৰণ জনালে। এইটো সিহঁতৰ বাবে এক বিশাল সুযোগ। কিন্তু সেই লগে নতুন এক চিন্তা।

অদিতি ঘৰলৈ উভতি আহি পিতৃ-মাতৃক কথা ক’লে। পিতৃ অলপ চিন্তিত হৈ ক’লে—“গুৱাহাটীলৈ যোৱা মানে বৃহৎ মঞ্চ। যাত্ৰা, খৰচ, দায়িত্ব—সকলো চিন্তা কৰি সিদ্ধান্ত ল’ব লাগিব।”
অদিতি দৃঢ়তাৰে ক’লে—“বাবা, এই সুযোগে মোৰ স্বপ্নৰ পথ। আৰু মোৰ লগত ৰুদ্র আছে।”

পিতৃ কিছু সময় নীৰৱ হৈ ৰ’ল। পিছত হাঁহি দি ক’লে—“যদি বিশ্বাস আৰু দৃঢ়তা আছে, যাওঁ। কিয়নো জীৱনত সপোনৰ পিছত দৌৰাইচোনো লাগে।”

অদিতিৰ চকুত আনন্দৰ জল আহিল। তেওঁ সোনকালে ৰুদ্রক ফোন কৰি খবৰ দিলে। ৰুদ্রৰ কণ্ঠত আনন্দৰ উচ্ছ্বাস—“অদিতি, এই মঞ্চতে আমি প্ৰমাণ কৰিম—আমাৰ সৃষ্টি কেৱল প্ৰেমৰ নহয়, এইটো এক নতুন শিল্প।”

দিনবোৰ অনুশীলনত পাৰ হ’ল। ৰাতিপুৱা পঢ়াশুনিৰ পাছত সন্ধিয়া গীত-কবিতা। বৃষ্টিতো তেওঁলোকৰ সঙ্গী হৈ পৰিল। কেতিয়াবা আকাশত ধুমুহা আহিলেও, তেওঁলোকৰ মনত দৃঢ়তা আছিল।

গুৱাহাটীলৈ যোৱাৰ দিন আহিল। কলেজৰ বন্ধুবান্ধৱীয়ে গাড়ীৰ গেটলৈ আহি বিদায় জনালে। সুনিতা হাঁহি হাঁহি ক’লে—“বিজয়ী হৈ উভতি আহিবা।”

ট্ৰেনেৰে যাত্ৰা আৰম্ভ হ’ল। জানলিৰ বাহিৰত পাহাৰ, নদী, গাঁও-ঘৰ। অদিতি বাহিৰলৈ চাই মুচকি হাঁহি দিলে। ৰুদ্র হাতত গীতাৰ লৈ নতুন সুৰ বিচাৰি আছিল। দুয়ো জনৰ চকুত একে সপোন—বৃহৎ মঞ্চত একেলগে থিয় হোৱাৰ।

গুৱাহাটী শহৰ উজ্বল আলো-পোহৰেৰে ভৰি গ’ল। প্ৰেক্ষাগৃহত শতাধিক দৰ্শক। মঞ্চত নাম ঘোষণাৰ লগে প্ৰেক্ষাগৃহ তালি আৰু উল্লাসত গুঞ্জৰি উঠিল।

অদিতিয়ে কবিতা আৰম্ভ কৰিলে—
“নগৰৰ আকাশত বৃষ্টিৰ গন্ধ বিচাৰোঁ,
মানুহৰ হৃদয়ত সুৰৰ বীজ পোঁতিম।”

তাক ৰুদ্রৰ গীতাৰ আৰু কণ্ঠেৰে উত্তৰ দিলে—
“তুমি যদি শব্দ হওঁ, মই ধ্বনি হ’ম,
তুমি যদি গন্ধ হওঁ, মই বতাহ হ’ম।”

প্ৰত্যেকটা শাৰী প্ৰেক্ষাগৃহৰ হৃদয়ত ঢৌ উঠাই দিলে। অনুষ্ঠান শেষ হোৱাৰ পাছত দৰ্শকে দণ্ডাই হাততালি দিলে। সংবাদমাধ্যমে সাক্ষাৎকাৰ ল’লে।

সেই ৰাতি হোটেলৰ ঘৰত বহি অদিতি আৰু ৰুদ্র নীৰৱেৰে একেলগে আছিল। বাহিৰত বৃষ্টিপাত চলিছিল। অদিতি ক’লে—“ৰুদ্ৰ, মই আজিৰ দিনটো কেতিয়াও পাহৰিম নোৱাৰিম। এই সফলতা আমাৰ প্ৰেমৰ প্ৰমাণ।”
ৰুদ্ৰ হাতত হাত ধৰি ক’লে—“অদিতি, সফলতা নহয়, তোমাৰ লগত থকা মুহূৰ্তবোৰেই মোৰ জীৱনৰ সঁচা ধন।”

অদিতিৰ চকুত জল চকচক কৰি উঠিল। সেই মুহূৰ্তত তেওঁ জানিলে—এই প্ৰেম কেৱল কলেজৰ কাহিনী নহয়, এইটো জীৱনৰ সঁচা অধ্যায়।

পৰ্ব ১০

গুৱাহাটী শহৰত বিজয়ী হৈ উভতি অহাৰ পাছত অদিতি আৰু ৰুদ্রৰ জীৱন যেন নতুন পথত আহি পৰিল। মঞ্চত হাততালিৰ বজ্ৰধ্বনি, সংবাদপত্ৰ আৰু টেলিভিছনৰ সাক্ষাৎকাৰ, বন্ধু-বান্ধৱীৰ অভিনন্দন—সকলো একে সময়তে সিহঁতৰ হৃদয়ত গৌৰৱৰ সোঁত বিলাই গ’ল। কিন্তু আনন্দৰ মাজতে তেওঁলোক জানিছিল, এইটো কেৱল আৰম্ভণি; প্ৰেমৰ সৈতে শিল্পক আগবঢ়াবলৈ আৰু বহু পথ পাৰ হ’ব লাগিব।

কলেজৰ দিনবোৰে ধীরে ধীরে শেষৰ দিশ পাইছিল। ছেমিষ্টাৰ শেষৰ পৰীক্ষা, বিদায় অনুষ্ঠান, নতুন পথৰ চিন্তা—এইবোৰে সকলোকে আবেগী কৰি তুলিছিল। অদিতিৰ চকুত বহুদিন ধৰি গোপন এক চিন্তা আছিল—কলেজৰ সীমাৰ বাহিৰত ৰুদ্র আৰু তেওঁৰ কাহিনী কেনেকৈ আগুৱাই যাব? ভবিষ্যৎ কি সত্যিই একেলগে ধৰি ৰাখিব পাৰিব?

একদিন সন্ধিয়া, কলেজৰ আঙণত অনুষ্ঠিত বিদায় অনুষ্ঠানত দুয়ো জনে একেলগে বহি আছিল। বটগছৰ তলত আলো-পোহৰ আৰু কোলাহল। বন্ধুসকল ক’ব লগীয়া শেষ কথাবোৰ ক’ই থিয় হৈ আছিল। সুনিতা ক’লে—“অদিতি, ৰুদ্র—তোমালোকে আমাৰ বাবে উদাহৰণ হৈ ৰ’ল। প্ৰেম আৰু প্ৰতিভা একেলগে কেনেকৈ আগুৱাব পাৰে, সেয়া তোমালোকে দেখুৱালে।”

এই কথাত দুয়ো জনৰ চকুত আভা উঠিল। কিন্তু ভিতৰত চিন্তাৰ ঢৌও বহি আছিল। অনুষ্ঠান শেষ হোৱাৰ পাছত দুয়ো জনে গছতলৰ এক কোণত গ’ই থমকাল।

অদিতি মৃদু কণ্ঠত ক’লে—“ৰুদ্ৰ, কলেজৰ দিনবোৰ শেষ হৈ আহিছে। আগলৈ আমি কোন দিশে যাব জানো?”
ৰুদ্ৰ নীৰৱেৰে অদিতিৰ চকুত চাই ক’লে—“অদিতি, মোৰ সপোন হৈছে সংগীতে আগুৱাব। মই গায়ক হ’ব বিচাৰোঁ। কিন্তু তুমিও কবিতাৰ সৈতে থাকিব লাগে।”
অদিতিৰ চকুত জল আহিল। “কিন্তু সমাজ? পিতৃ-মাতৃ? সিহঁতে আমাৰ পথত অনুমতি দিবনে?”
ৰুদ্ৰ দৃঢ়তাৰে ক’লে—“প্ৰেম আৰু শিল্প দুয়োটাই শুদ্ধ। আমি যদি দৃঢ় থাকো, সিহঁতে একদিন আমাৰ মূল্য বুজিব।”

এই কথাই অদিতিক সান্ত্বনা দিলে। কিন্তু ভবিষ্যতৰ অনিশ্চয়তাই মনত চিন্তা এৰাই গ’ল।

কিছুদিনৰ পিছত, অদিতি আৰু ৰুদ্রক গুৱাহাটী বিশ্ববিদ্যালয়ৰ পৰা আমন্ত্ৰণ আহিল—সাহিত্য-সংগীত উৎসৱত অংশগ্ৰহণ কৰিবলৈ। এয়া সিহঁতৰ বাবে এক বৃহৎ সুযোগ। কিন্তু সমস্যা আছিল—এইবাৰ পিতৃ-মাতৃক সঁচাকৈ অনুমতি ল’ব লাগিব।

অদিতি ঘৰত কথা তুলিলে। মাতৃ নীৰৱে শুনি থাকিল, পিছত ক’লে—“অদিতি, তুমি যদি সঁচাকৈয়ে কবিতাৰ পথত আগুৱাব বিচাৰা, আমি আপত্তি নকৰোঁ। কিন্তু ৰুদ্রৰ সৈতে একেলগে থাকিবলৈ তুমি সঁচা দৃঢ়তাৰে প্রস্তুত হব লাগিব।”
অদিতিৰ চকুত আনন্দৰ জল আহিল। পিতৃও হাঁহি দিলে। “যদি প্ৰেম আৰু সপোন একে হয়, তেন্তে আমি আপত্তি নকৰোঁ। কিন্তু আমি আশা কৰোঁ—তুমি সফল হব।”

অদিতিয়ে সোনকালে ৰুদ্রক এই খবৰ দিলে। ৰুদ্রৰ কণ্ঠত উল্লাসৰ দীপ্তি—“অদিতি, দেখিলা নে? আমি যদি সঁচাকৈ বিশ্বাস কৰো, তেন্তে মানুহো বিশ্বাস কৰে।”

গুৱাহাটী বিশ্ববিদ্যালয়ৰ মঞ্চত সিহঁতে আকৌ কবিতা আৰু গীত মিলাই দৰ্শকক মোহিত কৰিলে। শিক্ষকে, নামী সাহিত্যিক, সংগীতজ্ঞ সকলে প্ৰশংসা কৰিলে। দুয়ো জনৰ নাম সংবাদপত্ৰত উজ্বল হৈ উঠিল।

এই সফলতাৰ মাজত একেবাৰে বৃষ্টিপাত আৰম্ভ হ’ল। প্ৰেক্ষাগৃহৰ বাহিৰত ভিজা মাটিৰ গন্ধ। দুয়ো জনে মঞ্চৰ পৰা নামি বাহিৰলৈ আহিল। আলো-পোহৰৰ মাজত, বৃষ্টিৰ গন্ধত, ৰুদ্র অদিতিৰ হাত ধৰি ক’লে—
“অদিতি, বৃষ্টিৰ গন্ধ আমাৰ প্ৰথম সাক্ষাতৰ সঁচা স্মৃতি। আজি সেই বৃষ্টিয়ে আমাক আকৌ নতুন পথত লৈ গৈছে। মই প্রতিজ্ঞা কৰিছোঁ—তুমি মোৰ কবিতা, মই তোমাৰ সুৰ। জীৱনৰ শেষ দিনলৈ আমি একেলগে থাকিম।”

অদিতিৰ চকুত জল চকচকি উঠিল। তেওঁৰ মুখত হাঁহি আৰু হৃদয়ত শান্তি। তেওঁ মৃদু কণ্ঠত উত্তৰ দিলে—
“ৰুদ্ৰ, মই বিশ্বাস কৰোঁ। আমি একেলগে থাকোঁতে কোনেও আমাক ৰোধ কৰিব নোৱাৰে। বৃষ্টিৰ গন্ধ আমাৰ প্ৰেমৰ সাক্ষী।”

দুয়ো জনে একেলগে বৃষ্টিত ভিজি ৰ’ল। আকাশত বজ্ৰপাত, মাটিত ফোঁটা-ফোঁটা জুইৰ দৰে জোনাক। সেই মুহূৰ্তত সময় যেন থমকি গ’ল।

এভাবে, কবিতা আৰু গীতৰ যুগল অদিতি আৰু ৰুদ্রৰ প্ৰেমৰ কাহিনী এক পূৰ্ণতাত উপনীত হ’ল। বৃষ্টিৰ গন্ধত আৰম্ভ হোৱা সেই সম্পর্ক জীৱনৰ মঞ্চতে এক শিল্প আৰু প্ৰেমৰ সংমিশ্ৰণ হৈ গ’ল।

 শেষ