ইন্দ্ৰনীল বৰা
বৰষুণৰ সেই পুৱা
ডিব্ৰুগড় জিলাৰ বগলীডিহিং নামৰ এটা সুন্দৰ চাহ বাগিচা আছিল — য’ত পাহাৰৰ আঁচলত নীলা আকাশ আৰু সেউজীয়া চাহপাতৰ মাজত এক অনুপম মেলবন্ধন দেখা গৈছিল। বৰষুণৰ পাতল সুৰুঙা বাগিচাখনক সজীৱ কৰি তুলিছিল। গছৰ ডালৰ পৰা পৰি থকা জলকণা যেন চকুত পৰি থাকিলেও শীতলতা দিছিল, বতাহে সেউজীয়া পাতবোৰক মৃদু মৃদু কঁপাই উঠাইছিল।
নৱনীতা — এখন গুৱাহাটীৰ পৰা অহা যুৱতী — আছিল এনজিঅ’ৰ ফিল্ড কাৰ্যৰ বাবে এই দূৰ্বল গাঁৱলৈ অহা এজন ফটোগ্ৰাফাৰ আৰু লেখিকা। তেওঁৰ হাতত সদায় এখন কেমেৰা, বুকুত এটা নোটবুক, আৰু চকুত সপোনৰ জোনাক। তেওঁ বগলীডিহিংৰ বৃষ্টিপাতত চাহপাতৰ মাজত বহি এই ঠাইৰ জীৱনৰ ছবি তুলিবলৈ আহিছিল।
সেই দিনা পুৱা বৃষ্টিৰ সেউজীয়া বৰষুণত চপচপীয়া চেণ্ডেলতৰে তেওঁ মাটিত ওলাই গাঁওখনলৈ আগবাঢ়ি গৈছিল। বাগিচাৰ পাৰত থকা এক সৰু পথ — মাটিৰ বাট — এৰি বগলীডিহিং গাঁওখনলৈ যাওঁতে, হঠাতে তেওঁৰ ভৰি ফুটিছিল, আৰু এজন ল’ৰাৰ সৈতে হালধীয়া খুন্দা লাগিল।
“মাফ কৰিবা,” নৱনীতাই সৰু সৰলভাৱে ক’লে, হাঁহি ভৰা চেহেৰাৰে। চেণ্ডেলত পৰি থকা পানীৰ শব্দে মৃদু সুৰ মাৰি থিয় দিছিল।
“দেখা নেদেখা হৈছে নেকি, বাইদেউ?” ল’ৰাটোৱে অলপ মিঠা হাঁহি দিলে, যেন বগলীডিহিংৰ মনৰ সেউজীয়া বতাহত লগ পোৱা মিঠা বাতৰি।
সেই হাঁহিত যেন কোনো অজানাঁ সুৰ গুঞ্জৰি উঠিল নৱনীতাৰ অন্তৰত। হৃদয়ত এক কঁপনি উঠিল।
ল’ৰাটোৰ নাম আছিল নীৰজ। তেওঁ বগলীডিহিং চাহ বাগিচাৰ এগৰাকী ইঞ্জিনিয়াৰ। চাহ গছবোৰক যিমানে সেয়া মৰমৰ বাবে আগবঢ়াইছিল, তেনেকুৱাকৈ নীৰজো সৰল, শান্ত, আৰু ভৰপূৰ হাঁহি থকা এগৰাকী ল’ৰা আছিল। তেওঁৰ চকুত তীক্ষ্ণতাৰ সন্মুখত এটা মৃদু কবিতা, এক অজানাঁ অনুভৱৰ ধুমুহা যেন ঢৌ মাৰি আছিল।
নৱনীতাৰ জীৱনৰ এই নতুন অধ্যায়, বগলীডিহিংৰ বৃষ্টিত ভিজা সেউজীয়া পথৰ মাজত আৰম্ভ হৈছিল।
দিনবোৰ বগলীডিহিংৰ উষা-সন্ধিয়া, চাহপাতৰ পছন্দ আৰু গাঁওবাসীৰ সৰু সৰু কাহিনীৰ মাজত পাৰ হ’বলৈ ধৰিলে। বৃষ্টিয়ে মাটিক মলিন কৰি তোলাৰ পাছতো গাঁওখনত চাহপাতৰ নোনা সুৱাদ আৰু পাহাৰৰ সুবাস বাগিচা ভৰি থাকিল।
নৱনীতাৰ কাম আছিল — বগলীডিহিংৰ দৈনন্দিন জীৱন ফটোগ্ৰাফ আৰু নোটত ৰেকৰ্ড কৰা। কামৰ মাজতে নীৰজৰ লগত বন্ধুত্ব গঢ়ি উঠিছিল। তেওঁলোকে বগলীডিহিংৰ পাৰস্পৰিক মৰম, বৃষ্টিপাতৰ মাজত বাগিচা সেউজীয়া কৰি তোলাৰ কথা আৰু গাঁওখনৰ সৰু সৰু ঘটনাৰ বিষয়ে কথা পাতিছিল।
এদিন, বৃষ্টিৰে ৰঙীন এজাকত, দুয়োতে বগলীডিহিংৰ এখন ডাঠ বটগছৰ তলত বহি আছিল। বৃষ্টিৰ শব্দে তেওঁলোকৰ কথাবতৰাৰ মাজত এক স্নিগ্ধ সুৰ যোগাইছিল।
নীৰজ নৱনীতাক ক’লে—
“তুমি হয়তো কামতেই আহিছা এই ঠাইলৈ, কিন্তু তোমাৰ চকুত কিবা বেলেগ কথা আৱদ্ধ।”
নৱনীতাই অলপ চঞ্চলতাৰে সুধিলে,
“মোৰ চকু? কিবা বেলেগ কথা?”
নীৰজৰ হাঁহিত মাধুৰী আছিল, সোঁৱৰণৰ পোহৰেৰে ভৰা—
“হয়, তুমি সকলো ফটো তোলা কেমেৰাৰ দৰে, সকলো দেখা, সকলো জানো। কিন্তু তোমাক কোনে দেখে? তোমাৰ অন্তৰ কোনে স্পৰ্শ কৰে?”
নৱনীতাৰ মনত সেই শব্দবোৰ একাকাৰ বৰষুণৰ দৰে একাকাৰ হৈ পৰিল। হৃদয়ৰ সেউজীয়া মাজত এটা মৃদু সুৰ জাগিল।
সেই ৰাতিপুৱা বাগিচাৰ মাজত সিহঁতৰ বতৰা আছিল মৌন আৰু সজীৱ। বগলীডিহিংৰ বৃষ্টিপাতত ভিজা পথবোৰে যেন সিহঁতৰ কথা ধ্বনিত কৰি তুলিছিল।
নৱনীতাই নীৰজক চাহপাতৰ মাজত জীয়াই থকা গাঁওৰ মানুহৰ কাহিনী শুনিবলৈ ধৰিলে। নীৰজে তেওঁৰ ডাঙৰীয়া, পৰিয়াল আৰু পোষা কুকুৰ টোবিৰ কথাও বৰ্ণনা কৰিলে।
অষ্টম দিনৰ দৰে এক বৰষুণী পুৱাই, গাঁওখনত এজন পুৱা বাটেৰে গুচি ফুৰা এটি হালধীয়া ল’ৰাৰ চকুত এক গভীৰতা আছিল। নৱনীতাই সেই গভীৰতা অনুভৱ কৰিলে, যেন কোনো সপোনৰ আভা।
দিনেদিনে দুয়োটিৰ মাজত সৰু সৰু বতৰা আৰু হাঁহি-বিৰহৰ সুধা গাঁথি উঠিলে। বগলীডিহিংৰ বৃষ্টিত ভিজা পথবোৰত, দুয়োৰে বুকুত এটা পোহৰ যেন জ্বলি উঠিল।
কিন্তু নৱনীতাই জানিছিল, তেওঁৰ দুসপ্তাহৰ কাৰ্যকাল অতি সৰু। তেখেতৰ ভিতৰত এটা দ্বন্দ্ব চলি আছিল — কাম আৰু অনুভৱৰ মাজত।
এদিন, এক গাঢ় বৰষুণৰ পুৱাই, বটগছৰ তলত, নীৰজ নৱনীতাক সুধিলে—
“তুমি জানানে, আমি যি অনুভৱ কৰোঁ, সেয়া কেতিয়াবা ভাঙি পৰিব পাৰে। মই ভয় পাওঁ, তুমি এই ঠাই এৰি যাবা আৰু মই সেয়া ধৰি থাকিব নোৱাৰিম।”
নৱনীতাই চকু মেলি সুধিলে,
“ভয়? কি ভয়?”
নীৰজৰ হাঁহিত এবাৰকৈ বিষ তৰংগি উঠিল,
“ভালপোৱা আৰু হেৰোৱাৰ ভয়।”
সেই মূহূৰ্তটো নৱনীতাৰ মনত গভীৰতা লগাই দিলে। বৰষুণৰ গন্ধে আৰু বাগিচাৰ সেউজীয়াই যেন সিহঁতৰ হৃদয়ত এক অজানাঁ ধুনীয়া সপোনৰ বীজ ৰোপণ কৰিলে।
অৱশেষত, সময় আহিল নৱনীতাৰ গুৱাহাটীৰ ফুৰলৈ ঘূৰি যাবৰ। তাৰ আগৰ নিশা, বগলীডিহিংৰ বাগিচাৰ মাজত সিহঁতে বহি পাহাৰৰ ওপৰত বৰষুণৰ সুৰ শুনি, এটা সপোনৰ দৰে একৰোপা আহিল।
গুৱাহাটীলৈ উভতি অহাৰ ৰাস্তা এতিয়া নৱনীতাৰ বাবে মাত্ৰ এজন যাত্ৰীৰ ৰাস্তা নহ’ল, বগলীডিহিংৰ সেই বৃষ্টিপাতত ভিজা হাঁহিৰ সোঁৱৰণী হৈ থাকিল।
কিন্তু বুকুত এখন সৰু দুখ আছিল — নীৰজৰ ফোন বন্ধ, আৰু তেওঁ গাঁও এৰি গৈছিল।
এদিন গুৱাহাটী ঘৰলৈ উভতি অহাৰ পাছত নৱনীতাই এখন খাম পালেগৈ। খামখনৰ ওপৰত কেৱল “নীৰজ” নামখন আছিল।
চিঠিখনত লিখা আছিল—
“নৱনীতা,
মই বগলীডিহিং এৰিছোঁ, কিয়নো মই ভয় পাইছোঁ—ভালপোৱাৰ ভয় আৰু নিজৰ অস্তিত্ব হেৰোৱাৰ ভয়। মই জানো তুমি বুজিছা। মই যেতিয়া তোমালৈ ক’ব পৰা নাছিলোঁ, মই তোমাৰ চকুৰ গভীৰতাক চাবলৈ সাহসী নাছিলোঁ।
মই এতিয়া বগলীডিহিং এৰি গৈছোঁ, কিন্তু মোৰ অন্তৰত তুমি থাকিবা। মই আশা কৰোঁ, তুমি মোৰ কথা এটা দিনত বুজিবা।
তোমাৰ,
নীৰজ”
চিঠিখন পঢ়ি, নৱনীতাৰ চকুৰ পৰা পানীৰে ভৰা বৰষুণ পৰিল। সেয়া মাত্ৰ বৰষুণ নহয়, হৃদয়ৰ গভীৰতৰৰ অনুভৱৰ বৰ্ণনা আছিল।
বগলীডিহিংৰ বৰষুণৰ মাজত পোহৰ পোৱাকৈ, নৱনীতাই বুজিলে — ভালপোৱা কেতিয়াবা সঁচা হ’ব নোৱাৰিলেও, সেই অনুভৱ অমৰ হৈ থাকে।
চাহপাতৰ সুবাস আৰু মনৰ বেদনাৰ আঁচনি
বগলীডিহিংৰ সেউজীয়া চাহপাতৰ মাজত, নৱনীতা আৰু নীৰজে বহুত দিন একেলগে পাৰ কৰিছিল। গাঁওখনৰ নৈৰ কাষত, বৃষ্টিৰ সুৰত, দুয়োয়ে বিভিন্ন কথা পাতিছিল। নীৰজে নৱনীতাক বগলীডিহিংৰ জীৱনৰ কথা ক’বলৈ উৎসাহিত কৰিছিল — চাহ বাগিচাৰ পলাশ ফুলৰ উৎসৱ, বটগছৰ তলত ওলোৱা ঠাণ্ডা পুৱাৰ কথা, আৰু নিজৰ মৰমৰ পোষা কুকুৰ “টোবি”ৰ কথা।
নৱনীতাই এই সৰু গাঁৱৰ সৰলতা আৰু শান্তি অনুভৱ কৰিবলৈ ধৰিলে। চাহপাতৰ সেই সুগন্ধি বতাহত তেওঁৰ মনত নতুন আশা জন্ম ল’লে, যেন জীৱনৰ এখন নতুন অধ্যায় আৰম্ভ হৈছে। নীৰজৰ চকুত থকা সঁচা মৰম আৰু গাঁওখনৰ মানুহৰ সহজীয়া হাঁহি নৱনীতাৰ অন্তৰক মলিয়াই তুলিছিল।
কিন্তু যিমান সময় আগবাঢ়িছিল, তাতৰাও বাঢ়িছিল নৱনীতাৰ ভিতৰৰ দুশ্চিন্তা। দুসপ্তাহৰ পিছত গুৱাহাটী উভতি যাবলগীয়া কথা, আৰু সেই উভতি যোৱাৰ খংগীয় ভয়, যেন মৃদু এক বিষাদৰ ছাঁ দিছিল। তেওঁ জানিছিল, এই অনুভৱটো হয়তো বাস্তৱত পৰিণত নহ’ব পাৰে।
এদিন, গুৱাহাটীলৈ উৰণৰ আগতে, পুৱাই পুৱাই নৱনীতাই নীৰজক ফোন কৰিলে। ক’লে বগলীডিহিংৰ বৃষ্টিপাতৰ মাজত বাটৰ দৃশ্য, পথাৰত হাঁহিৰ ছবি, আৰু বহল পাহাৰ পাহৰ। কিন্তু ফোনটোত নীৰজৰ কোনো উত্তৰ নাছিল। তেওঁ দুৰ্গম গাঁৱৰ শেষবাৰৰ দৰে গাঁওখনলৈ ওলাই গ’ল।
বৃষ্টিত ভিজি, নীৰজ চাহ বাগিচাৰ ওচৰত দাঁড়াই আছিল — মাটিৰে যেন কথা পাতি থকা, নীৰৱ, নিস্তব্ধ। তেওঁৰ মুখমণ্ডলত এটা বিষাদৰ ছাঁ আছিল, যেন বৃষ্টিৰ জলে সেউজীয়া পাতা বৰণীয়া বেদনাক সাৰ গৈছিল।
“নীৰজ?” নৱনীতাই কোমল সুৰত ক’লে।
নীৰজে কপালত হাত মাৰি মৃদু হাহি দিলে, আৰু ক’লে —
“তুমি যাবা, মই জানো। সেইবেলাৰ পৰা ভাবিছোঁ—তুমি যাওঁতে মই তোমাক কি ক’ম, নে নক’ম।”
নৱনীতাই শান্ত সুৰত সুধিলে,
“কি কথা?”
“যদি মই ক’লো—যাব নেলাগে, তেন্তে কি তুমি ৰ’বা?” নীৰজৰ গলত কিবা বিষাদ আছিল, যেন কাকতত ৰক্তৰ দাগ।
নৱনীতাই হাতত ধৰা টিকটটো চাৰিলে, যি বৰষুণত ভিজি গৈছিল। নীৰজৰ চকুত সাগৰৰ গভীৰতাসম ভৰা বিষাদ চিহ্নিত হ’ল।
“তুমি কিয় ক’ব নোৱাৰা?” সুধিলে নীৰজ।
নৱনীতাই কিছু নক’লে, মাথা নিমাই চুপ থাকিল।
“কাৰণ মই… মই ভয় খাওঁ,” ক’লে অবশেষত। “মই ভয় খাওঁ—এই অনুভৱটো ভাঙি যোৱাত, মই ভয় খাওঁ, ভালপোৱা আৰু বেদনাৰ মাজত বন্ধনহীন হৈ পৰিবলৈ।”
বৃষ্টিৰ মাজত তেওঁলোকৰ হৃদয়ৰ একাকীত্বৰ সুৰ যেন বহি থাকিল।
গুৱাহাটীলৈ উভতি অহাৰ নিঃশব্দ চিঠি
নৱনীতাই গুৱাহাটীলৈ উভতি অহাৰ পিছত নিজৰ ঘৰলৈ গ’ল, যি আছিল বামুনীমৈদামত অৱস্থিত এখন পুৰণি দেউৰীৰ ঘৰ। ঘৰৰ মাজত বৃষ্টিৰ গন্ধ আৰু মাটিৰ সোৱাদ উভতি আহিছিল, যেন গাঁওখনৰ সেউজীয়া স্মৃতি বহন কৰি। ঘৰত বাপেক-মাক নাছিল, নিস্তব্ধতা আছিল কেৱল।
তেওঁৰ কেমেৰাৰ কুঁহিপাতবোৰত মাত্ৰ বগলীডিহিংৰ পিচল ৰাতিৰ বৃষ্টিপাতৰ ছবি আৰু শীতল চাহপাতৰ সুৰভিত ছবি আছিল। তেওঁ শেষ ছবি হিচাপে লোৱা ফটো আছিল — নীৰজৰ সৰল হাঁহি আৰু চাহপাতৰ ওপৰত এটা সৰল জলবিন্দু।
দিনবোৰ পাৰ হ’ল, কিন্তু নীৰজৰ সৈতে সংযোগ নোহোৱা খবৰহে আহিছিল। ফোন নম্বৰটো বন্ধ, আৰু বগলীডিহিংৰ এনজিঅ’ৰ অফিচে কৈছিল—নীৰজ “বিদায় লৈছে।”
এদিন, নৱনীতাই নিজৰ টেবুলত এখন খাম পালে। খামখনৰ ওপৰত কোনো ঠিকনা নাছিল, কেৱল এটা শব্দ আছিল—“চিঠি—পৰিসৰে লিখা।”
চিঠিখন উলিয়াই পঢ়ি চালে।
“নৱনীতা,
তোমাৰ ওচৰত মই কথা ক’ব নোৱাৰিলোঁ, কিন্তু মই জানো — তুমি বুজিছা। মই বগলীডিহিং এৰিছোঁ, কাৰণ মই ভয় খাওঁ—ভালপোৱা কোনোবাই থাকি থাকি মোৰ বাবে নিজকে হেৰুৱাই দিব। মই জানো, তুমি এদিন পিছলৈ চকু বুৰাই ভাবিবা — তেওঁ কেনেকুৱা আছিল। মই সেইজনেই হ’ব বিচাৰোঁ।
আৰু যদি কেতিয়াবা—চাহপাতৰ সুবাসত, বা বৰষুণৰ শব্দত, মোৰ নাম মনলৈ আহে—তেতিয়া এই চিঠিখন অলপ সময়ৰ বাবে পঢ়া।
তোমাৰ,
নীৰজ”
চিঠিখন পঢ়ি, নৱনীতাৰ চকুত চকুৰ পানী হৈ বৰষুণ পৰিল। সেই বৰষুণ মাত্ৰ বগলীডিহিংৰ নহয়, তেওঁৰ অন্তৰৰ গভীৰতৰৰ অনুভৱৰ এক গভীৰ বৰষুণ আছিল।
অন্তৰত সপোন আৰু বাস্তৱৰ সংঘাত
তাৰ পিছত, নৱনীতাই নিজৰ এনজিঅ’ৰ কাম এৰিলে। কেমেৰা মূৰ্তি যেন এখন নিষ্প্ৰাণ বস্তু হৈ পৰিল, কাৰণ প্ৰতিটো লেন্সত নীৰজৰ মুখ, তেওঁৰ হাঁহি, আৰু চাহপাতৰ ওপৰত পৰি থকা বৃষ্টিৰ জলবিন্দু আছিল।
জীৱনৰে বেছিভাগ সময়ে যেন তেওঁৰ অন্তৰত নীৰজৰ স্মৃতি এক ছবি হৈ ৰ’ল, যি যেন নিৰন্তৰ চকুত ভাসি থাকিল। নীৰজৰ অস্পষ্ট, তত্বাবধায়ক সঁচা মৰম আৰু ভয় নৱনীতাৰ অন্তৰ ভাগলৈ গঢ়ি উঠিছিল।
তেওঁ বুজি উঠিল, ভালপোৱা সকলো সময়তে সঁচা হৈ নাথাকে, আৰু অনেকে ভালপোৱা ব্যক্তিয়ে নিজৰ অন্তৰক ধ্বংস কৰিব নোৱাৰে। কিন্তু সেই অনুভৱৰ গভীৰতাই নৱনীতাৰ মনক জীৱন্ত কৰি ৰাখিছিল।
নীৰজৰ নিঃশব্দ বিদায় আৰু চিঠিখনে নৱনীতাক শিকালে — ভালপোৱাটো নিস্বাৰ্থ আৰু গভীৰ। আৰু তেওঁ জানিছিল, জীৱনৰ যি পথত যাওঁক, সেই ভালপোৱা চিৰকাল মনত জ্বলি থাকিব।
বগলীডিহিংৰ সেই চাহপাতৰ সুবাস আৰু মনৰ বেদনাৰ আঁচনি নৱনীতাৰ জীৱনলৈ এক জীৱন্ত সপোন হৈ পৰিল।
চাহ উৎসৱ আৰু পুনৰ সাক্ষাৎ
ছয় মাহৰ অদৃশ্য সময়ে পাৰ হৈ গল। বগলীডিহিং চাহ বাগিচাৰ সেউজীয়া পাতবোৰ এতিয়া বসন্তৰ জোনাকত সজা, আৰু গাঁওখনৰ ৰঙীন উৎসৱৰ খবৰ যেন বতৰৰ দৰে পৰিসৰৰ সৰ্বত্ৰে বিৰিঙি পৰিছিল।
বগলীডিহিং চাহ উৎসৱ, যি বৰ্ষপূৰ্বে কেৱল সৰু পৰিসৰত হ’ল, সেইবাৰ এইবাৰ এক বৃহৎ পৰিসৰত পালিত হ’ব ধৰিলে। অঞ্চলটোৰ উন্নয়ন, ঐতিহাসিক সাংস্কৃতিক ঐতিহ্যক উদযাপন কৰাৰ উদ্দেশ্যে বিভিন্ন সংবাদ মাধ্যম, এনজিঅ’, স্থানীয় চৰকাৰৰ সহায়ত এক বিশাল অনুষ্ঠানৰ আয়োজন কৰা হৈছিল।
নৱনীতা, যিয়ে গুৱাহাটীলৈ উভতি গৈছিল বগলীডিহিংৰ স্মৃতিসমূহ মনেৰে পকাই, এইবাৰ আলোকচিত্ৰশিল্পী হিচাপে নিমন্ত্ৰণ পালে। নিজৰ কেমেৰাত সেউজীয়া পাত, বটগছৰ ছাঁ, আৰু গাঁওখনৰ সহজ-সৰল মানুহবোৰৰ দৃশ্য বন্দী কৰিবৰ বাবে তেওঁ মনত এক গম্ভীৰ আশা লৈ উৎসৱলৈ উপস্থিত হ’ল।
উৎসৱৰ দিনা বেলিকা, বগলীডিহিংৰ গাঁওখনত সোমাল নৱনীতা। পাহাৰবোৰ তেনেই চেনা যেন, বৰষুণৰ পাছে গছবোৰৰ পাতত পৰা জলবিন্দুৰ দীপ্তি সুমুৱাইছিল আকাশত। বাটবোৰ গছৰ মাজেৰে গৈছিল, য’ত বতৰৰ সেউজীয়া সুঁতি মাটিৰ গন্ধ আৰু চাহপাতৰ সেউজীয়া সুবাসে পৰিপূৰ্ণ।
তেওঁৰ মনত ঘঁহনি এটা সলসলাই উঠিল — হাঁহি আৰু বিষ মিশ্ৰিত অনুভৱৰ এটি সৰল সংমিশ্ৰণ, যি বগলীডিহিংৰ প্ৰতিটো গুটি-গুটি বালি যেন আৱৃত।
“তুমি আহিবা বুলি ভাবিছিলো।”
নৱনীতাই ঘূৰি চাই, দেখিলে এজন সুগন্ধীয়া হালধীয়া চাদৰ উৰুৱাই থকা ল’ৰা এগৰাকী। ভিজা চুলিৰে চেপা, চুপচাপ হাঁহি মুখত লুকুৱাই আছিল।
“নীৰজ…” তেওঁৰ হৃদয়ত নীৰজৰ নাম এটা শুদ্ধ, কোমল সুৰৰ দৰে বাজি উঠিল।
নীৰজেই আছিল — সৰু সৰু হাঁহিৰ সৈতে, সেউজীয়া গাঁওখনৰ এই মৰমৰ ইঞ্জিনিয়াৰ।
“তুমি চাহ বাগিচাতেই আছা?”
“নাই, মই এতিয়া যোৰহাটত কাম কৰোঁ,” নীৰজে সৰু হাঁহি হাঁহি ক’লে, “কিন্তু এই উৎসৱৰ খবৰ পাবলৈ তোমাৰ নাম শুনি, সিহঁতে মোক বহুত বাখ্যা কৰিলে।”
নৱনীতাই চিঠিখনৰ কথা মনত পেলালে, যি তেওঁৰ হৃদয়ত আঘাত দিয়াৰ পিছত আশাৰ পোহৰ আনে। “চিঠিখন মই পঢ়িছিলোঁ…” ক’লে, গলা অলপ কঁপি থকা যেন।
নীৰজৰ চকুত দীঘলীয়া বিষাদক সঁপৰা এক উজ্জ্বল দীপ্তি দেখা গৈছিল। “মই জানো… সেইবেলাত ক’ব নোৱাৰিলোঁ। কেতিয়াবা মনে মনে ভাবিছিলো—হঠাৎ আকৌ দেখা হ’ব।”
সিহঁতৰ মাজত এক মৃদু নিস্তব্ধতা নেমি পৰিল। উৎসৱৰ সুৰ আৰু উৎসুক মানুহৰ শব্দৰ মাজতো, যেন কেৱল দুয়োৰে মাজত এটা গভীৰ সম্পর্কৰ ধ্বনি বাজি আছিল।
অহা সময়ত নীৰজ ক’লে,
“এইবাৰ মই ভয় নাখাওঁ। যদি কওঁ—তুমি ৰ’বানে?”
নৱনীতাই মাটিৰ চপচপীয়া গন্ধত চকু নুবুলি, কেতিয়াবা পাহাৰবোৰলৈ, কেতিয়াবা নীৰজৰ মুখলৈ চাই থাকিল।
“মই ভয় খাওঁ,” তেওঁ মৃদু সুৰত ক’লে, “কিন্তু এবাৰ মোৰ ভয়টোক মোক জিনিবলৈ দিয়া।”
নীৰজৰ মুখত এটি সঁচা হাঁহি ফুটি উঠিল। তেওঁক মাটিৰ মাজত বসি থকা বৰষুণৰ জলবিন্দুৰ দৰে সতেজ লাগিল।
“এই গাঁও, এই মানুহ, আৰু এই হাঁহি—সিহঁতে মোৰ অন্তৰখন দখল কৰি থৈছে। বহুত কথা ভাবি আছিলোঁ মই—তোমাৰ সৈতে বাৰ্তা নকৰা, কিন্তু মনত তোমাৰ স্মৃতি বঢ়াইছিলোঁ।”
নৱনীতাই গাঁৱৰ পথাৰত এটা গোট পোৱা মাটিত বহি থাকি, মনত ভাবিলে—চহৰীয়া জীৱনৰ ষড়যন্ত্ৰ, বতৰ, আৰু নিৰ্বাকতাৰ মাজতো, এই ঠাইটোৱেই তেওঁৰ অন্তৰৰ বাবে সঁচা ঘৰ।
উৎসৱৰ আনন্দ আৰু ভিড়ৰ মাজতো, সিহঁতৰ সংলাপ যেন এক পৃথিৱীৰ মাজত অন্য পৃথিৱী।
“মই কেতিয়াবা ভাবো,” নীৰজ ক’লে, “যি ভালপোৱা এয়া, সেইটো কেতিয়াবা সীমাবদ্ধ নহয়। এই বগলীডিহিংৰ চাহপাতৰ দৰে — প্ৰতিটো পাতত নতুন আশাৰ সুৰ।”
নৱনীতাই মৃদু হাঁহি হাঁহি ক’লে, “তুমি যি কোৱা, সেইটো মোৰ অন্তৰৰ গভীৰতালৈ গৈছে।”
দুয়োৰে চকুত গাঁৱৰ সূৰ্য্যৰ শেষ পোহৰ দেখা গৈছিল।
“মই হ’ব বিচাৰো — যি মানুহে ভয় পায়, কিন্তু সঁচা মৰমৰ বাবে সাহসী হয়,” নীৰজ ক’লে, “আৰু তুমি? তুমি?”
নৱনীতাই নিজৰ কেমেৰাৰ লেন্স লৈ চাহপাতৰ ওপৰলৈ চাই, তাত পৰি থকা এখন সৰল জলবিন্দুৰ কথা মনত পেলালে।
“মইও চাইছোঁ সেই সাহস, সেই আশাৰ বাট,” তেওঁ ক’লে। “আৰু মই এতিয়াৰ পৰা তোমাৰ সৈতে সেই বাটটো চলিব বিচাৰো।”
বগলীডিহিংৰ বৃষ্টিপাতৰ সেউজীয়া মাটিত, দুয়ো একেলগে বহি থাকি, এক নতুন আশাৰ সপোনত বুজি পালে — ভালপোৱা যদিও ভয়ৰ পৰা জন্ম ল’ব পাৰে, কিন্তু সঁচা মৰমই সেয়া জয় কৰিব পাৰে।
উৎসৱৰ শেষত, মানুহৰ ঢল যেনে গাঁওখনৰ পথাৰত বহি থকা চাহপাতৰ দৰে চপল, তেওঁলোকৰ হৃদয়ত এটা সেউজীয়া আশাৰ বীজ পোহৰিলে।
নৱনীতাই হাতত ধৰা কেমেৰাটো উঠাই ফটোৰ বাবে নজৰ কাঢ়িলে—নীৰজৰ হাঁহি, চাহপাতৰ মাজত সেউজীয়া পৰিপাটি, আৰু এক অনন্ত আশাৰ স্মৃতি যেন সাৱটি লৈছল।
তেওঁলোকৰ পুনৰ সাক্ষাতে প্ৰমাণ দিলে — জীৱনৰ যিকোনো বাধা, বিচ্ছেদ, আৰু অনিশ্চয়তাৰ মাজতো, ভালপোৱাই সকলোৰে ভিতৰত এক বুলিয়া জ্বলন্ত জোনাক।
অন্তিম বৰষুণ
বগলীডিহিং চাহ বাগিচাৰ মাজত অন্তিম বৰষুণৰ পুৱা আহি পৰিছিল, যেন ব্ৰহ্মপুত্ৰ নদীৰ ক’লা তৰংগই মেঘাচ্ছন্ন আকাশৰ পৰা বিচলিত হৈ নেমি পৰিছে। সেউজীয়া পাতবোৰৰ ওপৰত জলবিন্দু ভৰি পৰিছিল, আৰু বগলীডিহিং গাঁওখনৰ বতাহত এক নৈসৰ্গিক গন্ধে পৰিপূৰ্ণ আছিল — মাটিৰ সুবাস, চাহপাতৰ সেউজীয়া স্পৰ্শ আৰু নতুন আশাৰ উছল।
নৱনীতা আৰু নীৰজ দুয়ো এদিনৰ অন্তিম দিনটো উদযাপন কৰিবলৈ বগলীডিহিংৰ জোঙাৰ পৰা ওলাই বটগছৰ তলত উঠি আহিছিল। তাৰ আগৰ আটাইতকৈ গৰম ভাৱবোৰ এতিয়া ঠাণ্ডা বৰষুণৰ বাটে ধুই লৈ গৈছিল।
“ইয়াতো আকৌ বৰষুণ,” নৱনীতাই মিচিকিয়াই ক’লে, মৃদু হাঁহি আৰু স্নিগ্ধ চাহ বাগিচাৰ সুবাসত ডুব গৈ। তেওঁৰ চাহপাতৰ ওপৰত সোনকালে ভৰি পৰা বৰষুণৰ জলবিন্দু যেন এক প্ৰাকৃতিক সংগীত।
নীৰজৰ চকুত এক সৰু আশা সলনি হৈ উঠিল, যেন বৃষ্টিৰ ছাঁৱলিত এদৰে কিছুমান অদৃশ্য শক্তিয়ে তেওঁৰ হৃদয়ত এটি নতুন পোনপটীয়া সপোন সিঁচি আছিল। “ইয়াই শেষ বৰষুণ হ’ব নেকি?” তেওঁ সুধিলে, স্নিগ্ধ গলত।
নৱনীতাই মৃদু সুৰতে উত্তৰ দিলে, “নহয়… মই ভাবোঁ, এইটো আৰম্ভণিৰ বৰষুণ।”
দুয়োৰে চকুত একে প্ৰকাৰৰ আস্থা আৰু আশাৰ এক আভা ফুটি উঠিল। তেওঁলোকে বটগছৰ ছাঁৱত চুপচাপ দাঁড়িয়ে থাকিল, যেন এই বৰষুণে তেওঁলোকৰ জীৱনৰ সকলো ভয়, অস্থিৰতা, আৰু দূৰত্বৰ স্মৃতিসমূহ বাগৰি পেলাবলৈ গৈছিল।
আকাশৰ পৰা খহা বৰষুণৰ কণিকাবোৰ যেন এচুক এচুক সেউজীয়া সপোনৰ বীজ মাটিত সিঁচি আছিল। সিহঁতৰ মূৰত নহ’ল ছাতা, নহ’ল আঁচল; কেৱল বৰষুণৰ জোনাকৰ সুৰ আৰু বুকুৰ মাজত এটি বিনা কথাৰ মিলন। দুয়োতে যেন একে পৰিৱেশত একেলগে নিজক পাওঁতে, গাৱঁৰ শান্তি আৰু বৃষ্টিৰ সেউজীয়াত আবদ্ধ।
দিনটো ধীরে ধীৰে সন্ধিয়ালৈ পৰিণত হ’ল। বগলীডিহিং গাঁওখন চাহপাতৰ মাজত এক বিশাল প্ৰদৰ্শন মঞ্চ গঢ়ি উঠিছিল। উৎসৱৰ অন্তিম সন্ধিয়াত, প্ৰধান মঞ্চত চলিছিল আলোকচিত্ৰ প্ৰদৰ্শন — য’ত বগলীডিহিংৰ সৌন্দৰ্য্য, মানুহৰ জীৱন, আৰু তেওঁলোকৰ স্মৃতিসমূহ চিত্রিত কৰা হৈছিল।
নৱনীতাৰ তোলা এখন ছবি—“অন্তিম বৰষুণ”—সৰ্বাধিক পৰ্যবেক্ষণ আৰু প্ৰশংসা লাভ কৰিছিল। ছবিখনত আছিল এক সুন্দৰ দৃশ্য—চাহ বাগিচাৰ মাজত এজন ল’ৰাৰ হাঁহি, যাৰ হাঁহিত সেউজীয়া চাহপাতৰ শান্তি আৰু আকাশৰ বৰষুণৰ মৃদুতা সেউজীয়া হৈ পৰা। দুয়োজনমান মানুহৰ ছাঁ দূৰত বৰষুণত ভিজি থকা যেন স্মৃতিত সলনি হোৱা জীৱনৰ গল্প।
ছবিখনৰ তলত আছিল এটা বাণী—
“যেতিয়া ভয়তো ভালপোৱাৰ এটা ৰূপ হয়,
সেয়া মৰমৰ সকলোতকৈ গভীৰ ৰূপ।”
— Nabonita Deka
নৱনীতাৰ হৃদয়ত এই বাণীয়ে এটা গভীৰ সুৰ প্ৰেৰণ কৰিলে। জীৱনত কেতিয়াবা যিবোৰ অনুভৱবোৰ হৃদয়ত ভয় জগাই, সিহঁতে আৰু বেছি স্পষ্ট ৰূপত ভালপোৱাৰ প্ৰতীক হৈ পৰে।
আলোচনাৰ মাজতে নীৰজ আৰু নৱনীতা হাতত হাত ধৰি মঞ্চৰ পৰা আঁতৰি গ’ল। তেওঁলোকৰ চকুত এই গাঁওখনৰ সকলো সেউজীয়া স্মৃতি সৰগৰ দৰে চকু চকু কৰি উঠিছিল।
নীৰজ ক’লে, “আমাৰ ভালপোৱা হয়তো বিলাসী নহয়, কিন্তু সেইটোৱেই আমাৰ এই গাঁওখনত এটা সেউজীয়া সপোনৰ দৰে গাঁথি ৰ’ল।”
“আজি কেতিয়াবা মই ভাবোঁ,” নৱনীতাই গম্ভীৰ সুৰে ক’লে, “যেন এই গাঁও, এই বাগিচা আৰু এই বৰষুণে আমাক একেলগে ৰাখিব।”
সিহঁতে পৰস্পৰৰ ওচৰত আছোঁতে, নিজৰ ভবিষ্যত লৈ আশা আৰু বিশ্বাসৰ এটি সেউজীয়া দৰৱন বঢ়াইছিল।
একেটি সন্ধিয়াত সিহঁতে সিদ্ধান্ত ল’লে — চহৰৰ চাকচিক্য আৰু ব্যস্ততাৰ পৰা আঁতৰি, এই সেউজীয়া মাটিত তেওঁলোকৰ সংসাৰ গঢ়িব।
তেওঁলোকে খুলি ল’লে এটা সৰু চাহপানীৰ দোকান, য’ত সেউজীয়া চাহপাতৰ সোৱাদ আৰু বগলীডিহিংৰ সৰু সৰু গল্প একেলগে মিলি থাকিব। সেই দোকানৰ নাম দিলে “পাততীয়া” — যেন পাতৰ সৈতে জৰিত সকলো সেউজীয়া স্মৃতি আৰু আশাৰ প্ৰতীক।
নৱনীতাৰ আলোকচিত্ৰ গ্যালাৰীয়ে অতিৰিক্ত এক মনোৰম স্থান লাভ কৰিলে, য’ত চাহপাতৰ মাজত লুকোৱা প্ৰকৃতিৰ সৌন্দৰ্য্য আৰু গাঁওখনৰ জীৱন প্ৰতিফলিত হ’ল।
সন্ধিয়া পাহাৰত বতাহৰ সৈতে কেতিয়াবা কেমেৰাৰ ক্লিকৰ শব্দ, কেতিয়াবা চাহৰ ধোঁৱাৰ সৈতে মিলি যোৱা গীতৰ সুৰে বগলীডিহিংৰ ঠাইটো পূৰ্ণ কৰিলে।
তেওঁলোকৰ সুখ-দুখৰ যাত্ৰা যেন এই গাঁওখনৰ ৰঙৰ সৈতে মিশি এক সেউজীয়া গল্প হৈ পৰিল।
নৱনীতাই অলপ মূৰ সোঁৱৰণীয় হৈ ক’লে, “ভালপোৱা কেতিয়াবা এটা চিঠিৰ দৰে — যিটো পঠিওৱা হয় বিনা ঠিকনাত।”
নীৰজ হাঁহি হাঁহি উত্তৰ দিলে, “আৰু ঘূৰি আহে — বগলীডিহিংৰ বৰষুণৰ সৈতে।”
সেইদিনা বগলীডিহিংৰ আকাশত বৰষুণৰ জলবিন্দুৱে যেন দুয়োৰে সপোনৰ গান গাইছিল। চাহপাতৰ সেউজীয়া মাজত, ভালপোৱাৰ গভীৰতা আৰু ভয়ৰ সংগমে এটা নতুন জীৱনৰ আৰম্ভণি ঘটাইছিল।
এইবাৰ তেওঁলোকৰ জীৱনত বৰষুণ নোহোৱা, সেয়া আছিল অন্তিম বৰষুণ, যি মনৰ শূণ্যস্থানক পুষ্পিত কৰি এক নতুন অধ্যায়ৰ সূচনা কৰিছিল।
