মিতুল কাশ্যপ ১ চেলেংজান—ধেমাজি জিলাৰ সীমান্ত অঞ্চলত অৱস্থিত এটা নিস্তব্ধ, সৰু গাঁও। গাঁওখনৰ চাৰিওফালে বন, নদী আৰু পাহাৰৰ মিলনস্থলী যেন কোনো সুপ্ত মানচিত্ৰৰ এখন বিস্মৃত কোণ। ইয়াৰ কাষেদি বৈ যায় নুমালঙ নদী—মাত্ৰ বৰষুণৰ দিনত যাৰ খৰস্ৰোতা উথলি উঠে, তেনে সময়ত সীমান্ত ক’ত শেষ, ক’ত আৰম্ভ—বুজি পোৱা দুস্কৰ হয়। বনৰ গাত গাঁঠি বান্ধি বান্ধি জীয়াই থকা মানুহবোৰ, প্ৰকৃতিৰ লগত যেন এক জৈৱিক সঁপিয়নিত ভগ্নস্বৰূপে জড়িত। এই গাঁওখনতে এটি পুৰণি কাঠৰ ঘৰ আছে, যাক ‘জোনাকীঘৰ’ বুলিয়েই চেনে সকলো। কাহিনীটো আৰম্ভ হয় এই জোনাকীঘৰলৈ এজন নতুন মানুহ আহি উপস্থিত হোৱাৰ পৰা—ডঃ সৃজন বৰা, এজন বন্যপ্ৰাণী সংৰক্ষক। সৃজন গুৱাহাটী বিশ্ববিদ্যালয়ৰ পৰিসংখ্যা আৰু ইকোলজীৰ ডক্টৰেট…
-
-
অভিষেক বেজবৰুৱা বৰষুণ বোৱাৰ দৰে শব্দেৰে এদিন পুৱাই শিৱসাগৰৰ এটি পথাৰত পজৰা দি আহিছিল। বতৰটো অলপ অলপ গম্ভীৰ হৈ উঠিছিল, যেন কোনোবা পুৰণি কথা আকৌ ঘূৰি আহিব বুলি আকাশে নিজেই মুখ গোমাই আছিল। ৰাহুল নামৰ এটি যৌৱন উত্তীর্ণ লৰা, লেখালিখিৰ খঙত ৰাতিৰ পৰা পুৱা লৈকে পৃষ্ঠা কলমেৰে কালি মেলি গৈছিল। তেওঁ চুবুৰীৰ একমাত্ৰ কলেজৰ ইংৰাজী অনার্সত পঢ়া, কিন্তু মনৰ আকলবোৰ সদায় তেওঁক লেখক হোৱাৰ দিশে টানি নি গৈছিল। পুৰণি কপাহৰ দৰে বৰষুণ পৰি থাকিলে, ৰাহুলে তাৰ মাজেৰে বাট দাঙি গৈছিল—নতুন শব্দ বিচাৰি। কলেজৰ ওচৰৰ এখন নামবিহীন চাহৰ দোকান, যাৰ তলত এখন ডাঙৰ বটগছ, সেই ঠাইটো আছিল তেওঁৰ “অভিনৱ কফিহাউচ”—বিহুত বিহা-নোহোৱা…
-
গুৱাহাটী বিশ্ববিদ্যালয়ৰ ইতিহাস বিভাগৰ শেষ বৰ্ষৰ ছাত্ৰী মেঘালী বৰুৱা অলপ বেলেগ স্বভাৱৰ ছাত্ৰী। ইটোৰে সাধাৰণ থিছিছ অথবা ৰুটিন পেপাৰৰ তলত নিজকে গুজি ৰখা মানুহ নাছিল মেঘালী। তেওঁৰ আগ্ৰহ আছিল জনজাতি লোককথা, বিশেষকৈ যিসকল অলৌকিক ধাৰণাৰ আধাৰত গঢ়ি উঠা, কিন্তু পুৰণি শিকড়ত গাঁঠনি থকা কাহিনীবোৰ। সেয়ে তেওঁ বাচি ললে তেওঁৰ থিছিছৰ বিষয় হিচাপে “উত্তৰ-পূৰ্বাঞ্চলৰ জনজাতীয় অলৌকিক বিশ্বাস আৰু তাৰ সামাজিক প্ৰভাৱ”। এই থিছিছৰ তথ্য সংগ্ৰহৰ বাবে মেঘালীয়ে ঘূৰি ফুৰিছে মণিপুৰ, মিজোৰাম, আৰু ত্ৰিপুৰাৰ কেইবাখনো গাঁও। কিন্তু এগৰাকী আদি অসমীয়াৰ বাবে নিজৰ ভূমিত অলৌকিক ইতিহাসৰ সন্ধান নকৰাটো অপূৰ্ণতাৰ অনুভৱ জগায়, বিশেষকৈ যেতিয়া তেওঁৰ এক অধ্যাপক, ডঃ ইন্দ্ৰজ্যোতি শৰ্মাই, তেওঁক এখন অদ্ভুত পৃষ্ঠাৰ…
-
ঋষি বৰুৱা ১৯৯৬ চনৰ ফেব্ৰুৱাৰী মাহ, গুৱাহাটী বিশ্ববিদ্যালয়ৰ ইতিহাস বিভাগত বসন্তকালৰ ক্লাছবোৰ ঠিকেই চলি আছিল, কিন্তু অধ্যাপক অর্কজ্যোতি বৰাৰ মনটো অজানিত অস্থিৰ হৈ আছিল। এজন অধ্যাপকৰ বাবে এদিনত তিনিটাকৈ ক্লাছ লোৱাৰ পাছত বিশ্ৰামৰ অভিলাষ থাকিলেও, সেইদিনা তেওঁৰ চিন্তাৰ কেন্দ্ৰবিন্দু এটা পুৰণি কাঠৰ বাকচ আছিল, যিটো তেওঁৰ ঘৰৰ ড্ৰইংৰুমত কেইবছৰ ধৰি অযন্ত্ৰভাবে পৰি আছিল। সেই বাকচটো তেওঁৰ দেউতাৰ সময়ৰ, যি আগতে পোষ্টমাষ্টাৰ আছিল। সেইদিনা সন্ধিয়া ঘৰৰ কাষৰ পৰা এটা অচিনাকি ল’ৰা আহি অর্কজ্যোতিক এটা চিঠি আগবঢ়ালে—”স্যাৰ, আপুনাৰ নামত এইটো প’লগেটত পৰি আছিল, ক’ত পৰা হ’ল নাজানো, কিন্তু এটা সিংহ-মূৰ ক’লা ছীল আছে।” চিঠিটো চাই অর্কজ্যোতি ৰং উঠি গ’ল, কাৰণ ছীলটো আছিল…
-
নয়ন জ্যোতি বৰা বেলিটো অলপ হেঙুলীয়া। গুৱাহাটী ৰেল ষ্টেচনৰ মাথোঁ বহুত বতৰতেই এনে বৰ্ণত ঢকা দেখা যায় — যেতিয়া মেঘবোৰে আকাশত গোমুজিয়াই ঘূৰি ফুৰে, আৰু বৰষুণ নামি আহে কেচুৱা সুৰত, নিচেই বিনম্ৰ, নিচেই আপোন। সেইদিনা সেইখিনিয়ে হৈছিল — ৰাতিপুৱাৰ পৰা টিপটিপাই বতাহ ওলাব খুজি মেঘবোৰে তাল মিলাই আকাশৰ আঁচলত উলটি-পলটি খেলিছিল। লোকসকল ছাতি ওপৰলৈ তুলিছিল, কিন্তু বতাহে কেৱল মূৰত হাত থিয়াই ক’ব খুজিছিল — “অধীৰ নহ’বা, আজি কিবা অদ্ভুত হ’ব।” অনুৰাগ ৰেল ষ্টেচনৰ এখন সামান্য চাহৰ দোকানত বহি আছিল। বাহিৰত শীতল বৰষুণ — আৰু ভিতৰত এবিধ অদ্ভুত শূন্যতা। এটা পৰ্যন্ত সকলো কিছুমান শূন্যতাৰে পৰিপূৰ্ণ হৈছিল; গুৱাহাটীৰ এই ব্যস্ত ঠাইখন তেওঁৰ…
-
ৰাহুল দাস চামগুৰি চাহ বাগানৰ পুৱা যেন সবাতোকেই বেলেগ। একেধাৰকৈ কুঁহিপাতৰ ওপৰত শিশিৰ জমি থাকে; সিৰিজিৰি হাওঁৰে পাতবোৰ লহৰ মাৰে। উদং ৰেলপথৰ কাষৰে দীঘল দীঘল গছবোৰৰ মাজেৰে একোখন পাট-পাটকৈ ৰখা পাতলীয়া কুঁহিপাতৰ মেলা। সিহঁতৰ মাজতে ওলাই আহে এটি এটি মুখ—কখন গামোচাৰে চুলি বান্ধি ধৰা, ওঁঠত হাঁহি, চকুত সপোন। সেই মুখটো আছিল—ৰেণু, চাহ বাগানৰ এগৰাকী ২৫ বছৰীয়া ছোৱালী। ৰেণুৰ দিন আৰম্ভ হয় পুৱা সাড়ে চাৰিবজাত। পূৰ্ণিমাৰ নিশা হ’ব বা বৰষুণৰ—সময় ৰাতি হ’লে নিচেই অলপেই শুব পাৰি। কাষৰেই পাতল বস্তিৰ খুটা দিয়া ঘৰখনত মাকে সৰুকৈ জগায়—”ৰেণু, ওলাব সময় হ’ল। বৰ ধেমালি কৰ নে?”। মাৰ মাতত হাঁহি মাৰি ওলাই আহে ৰেণু। চুলি বান্ধি,…
-
ঋত্বিকা বৰা পৰ্ব ১ জিলিকা বৰা ডাঙৰকৈ হাঁহিলে। টিনৰ চালিৰে বৰষুণটো ঢাক-ঢোলৰ দৰে বজাই আছিল। শীতল পাৱৰে ভিজা ঘাঁহেৰে গাঁঠি উলটাই টিনৰ তলত থিয় হৈ জিলিকাৰ হাতত এটা কফিৰ কাপ দিলে ওচৰত থকা চাহৰ দোকানটোৰ ছোৱালীজনী। জিলিকাৰ মনত অহা-যোৱা স্মৃতিৰ দৰে বতাহটো পাহাৰত পৰা কোমল ওঁচৰ যেন লাগিছিল। এই গাঁওখন—ধনশিৰি—তেওঁৰ জন্মস্থান। ছয় বছৰৰ পাছত তেওঁ পুনৰ আহিছে। তেতিয়াৰ পৰাই বয়সতকৈ বেছি বুজি উঠা মাকৰ একমাত্ৰ ছোৱালী আছিল জিলিকা। পিতাৰ অকস্মাৎ মৃত্যুৰ পিছত তেওঁ আৰু মাকে নগৰলৈ সৰি গ’ল। শিক্ষাৰ বাবে, জীৱনৰ বাবে। গাঁওৰ সৈতে সংযোগ মাথোঁ ফটোৰ ভিতৰত বা কোনোবা দেউতাৰ বন্ধু-আত্মীয়ৰ ফোনত সীমাবদ্ধ আছিল। কিন্তু আজি, যোৱা ৰাতিৰ এটা…
-
মাধুৰ্য বৰুৱা চাঁদমাৰী গাঁওটোৰ পৰুৱা পথ, বুজ খোৱা গধূলি, আৰু মাজৰপৰা জুখা বৰষুণত দৰিছে থকা ৰঙা মাটিৰ পথ। সেই পথৰ কাষতে আছিল এখন জুৰুলি থকা, ডাঙৰ অশ্বত্থ গছ—গাঁওবাসীয়ে যাক কৈছিল “ৰূপহী গছ”। কিয়না, গছটোৰ ছাঁত প্ৰায়েই দেখা যোৱা এজনী ৰূপহী সোণোৱালী ছোৱালী, যাৰ আচল উৰে বতাহত, চকুত মেঘৰ ধোঁৱা। গাঁওবাসী কয়, জোনাকপোহৰত সেই গছৰ ছাঁত এগৰাকী যুৱতী বহি থাকে—চুপচাপ, চকু মেলি তাক মাত্ৰ, কথা নকৰে। কেতিয়াবা হাঁহে, কেতিয়াবা কান্দে। কেতিয়াবা দেখা যায় গছটোৰ দাঁতি মাটি দিঙি হাবি-ডাঙৰ কৰি পৰিছে—সেই দাঁতিৰ মাজতেই শুনা যায় ৰুপহীৰ কণ্ঠস্বৰ, যেন ক’ব বিচাৰে—”মই ইয়াতে আছো…” নতুন সময়ৰ যুৱক-যুৱতীয়ে এইবোৰক কল্পনা বুলি উৰুৱাই দিয়ে, কিন্তু গাঁওখনৰ…
-
ৰাহুল কটকী নীলগৰা গাঁওখন মহানগৰৰ পৰা বহু দূৰৈত অৱস্থিত এক সৰু পল্লী। গাঁওখনৰ নামটো পোহৰৰ আশ্বাস দিয়াৰ দৰে, কিন্তু গাঁৱঁখনৰ মাজত লুকাই থকা গোপনীয়তা আৰু কাহিনীবোৰ সিহঁতক আতৰাবলৈ যথেষ্ট। মাটি, বাট, আৰু বটগছৰ পাতবোৰে নিজা কাহিনী বলে। এই গাঁওখনৰ বয়স পঞ্চশ বছৰীয়া নোহোৱা, কিন্তু তাৰ সৈতে জড়িত কিমান অজান পৰ্ব, গোপন কথা আৰু চমকপূৰ্ণ ইতিহাস আছে। অনুৰাগ বৰা, গুৱাহাটী বিশ্ববিদ্যালয়ৰ ইতিহাসৰ ছাত্ৰ, তেওঁৰ পঢ়াশুনাৰ অংশ হিচাপে এই গাঁওখনৰ লোককথা আৰু ইতিহাসৰ ওপৰত গবেষণা কৰিবলৈ আহিছিল। গুৱাহাটীলৈ পৰা বহু ঘন্টা যাত্ৰাৰ পিছত, ৰঙা ধূলিয়াৰ বাট অতিক্ৰম কৰি, বনজঙ্গল আৰু পৰ্বতৰ মাজেৰে পৰি, তেওঁ অবশেষত নীলগৰালৈ উপস্থিত হয়। গাঁওখন শান্ত, সৰু, আৰু…
-
ইন্দ্ৰনীল বৰা বৰষুণৰ সেই পুৱা ডিব্ৰুগড় জিলাৰ বগলীডিহিং নামৰ এটা সুন্দৰ চাহ বাগিচা আছিল — য’ত পাহাৰৰ আঁচলত নীলা আকাশ আৰু সেউজীয়া চাহপাতৰ মাজত এক অনুপম মেলবন্ধন দেখা গৈছিল। বৰষুণৰ পাতল সুৰুঙা বাগিচাখনক সজীৱ কৰি তুলিছিল। গছৰ ডালৰ পৰা পৰি থকা জলকণা যেন চকুত পৰি থাকিলেও শীতলতা দিছিল, বতাহে সেউজীয়া পাতবোৰক মৃদু মৃদু কঁপাই উঠাইছিল। নৱনীতা — এখন গুৱাহাটীৰ পৰা অহা যুৱতী — আছিল এনজিঅ’ৰ ফিল্ড কাৰ্যৰ বাবে এই দূৰ্বল গাঁৱলৈ অহা এজন ফটোগ্ৰাফাৰ আৰু লেখিকা। তেওঁৰ হাতত সদায় এখন কেমেৰা, বুকুত এটা নোটবুক, আৰু চকুত সপোনৰ জোনাক। তেওঁ বগলীডিহিংৰ বৃষ্টিপাতত চাহপাতৰ মাজত বহি এই ঠাইৰ জীৱনৰ ছবি তুলিবলৈ আহিছিল।…