বনৰ সুৰ

প্ৰবাল কাশ্যপ

অধ্যায় ১ : নতুন শিক্ষক

অৰুণৰ জীৱনত নতুন এক অধ্যায় আৰম্ভ হৈছিল। বহুদিন ধৰি পঢ়া-শিকাৰ পিছত তেওঁ শেষত এখন সৰু গাঁওৰ প্ৰাথমিক বিদ্যালয়ত শিক্ষক হিচাপে নিযুক্তি পাইছিল। চহৰত জন্ম-লালন হোৱা অৰুণৰ বাবে গাঁওবাসীৰ জীৱন পদ্ধতি, তেওঁলোকৰ ভাষা, ৰীতি-নীতি সকলো যেন এটা অজানাৰ জগত। যাত্ৰা দিনৰ পুৱা সুৰ্য্যোদয়ৰ লগে লগে বাটত নামি গ’লেও গাঁওখনলৈ যাবলৈ একাধিক নদী, বন আৰু গোটেই হালধীয়া ধাননি পথাৰ পাৰ হ’ব লগা হৈছিল। যাত্ৰাৰ সময়ত চাহ-বাগিচা, পথাৰ আৰু কেতিয়াবা সৰু ডাঙৰ গাঁওবোৰৰ মাজেদি যোৱা পথত তেওঁ এক অদ্ভুত শান্তি অনুভৱ কৰিছিল। চহৰৰ ভিৰ-ভাটিৰ পৰা আঁতৰি অহা সৰু সৰু গাঁওবোৰত মানুহৰ সৰলতা আৰু কোলাহলৰ অভাৱ তেওঁৰ মনত শীতলতা জন্মাইছিল। স্কুলখনৰ ওচৰ চাৰি ফালে বটগছ, কুলগছ আৰু মাটিৰ ঘৰেৰে ভৰা গাঁওখনটোৱে তেওঁৰ মনক একেবাৰে আকৰ্ষণ কৰিছিল। সৰু কাচেৰে ছোৱা এখন ঘৰৰ কোঠাতেই বিদ্যালয়খন চলি আহিছিল। অৰুণ সেই দৃশ্যত একেবাৰে চমক খাই গৈছিল, কিন্তু তাৰ লগে লগে তেওঁৰ অন্তৰত এটা অদ্ভুত অনুৰাগেৰে গাঁওখনৰ সৈতে জুৰি পৰিছিল।

শিক্ষকৰ দায়িত্বত প্ৰথম দিনৰ অভিজ্ঞতা তেওঁৰ বাবে চিৰস্মৰণীয় হৈ থাকিব। গাঁওবাসীয়ে তেওঁক সদায় মৰমৰে অভ্যর্থনা কৰিছিল। কিন্তু তেওঁলোকৰ মুখত সৰলতা থাকিলেও চকুত একধৰণৰ চিন্তা আৰু ডৰ দেখা দিছিল। বিশেষকৈ স্কুলৰ কিশোৰ-কিশোৰীসকল, যিবোৰ নিস্পাপ মুখত শিশুসুলভ হাসি খেলি আছিল, তেওঁলোকৰ চোখত যেন কোনো অদৃশ্য ভয়ৰ আভাস আছিল। অৰুণে বুজিবলৈ চেষ্টা কৰিছিল—কি এই গাঁওখনক ইমান নিস্তব্ধ কৰি ৰাখিছে? শিক্ষাৰ প্ৰতি আগ্ৰহ থাকিলেও, সৰহাংশ পৰিয়ালেই সন্তানক ৰাতি পঢ়িবলৈ বহুৱাই নাছিল। দিনৰ পঢ়াশুনা গোটেই গাঁওতেই সীমাবদ্ধ আছিল, যেন সন্ধিয়া নামিলেই সকলোৰে মনত একধৰণৰ ভয় ঢলে পৰিছিল। শিক্ষক হিচাপে দায়িত্বৰ বাহিৰে অৰুণৰ অন্তৰত এক গৱেষণামূলক মনোভাব আছিল। তেওঁ সিদ্ধান্ত লৈছিল—গাঁওখনৰ মানুহক শিক্ষা আৰু সত্যৰ পোহৰেৰে আগবঢ়াব লাগিব। কিমান ডাঙৰ চেলেঞ্জ হ’ব, তাৰ পূৰ্ণ সজাগ আছিল, তথাপি তেওঁৰ অন্তৰশক্তিয়ে কৈছিল—এই গাঁওখনত তেওঁ এক নতুন জীৱন আৰম্ভ কৰিব পাৰে।

প্ৰথম ৰাতি বিদ্যালয়ৰ ওচৰৰ ঘৰত থাকিবলৈ গাঁওবাসীয়ে তেওঁক সজাই দিছিল। গাৱঁটোৰ নীৰৱতা আৰু প্ৰকৃতিৰ মধুৰ গন্ধত পৰিপূৰ্ণ সেই সন্ধিয়াত তেওঁ শান্তিতে বহি থকা সময়তে এক অদ্ভুত অভিজ্ঞতা আহিল। দূৰবৰ্তী বনৰ ফালৰ পৰা এটা বাঁহীৰ সুৰ উভটি আহি তেওঁৰ কাণত পৰিল। সুৰটো শ্ৰুতিমধুৰ আৰু বেদনাময়, যি একে সময়তে মনক কঁপাই তুলিছিল আৰু শান্তিও দিছিল। অৰুণ প্রথমতে ভাবিছিল, গাঁওৰ কোনোবাই হয়তো বাজাই আছে। কিন্তু কিছু সময়ত তেওঁ গাঁওবাসীৰ কঁকালি শুনিলে—”আহা, ভূতৰ বাঁহী বাজি উঠিছে!” শিশুসকলে একেবাৰে ভয়তে আঁকি লৈ মাতৃৰ আঁচলত লুকাই পৰিল, গাঁওৰ পুৰুষসকলৰ মুখত ধুমুহাৰ দৰে আতঙ্কৰ আভা দেখা গ’ল। অৰুণ বিস্মিত হ’ল। বৈজ্ঞানিক মনৰ লোক হিচাপে তেওঁৰ মনে কেতিয়াও ভূত-প্ৰেত মানি নাছিল। কিন্তু গাঁওবাসীৰ ডৰ আৰু বিশ্বাসই তেওঁৰ অন্তৰত এটা নতুন কৌতূহল জন্মাই তুলিল। বাঁহীৰ সুৰ সঁচাকৈয়ে ভৌতিক নে, নতুবা কোনো নিঃসঙ্গ প্ৰাণে নিজৰ যন্ত্ৰণা উজাৰি দিয়া সুৰ? এই প্ৰশ্নই তেওঁৰ জীৱনত এক নতুন অনুসন্ধানৰ দুৱাৰ খুলি দিলে। সেই ৰাতিৰ পৰা অৰুণৰ জীৱন আৰু গাঁওখনৰ কাহিনী এক নতুন বাঁক লৈ আৰম্ভ হ’ল।

অধ্যায় ২ : গাঁও আৰু মানুহজনৰ পৰিচয়

অৰুণৰ দ্বিতীয় দিনটো আছিল গাঁওখনত তেওঁৰ সত্যিকাৰ যাত্ৰাৰ আৰম্ভণি। পুৱা ভাদোঁ মাহৰ মিঠা গন্ধেৰে ভৰা সেই গাঁওখনত জেগা উঠি তেওঁ বিদ্যালয়খনলৈ গ’ল। বিদ্যালয়খনত প্ৰায় পঁচিশজন শিশুসকল আছিল—কেতবোৰৰ ভাঙি-পেলা চটি, কেতবোৰৰ গাত মলিন প’ত, কিন্তু চকুত এক অনাবিল উজ্জ্বলতা। তেওঁলোকৰ মুখত জ্ঞানৰ তৃষ্ণা স্পষ্ট দেখা গৈছিল, যেন কোনো পুখুৰীত পানীৰ বাবে ডাঙৰ মাছবোৰৰ উদগ্ৰীৱতা। প্ৰথম দিনৰ পঢ়াশুনিয়ে তেওঁলোকৰ মন একেবাৰে আকৰ্ষণ কৰিলে। অৰুণৰ পঢ়োৱা ক’লা-পটাৰ আগৰ পৰা ভয় নলগাকৈ, খুশীতে তেওঁলোকে উত্তৰ দিবলৈ চেষ্টা কৰিছিল। গাঁওবাসীয়ে শিক্ষকজনক বিদ্যালয়ত সোমাই থকা দৃষ্টিতেই অনুভৱ কৰিছিল—এই মানুহজন চহৰৰ লগত সম্পৰ্কিত হলেও গাঁওখনৰ ভাষা, ভঙি আৰু শৈলীক গ্ৰহণ কৰিবলৈ সদা প্ৰস্তুত। সেই কাৰণেই একে দিনত গাঁওৰ কাকাই, আইতাই আৰু ছোৱালীবোৰে তেওঁক নিজৰ মানুহৰ দৰে গৰাকি কৰিছিল। তথাপি তেওঁলোকৰ আচৰণত এক ধৰণৰ গোপন ভয় তেওঁ আগতে ধৰি পেলাব নোৱাৰিলে। দিনৰ সময়ত সকলো মানুহ হাসি-মুখেৰে কাম কৰিছিল, পাটকুঁহি তুলি বা চাহপাত খুলি, কিন্তু সূৰ্য্যাস্ত হোৱাৰ লগে লগে যেন এক ভয়ৰ ছায়াই গাঁওখনক ঢাকি ধৰিছিল।

সন্ধিয়া বেলি গাঁওখনৰ দৃশ্যই অৰুণক অতি বিস্মিত কৰিছিল। দিনত কণ্ঠশ্বৰৰ রঙীন হৈ থকা আঙণবোৰ হঠাৎ নিস্তব্ধতাত পৰিণত হ’ল। শিশুসকলে ৰঙীন খেলা এৰি মাকৰ আঁচলত লুকাই গ’লে, গাভৰুবিলাকে দীঘল নলীয়া টোপোলা মাথোঁ লৈ গৃহলৈ দৌৰি আহিল। গাঁওৰ বৃদ্ধসকলে এৰি থোৱা কাজিৰ পৰা দ’লা লগাই ঘৰৰ আঙণতে বহি গ’ল আৰু বতৰাৰ পাটী মাতি ঘৰৰ গেট বন্ধ কৰিলে। কোনোবাই তেতিয়াও বনৰ ফাললৈ চাই ক’লে—“আজি অতি সোঁফালত বাজিব। গাবহীহঁতক আগতে ঘূৰি আনিব লাগিব।” বাঁহীৰ সুৰ নাই শুনিলেও গাঁওবাসীৰ আচৰণত এক অদৃশ্য ভয়ৰ আভাস পোৱা গ’ল। অৰুণ গোপনে লক্ষ্য কৰিলে—গাঁওখনৰ মানুহবোৰে যেন নিশা বেলি বনখনৰ নামো উলিয়াবলৈ ডৰ পায়। তেওঁৰ মনত এক প্ৰশ্ন অনবচ্ছিন্নভাৱে বগাই চলিল—আখিৰে কি আছে সেই বনত, যাৰ ফালে কেউবাই সন্ধিয়া বেলি পা বাড়াবলৈ সাহস নকৰে? বৈজ্ঞানিক মনৰ মানুহ হিচাপে তেওঁ ইতিমধ্যে স্থিৰ কৰিছিল—অন্ধকাৰত লুকাই থকা সঁচাটো উলিয়াব লাগিব। কিন্তু এজন নতুন অতিথি হিচাপে প্ৰথম দিনেই সৰ্বস্ব উন্মোচন কৰা উচিত নহয় বুলি ভাবিলে।

ৰাতি ওলালেই গাঁওখনৰ পৰিৱেশত একেবাৰে ভিন্ন ধৰণৰ ৰং ধৰি উঠিল। বতাহত যেন এধৰণৰ শিহৰণ-জাগোৱা গন্ধ, যি গৰমৰ নিস্তব্ধতাৰ মাজতো ঠাণ্ডা হোৱাৰ অনুভূতি দিয়ে। অৰুণ তেতিয়া গৃহৰ আঙণত বহি কিছুমান খাতা-কলম সজাই আছিল। আচমকা তাৰ কাণত ভাঁহিৰ সুৰ বাজি উঠিল—আগৰ ৰাতিৰ দৰে। এইবাৰ সুৰটো অলপ বেছি স্পষ্ট, যেন বনৰ গভীৰৰ পৰা কোনোবাই অতি মনোযোগেৰে বাজাই আছে। সুৰটোৱে তেওঁৰ অন্তৰ স্পন্দন কঁপাই তুলিলে, একে সময়তে যেন শূন্য হৃদয়ত অদ্ভুত শান্তি আনি দিলে। কিন্তু গাঁওখনৰ প্রতিক্ৰিয়া আছিল একেবাৰে ভিন্ন—কোনোবাই ঘৰৰ দৰ্জা কপাই বন্ধ কৰিলে, শিশুসকলে কান্দি উঠিল, গাভৰুবিলাক ভয়েৰে সৰু হৈ পৰিল। এজন বৃদ্ধ মাতি উঠিল—“আহিলে, ভূতৰ বাঁহী আহিলে!” সেই কণ্ঠৰ পিছত গাঁওখনটো নিস্তব্ধ হৈ পৰিল। অৰুণৰ চকুত বিস্ময় আৰু কৌতূহল জ্বলিল। তেওঁ ভয় নলগাকৈ নিজক সুধিলে—“ভূতৰ বাঁহী বুলি যাক সকলোয়ে বিশ্বাস কৰে, সঁচাকৈয়ে সেইটো কি?” সেই ৰাতি অৰুণৰ মনত এটা সপোন স্থিৰ হ’ল—গাঁওখনৰ এই অন্ধবিশ্বাসৰ আঁৰত লুকাই থকা সত্য উন্মোচন কৰিব লাগিব। সেই মুহূৰ্তৰ পৰা তেওঁ নিজৰ জীৱনক এক নতুন অনুসন্ধানৰ বাবে উত্সৰ্গ কৰিবলৈ মনস্থিৰ কৰিলে।

অধ্যায় ৩ : রহস্যময় সুৰ

তৃতীয় দিনটোত অৰুণৰ মনত যেন আগৰ দুদিনতকৈ বেছি অস্থিৰতা জাগিল। বিদ্যালয়ত পঢ়োৱা চলি থাকিলেও তেওঁৰ মনৰ একাংশ সদায় সেই বাঁহীৰ সুৰত বন্দী হৈ ৰ’ল। ছাত্ৰ-ছাত্ৰীসকলে আগৰ দিনতকৈ বেছি আস্থা দেখুৱাইছিল, তেওঁলোকৰ হাসি-উল্লাসত স্নেহৰ উষ্মা পাই অৰুণৰ অন্তৰ অলপ শান্তি পাইছিল। তথাপিও গাঁওখনৰ মানুহবোৰৰ আচৰণত তেওঁ সেই অদ্ভুত ভয়ৰ ৰং প্ৰতিদিনেই উপলব্ধি কৰি থাকিল। পুৱা ৰৌদ্ৰৰ তেজত গাঁওখন ৰঙীন হৈ উঠিছিল—শিশুসকলে ৰঙীন গেন্ধুলি ফুলৰ মাজত খেলি থাকিল, গাভৰুবিলাকে নদীৰ ঘাটত কাপোৰ ধুই আনন্দত কথা পাতিল, কৃষকসকলে পথাৰত লাহেকৈ গান গাই গৰু লৈ গ’ল—এই সকলোবোৰ দৃশ্যত গাঁওখনৰ এক সুখময় ছবি প্ৰকাশ পাইছিল। কিন্তু সূৰ্য্য পশ্চিম আকাশলৈ ঢলিলেই যেন সেই আনন্দৰ ছবিখন আঁচলত লুকাই গৈ ভয়ৰ অন্ধকাৰত ঢাকি পৰিছিল। অৰুণৰ চকুত এই পৰিৱৰ্তন অতি স্পষ্ট লাগিছিল। তেওঁৰ মনত ভাব উত্থান-পতন কৰি থাকিল—মানুহে কিয় এনে বিশ্বাসত আঁকোৱালি ধৰিছে, আৰু সেই বাঁহীৰ সুৰটোৱে কি একেবাৰে মানুহৰ মনত ত্ৰাসৰ সৃষ্টি কৰি ৰাখিছে?

সন্ধিয়াত, গাঁওখনত আবারো নিস্তব্ধতাৰ আভাসেৰে অৰুণৰ অন্তৰ নাড়ি কঁপাই তুলিলে। কাকো গৰুওল, কাকো ধাননি বাটৰ পৰা ঘূৰি আহিছিল; গৃহিণীবোৰে কঁহুৱা জোনাকত অগ্নি জ্বলাই গৃহৰ আগত থিয়া হৈ ছানাহি পাতিছিল। আকাশৰ মেঘৰ মাজেৰে মৃদু বতৰ বহি আহিছিল, আৰু সেই সময়তেই আবারো সেই বাঁহীৰ সুৰে গাঁওখনক কম্পিত কৰি তুলিলে। এইবাৰ অৰুণে সুৰটোক অতি মনোযোগেৰে শুনিলে। সুৰটোৰ মাজত এক প্ৰগাঢ় দুখ, নিঃসঙ্গতা আৰু যেন গোপন কাকতালীয় আনন্দ মিশ্ৰিত হৈ আছিল। গাঁওবাসীয়ে ভয়ৰ চকুত একে সময়তে ঘৰৰ দৰ্জা বন্ধ কৰি দিলে, বাচ্চাসকলে মাতৃৰ আঁচলত চিঞৰি উঠিল। কিন্তু অৰুণৰ মনত কেতিয়াও ভয় নাহিল, উল্টো তেওঁৰ অন্তৰ কৌতূহল আগৰ দিনতকৈ বহুগুণে বৃদ্ধি পাইছিল। তেওঁ ভাবিলে—“এতিয়া যদি এই সুৰটোৰ আঁৰলৈ আগুৱাই যোৱাৰ সাহস নকৰোঁ, তেন্তে কেতিয়াও গাঁওখনৰ এই অন্ধকাৰক দূৰ কৰিব নোৱাৰিম।”

তেওঁ সেই ৰাতিয়ে এটা গুপ্ত সিদ্ধান্ত লৈছিল। যদিও গাঁওবাসীয়ে বনখনৰ ফাললৈ চোৱা পৰ্যন্ত এৰি দিয়ে, তথাপিও অৰুণ নিজৰ মনত স্থিৰ কৰিলে যে, তেওঁ সেই বাঁহীৰ সুৰৰ উৎস সোধিবলৈ বনত প্ৰৱেশ কৰিবই। তেওঁৰ মনত ভয়ৰ সলনি এক দৃঢ় সংকল্পই স্থান ল’লে। “মানুহে যাক ভূতৰ বাঁহী বুলি মানিছে, সেইটো হয়তো এজন নিঃসঙ্গ মানুহৰ বুকুৰ যন্ত্ৰণা, বা কোনো গৰখীয়াৰ সুৰ। এই সঁচা যদি আমি নেদেখাঁও, তেন্তে গাঁওখন চিৰকালৰ বাবে অন্ধকাৰৰ কবলত বন্দী হৈ থাকিব।” তেওঁৰ চকুত সেই ৰাতিয়েই এক নতুন দীপ্তি দেখা দিছিল। খাতাপত্ৰ বন্ধ কৰি, বাহিৰৰ জোনাকনি আকাশলৈ চাই তেওঁ মনে মনে ক’লে—“আগামী দিনত মোৰ পথ বনৰ ভিতৰলৈ হ’ব। বাঁহীৰ সুৰত লুকাই থকা সঁচাটো উন্মোচন কৰি গাঁওখনক এই অন্ধবিশ্বাসৰ পৰা মুক্ত কৰিছেই।” সেই সংকল্পৰ লগে লগে তেওঁৰ অন্তৰত এক নতুন সাহস জন্মিল, আৰু গল্পটোৰ নতুন অধ্যায় আৰম্ভ হোৱাৰ লগতে বনৰ সুৰত এক গুপ্ত ৰহস্যৰ ছাঁ কটকটকৈ উত্থান হ’ল।

অধ্যায় ৪ : অৰুণৰ কৌতূহল

চতুৰ্থ দিনৰ পুৱা গাঁওখনৰ পথাৰত সূৰ্যোদয়ৰ দীপ্তিৰে ধানৰ সেউজীয়া পাতবোৰে সোনালী আভা পাইছিল। অৰুণৰ মনোযোগ যদিও বিদ্যালয়ৰ পঢ়াশুনিত আছিল, তথাপিও তেওঁৰ অন্তৰৰ কোনো এটা গুপ্ত কোণ সদায় বাঁহীৰ সুৰটোৰ প্ৰতি টানি থাকিল। ছাত্ৰসকলে আগৰ দিনতকৈ বেছি খোলা মেলা হৈ উঠিছিল; তেওঁলোকৰ হেকেটি কণ্ঠত নাম গণনা, গাণিতিক যোগ-বিয়োগৰ উত্তৰ, আৰু কেতবোৰে খবৰাখবৰিৰ পাতা ধৰি পাঠ কৰি শুনোৱা অৰুণৰ অন্তৰ উল্লাসেৰে ভৰাই তুলিছিল। কিন্তু তেওঁ লক্ষ্য কৰিলে, ছাত্ৰসকলৰ চকুত সন্ধিয়াৰ নামনি নামিলেই যেন অদৃশ্য ভয়ৰ কপাট খুলি পৰে। “স্যাৰ, আজিও বাঁহী বাজিবনে?” এজন কণমানি ছাত্ৰই সুধিলে। অৰুণ একো উত্তৰ নোহোৱাকৈ হাসি দিয়ে, কিয়নো তেওঁ নিজেই জানি নাছিল—এই ভয়ৰ আঁৰত কি সঁচা লুকাই আছে। তথাপিও তেওঁৰ মনে মাতে, “যদি মই এই সঁচা উদ্ঘাটন নকৰোঁ, গাঁওখনৰ কণমানি ছাত্ৰবোৰে সপোনৰ পরিবর্তে চিৰকাল ভয়ৰ সৈতে জীৱন কাটাব লাগিব।”

সন্ধিয়া ওলালেই গাঁওখনৰ বাতাৱৰণ আগৰ দিনবোৰৰ দৰে শিহৰণত ভৰি গ’ল। জোনাকৰ ফিকে আভাত গাঁওখনৰ সৰু-সুৰি ঘৰবোৰ নিস্তব্ধ হৈ পৰিল। দৰ্জা-কিবাঁতবোৰ গুৰি দি বন্ধ কৰা শব্দ, কুকুৰৰ হাবি হাবি ভুকনিত আতঙ্কৰ আভাস, আৰু কেতিয়াবা মানুহৰ গুপ্ত গুঞ্জন—এইবোৰে গাঁওখনক একেবাৰে গম্ভীৰ কৰি তুলিছিল। ঠিক সেই সময়তে আবারো বনৰ ফালৰ পৰা সেই বাঁহীৰ সুৰ বাজি উঠিল। আগৰ দিনতকৈ এইবাৰ সুৰটো অধিক দীঘল আৰু স্পষ্ট শুনা গ’ল। সুৰটোৰ প্ৰতি অৰুণৰ অন্তৰ এক অদ্ভুত টান অনুভৱ কৰিলে। সুৰটোৰ মাজত একো ভৌতিকতা নাছিল, উল্টো এক প্ৰগাঢ় যন্ত্ৰণা আৰু স্নেহৰ আভাস আছিল। যেন কোনো নিঃসঙ্গ প্ৰাণে নিজৰ বুকুৰ কষ্ট বাঁহীৰ সুৰেৰে উজাৰি দিছে। গাঁওবাসীয়ে দৰ্জা বন্ধ কৰি শুৱাই পৰিলেও, অৰুণ ঘৰৰ আঙণতে বহি ততালিকে স্থিৰ কৰিলে—এই সুৰৰ আঁৰত ভৌতিকতা নাই, আছে মানৱতাৰ গোপন কাহিনী। তেওঁ মনত সঁচা উন্মোচনৰ দৃঢ় সংকল্প লৈ সিদ্ধান্ত কৰিলে যে, ৰাতিপুৱাই তেওঁ বনত যাবই।

ৰাতিৰ নিস্তব্ধতাত জোনাকনিত ভৰা পথটো চমকদাৰ লাগিছিল। অৰুণ ঘৰৰ ভিতৰত সাৱধানেৰে কিবাঁত খুলি বাহিৰলৈ ওলাই আহিল। গাঁওখনৰ একো জনীয়ে তেতিয়া বাহিৰলৈ ওলাই অহাৰ সাহস নকৰে, কিয়নো গাঁওখনৰ বিশ্বাসত সেই বাঁহী শুনা মানেই বিপদ আহি পৰে। কিন্তু অৰুণৰ অন্তৰস্থ কৌতূহলে তেওঁৰ দেহত একেবাৰে সাহসৰ স্রোত জাগ্ৰত কৰিছিল। সৰু পথটো এৰি বনফালৰ গাঢ় অন্ধকাৰলৈ আগুৱাই গ’লে। দূৰৰ পৰা শুনা বাঁহীৰ সুৰ জপিয়ে জপিয়ে অলপ অলপকৈ স্পষ্ট হ’বলৈ ধৰিলে। গছগছালিৰ মাজেৰে বহি অহা বাতাসত বাঁহীৰ সুৰ একেবাৰে জাদুৰ দৰে ভাসি আহিছিল। কেতিয়াবা জুইৰ পোকাই পথ দেখুৱাইছিল, কেতিয়াবা অন্ধকাৰত গছৰ ছায়াই তেঁওক আঁকোৱালি ধৰিছিল। প্ৰতি পা আগুৱাই যোৱা প্ৰতি মুহূৰ্ততে তেওঁৰ অন্তৰত উচ্ছ্বাস আৰু কৌতূহল উভয় বৃদ্ধি পাইছিল। অবশেষত তেওঁ বনৰ গভীৰতাত সোমাই আহি এচুকত উভতি থকা এটা কায়াকলপি ছায়া লক্ষ্য কৰিলে। হাতত বাঁহী ধৰি কোনো এজন বৃদ্ধ দুখৰ সুৰেৰে বাজাই আছিল। সেই মুহূৰ্ততেই অৰুণৰ মনৰ সকলো সন্দেহ আৰু ভয় গলি গ’লে—ভূতৰ বাঁহী বুলি যাক গাঁওবাসীয়ে মানিছিল, সেয়া কোনো অদ্ভুত শক্তি নহয়; সেয়া এটা নিঃসঙ্গ মানুহৰ বুকুৰ সুৰ। অৰুণৰ চকুত বিস্ময় আৰু স্নেহৰ মিশ্ৰণৰ জলোচ্ছ্বাস উথলি উঠিল, আৰু তেওঁৰ মনত স্থিৰ হ’ল—এই সত্য গাঁওখনলৈ উন্মোচন কৰি দিবই।

অধ্যায় ৫ : অনুসন্ধান

অৰুণৰ অন্তৰত এতিয়া ভয় নামাটোৰ কোনো অস্তিত্ব নাই, সলনি হৈছে এক বেলেগ ধৰণৰ টান আৰু সাহস। বনৰ গভীৰতাত দেখাপৰা সেই বৃদ্ধৰ ছায়া আৰু বাঁহীৰ সুৰে তেওঁৰ মনক একেবাৰে অস্থিৰ কৰি তুলিছিল। তেওঁৰ চকুত যি দেখা গৈছিল, সেয়া কোনো দানবীয় শক্তি নহয়, কোনো ভৌতিক প্ৰেতাত্মা নহয়—সেয়া আছিল মানুহৰ নিঃসঙ্গতাৰ বেদনা। অৰুণ নিৰবে সেই ছায়াটোক আগৰ পৰা মনোযোগেৰে লক্ষ্য কৰিলে। জোনাকনিত গছৰ পাতবোৰৰ মাজেদি ওলমি থকা আলোকই বৃদ্ধজনৰ মুখত অর্ধেক আভা দিব পাৰিছিল। তেওঁৰ হাতত এটা পুৰণি বাঁহী, দেহত চিৰি-পেলা মেকুৰা কাপোৰ, আৰু চকুত উদাসী দীপ্তি। বুলিবলগীয়া গৰুবোৰ সমানে গছৰ তলত বিশ্ৰাম লৈ আছিল। অৰুণে মনতে ভাবিলে—“আহা! যাক গাঁওবাসীয়ে ভূতৰ বাঁহী বুলি ডৰায়, সেয়া এই নিঃসঙ্গ গৰখীয়া। বাঁহীৰ সুৰত দুখ আছে, কিন্তু ভৌতিকতা একেবাৰে নাই।” অৰুণৰ বুকুত একেবাৰে এক নতুন সংকল্প জাগিল।

কিছু সময় পৰ্যন্ত অৰুণ বনখনৰ এচুকত স্থিৰ হৈ থাকিল। বৃদ্ধজন বাঁহীৰ সুৰত একে ধৰণেৰে লীন হৈ আছিল, যেন তেওঁৰ নিজৰ জীৱনৰ প্ৰতিটো দুখ, একেলগীয়া প্ৰতি-ক্ষন সেই বাঁহীৰ মাজত উজাৰি গৈছে। অৰুণ ভাবিলে—এই মানুহজনৰ জীৱনত নিশ্চয় কোনো গভীৰ ক্ষত আছে, যাৰ বাবে তেওঁ একেলগীয়া অন্ধকাৰত নিজৰ সঙ্গী হিচাপে বাঁহীক বাছি ল’লে। সুৰটোৰ মাজত যি যন্ত্ৰণা বাজি উঠিছিল, সেইটো কোনো ভূতৰ কাৰ্য নহয়, ই আছিল মানৱতাৰ অন্তৰঙ্গ কাহিনী। অৰুণে বহু সময় ধৰি সুৰটো শুনি থাকিল, আৰু তেওঁৰ অন্তৰ ধীরে ধীরে আশ্বাস আৰু সত্যৰ আভা পাইছিল। কিন্তু গাঁওখনৰ অন্ধবিশ্বাস আৰু আতঙ্ক দূৰ কৰিবলৈ, মাথোঁ নিজৰ দেখা পৰ্যন্ত যথেষ্ট নহ’ব বুলি তেওঁ বুজি পালে। গাঁওবাসী যেতিয়ালৈ নেদেখে বা ননুভাৱে, তেতিয়ালৈ এই ভয়ৰ পৰা মুক্ত নহ’ব।

অৰুণ স্থিৰ কৰিলে যে, তেওঁ নিজৰ অনুসন্ধান আগুৱাই লৈ যাব। তেওঁক এই বৃদ্ধজনৰ সঁচা পৰিচয় জানিব লাগিব, তেওঁৰ জীৱনৰ কাহিনী শুনিব লাগিব। কিয়নো গাঁওখনক অন্ধকাৰৰ পৰা মুক্ত কৰাৰ একমাত্ৰ পথ হ’ল—মানুহে জানুক যে বাঁহীৰ সুৰ ভূতৰ নহয়, সেয়া এটা মানুহৰ বুকুৰ যন্ত্ৰণা। তাৰ বাবে অৰুণ আগন্তুক ৰাতিবোৰত বনত আহি বৃদ্ধজনৰ ওচৰত বহিবলৈ সাহস সঞ্চয় কৰিলে। এই ৰাতিৰ অভিজ্ঞতাই তেওঁৰ জীৱনত এটা নতুন দিশ খুলিলে। তেওঁৰ চকুত উজ্জ্বল জোনাকনি, কাণত দুখমিশ্ৰিত বাঁহীৰ সুৰ, আৰু অন্তৰত এক গভীৰ দৃঢ় সংকল্পেৰে অৰুণ আগলৈ পথ চলিবলৈ সজাই উঠিল। সেয়াই আছিল তেওঁৰ জীৱনৰ সত্যিকাৰ অনুসন্ধানৰ আৰম্ভণি।

অধ্যায় ৬ : সঁচা সত্য

অৰুণে স্থিৰ কৰিছিল যে তেওঁ পিছ হটিব নোৱাৰে। তেতিয়ালৈকে গাঁওখনত তেওঁ যি দেখিছিল, সেই সকলোবোৰেই মাথোঁ অন্ধবিশ্বাস আৰু কল্পনাৰে গাঁথি তোলা ভয়ৰ কাহিনী। কিন্তু গাঁওবাসীয়ে যাক ভূতৰ বাঁহী বুলি মানিছিল, অৰুণৰ চকুত সেইটো কোনো ভৌতিক শক্তি নহয়, সেয়া আছিল মানুহৰ নিঃসঙ্গ জীৱনৰ প্ৰতিকৃতি। সেই সন্ধিয়াতো আগৰ দৰে বাঁহীৰ সুৰে গাঁওখনৰ শিৰা-উপশিৰাত শিহৰণ জগাই তুলিলে। গাঁওবাসীয়ে কিবাঁত বন্ধ কৰি ঘৰত লুকাল, কণমানি শিশুসকলে মাকৰ আঁচলত আঁকুলি ধৰি কান্দি উঠিল। কিন্তু অৰুণ, গাঁওখনৰ এই আতঙ্কক পিছ পেলাই, সোজাকৈ বনৰ ফাললৈ আগুৱাই গ’ল। বনৰ ভিতৰত সৰু-সুৰি পোহৰৰ মাজেৰে, শুকান পাতৰ মাজেদি তেওঁৰ পদক্ষেপৰ শব্দ স্পষ্ট শুনা গৈছিল। প্ৰতি একোটা পদক্ষেপত তেওঁৰ অন্তৰত সাহস আৰু কৌতূহলৰ তেজেৰে বেগ ধৰি উঠিছিল।

জোনাকৰ সেউজীয়া আভাত বনৰ গভীৰতাত তেওঁ আকৌ সেই দৃশ্য দেখিলে—এজন বৃদ্ধ, গাঁইত কোট বোৰা, মুখত নিঃসঙ্গতাৰ শূন্য দৃষ্টি, আৰু হাতত পুৰণি বাঁহী। গৰুবোৰ গছৰ তলত ঘুমত ডুবি আছিল। বৃদ্ধজনৰ সুৰত গোপন যন্ত্ৰণা বুজা গৈছিল, যেন জীৱনৰ সকলো আশা আৰু আকাঙ্ক্ষা খহি পৰাৰ পিছত এই বাঁহীহে তেওঁৰ একমাত্ৰ সঙ্গী হৈ পৰিছে। অৰুণে আগৰ সাহস একপাশে ৰাখি, মৃদু স্বৰে ক’লে—“দাদাই, মই আপোনাৰ সুৰ শুনিবলৈ আহিছোঁ। গাঁওখনত সকলোয়ে এই বাঁহী ভূতৰ বুলি ভয় কৰে, কিন্তু মই জানো, এইটো কোনো ভূতৰ নহয়। এই সুৰৰ আঁৰত আপোনাৰ কাহিনী আছে।” প্ৰথমতে বৃদ্ধজন থমকি উঠিলে, সুৰ থামিলে। তেওঁ চকু তুলিলে আৰু অৰুণৰ ফালে তাকালে। চকুত বিস্ময় আৰু সন্দেহৰ ছাঁ আছিল, কিন্তু তাতো এক লুকাই থকা স্নেহৰ আভাস দেখা গৈছিল।

কিছু সময়ৰ মুৰত বৃদ্ধজনে মৃদু কণ্ঠেৰে ক’লে—“মই হেমৰাম। মই গাঁওখনৰ মানুহৰ দৰে মানুহহে, ভূত নহয়। বহু বছৰ আগতে মোৰ পৰিয়াল আছিল, ঘৰত হাঁহি-ধেমালি আছিল। কিন্তু মহামাৰীয়ে মোৰ স্ত্ৰী আৰু ল’ৰা-ছোৱালীক কেঢ়ি লৈ গ’ল। তেতিয়াৰ পিছত মই একেলগীয়া হৈ পৰিলোঁ। মানুহৰ মাজত থকা মনত ডৰ আৰু শূন্যতা জন্মালে, সেইবাবে মই গাঁওখনৰ পৰা আঁতৰি আহিলোঁ। মোৰ গাভৰু গাভৰু গাবহীহঁতক লৈ এই বনতে থাকো। বাঁহীটো মোৰ স্ত্ৰীয়ে বোৱাৰী কালত উপহাৰ দিছিল। এতিয়া মোৰ জীৱনৰ সকলো দুখ আৰু স্মৃতি মই এই বাঁহীৰ সুৰেৰে উজাৰি দিওঁ। কিন্তু গাঁওবাসীয়ে মোক ভয় কৰে, সুৰক ভূতৰ বাঁহী বুলি ভাবে।” হেমৰামৰ কণ্ঠত নিঃসঙ্গতাৰ বেদনাই অৰুণৰ হৃদয়ত শিহৰণ তোলালে। সেয়া শুনি অৰুণে স্থিৰ কৰিলে—এই সত্য গাঁওখনলৈ উন্মোচন কৰিবই। যি বিশ্বাসত গাঁওখন এতিয়ালৈকে আঁকোৱালি ধৰি আছিল, সেই অন্ধকাৰ উন্মোচন কৰি আলো দেখুৱাবই। হেমৰামৰ বুকুৰ যন্ত্ৰণা আৰু বাঁহীৰ সুৰত বন্দী সত্যই অৰুণৰ বাবে গাঁওখনত আলোড়ন সৃষ্টিৰ এক নতুন সূচনা হ’ল।

অধ্যায় ৭ : ভুল বিশ্বাসৰ শেষ

অৰুণে হেমৰামৰ কাহিনী শুনি যি সত্য উন্মোচন কৰিলে, তাৰ প্ৰভাৱ তেওঁৰ অন্তৰত দীৰ্ঘকালীন হৈ ৰ’ল। গাঁওখনৰ মানুহে যাক ভয় কৰি আহিছিল, সেই ভূতৰ বাঁহী আসলে এজন জীৱন্ত মানুহৰ বুকুৰ যন্ত্ৰণা বুলি জানি তেওঁৰ অন্তৰ শীতল হ’ল। কিন্তু একে সময়তে তেওঁৰ মনত এটা দায়িত্বৰ জন্ম হ’ল—এই সঁচাটো মাথোঁ নিজৰ মাজত থৈ দিলে চলিব নোৱাৰিব। কিয়নো গাঁওখনৰ প্ৰতি মানুহ অন্ধবিশ্বাসৰ কপাটত বন্দী হৈ থকাৰ ফলত সোনকালে ভৱিষ্যত প্ৰজন্মো সেই ভয়ৰ মাজতেই মূৰ গুজি উঠিব। সেয়ে অৰুণে স্থিৰ কৰিলে যে, সঁচাটো গাঁওবাসীৰ আগত উন্মোচন কৰি দিব লাগিব। যদিও তেওঁ জানিছিল—গাঁওখনৰ মানুহে ততালিকে এই কাহিনী মানিব নোৱাৰিব, তথাপিও সত্যৰ শক্তিত তেওঁৰ বিশ্বাস দৃঢ় আছিল। এজন শিক্ষক হিচাপে তেওঁ মাথোঁ পঢ়া-শুনা শিকাব নোৱাৰিব, তেওঁক গাঁওখনৰ জীৱনক নতুন পথত ধৰাবও লাগিব।

পৰদিনা বিদ্যালয়ৰ পাছত অৰুণে গাঁওবাসীৰ কিছুমানক লগ পাবলৈ আহ্বান কৰিলে। গাঁওখনৰ জ্যেষ্ঠসকল, বাচ্চাসকলৰ অভিভাৱক, আৰু যিসকলে সকলোতকৈ বেছি ভয় পোৱাকৈ বাঁহীৰ সুৰক ভৌতিক বুলি মানিছিল, তেওঁলোকে আঙণত বহি অৰুণৰ কথা শুনিবলৈ সাজু হ’ল। অৰুণে মৃদু কণ্ঠেৰে ক’লে—“আপোনালোকে যাক ভূতৰ বাঁহী বুলি ভয় কৰে, সেই বাঁহী কোনো ভূতৰ নহয়। মই নিজৰ চকুত দেখিছোঁ। গাঁওখনৰ ওচৰৰ বনত এজন বৃদ্ধ গৰখীয়া থাকে। তেওঁৰ নাম হেমৰাম। তেওঁৰ পৰিয়াল মহামাৰীত নষ্ট হৈছিল, আৰু তেতিয়াৰ পিছত তেওঁ একেলগীয়া হৈ এই বনতে গৰু-গাভৰু লৈ থাকিবলৈ লাগিলে। তেওঁ বাঁহীটো বাজায়—ই ভূতৰ সুৰ নহয়, মানুহৰ বুকুৰ যন্ত্ৰণা আৰু নিঃসঙ্গতাৰ সুৰ।” অৰুণৰ কণ্ঠত দৃঢ়তা আছিল, কিন্তু গাঁওবাসীৰ চকুত বিস্ময় আৰু সন্দেহৰ ছাঁ ফুটি উঠিল। কেইজনমান বৃদ্ধজনে একে সময়তে কঁপা কণ্ঠেৰে ক’লে—“কিন্তু, সেয়া যদি ভূতৰ নহয়, তেন্তে এইটুকা দিনত আমাৰ সকলো বাচ্চাই কেনেকৈ ভয় পালে? কিয়নো ৰাতিপুৱা বাঁহীৰ সুৰ শুনিলে বেলেগ বেলেগ বিপদ আহিছিল।”—এই প্ৰশ্নই গাঁওখনৰ জনতাক আৰু বেছি ডাঙৰ দ্বিধাত পেলালে।

অৰুণ ধৈৰ্যৰে সুধি শুনি পুনৰ ক’লে—“ভয় আৰু কাকতালীয়ৰ মাজতেই মানুহে ভৌতিক কাহিনী সৃষ্টি কৰে। যি বিপদ আপুনি শুনিছে, সেইবোৰ বাঁহীৰ বাবে নহয়। সেয়া জীৱনৰ স্বাভাৱিক খেলা। কিন্তু আমি যেতিয়া কিবা বুজা নাপাও, আমি সেইকেইটাক ভূতৰ নামত ঠেলি দিওঁ। আপোনালোকে যদি মোৰ কথাত বিশ্বাস নকৰে, তেন্তে মই আপোনালোকক হেমৰামৰ ওচৰত লৈ যাব। তেওঁ আপোনালোকক নিজৰ কাহিনী নিজেই ক’ব।” গাঁওবাসীৰ মাজত গুঞ্জন উঠিল। কেইজনমান তরুণ সাহসেৰে আগবাঢ়ি ক’লে—“যদি সত্যেই মানুহ হয়, তেন্তে গাঁওখনৰ এই ভয় দূৰ কৰিব লাগিব।” শেষত গাঁওখনৰ মানুহে অৰুণৰ কথাত আস্থা ৰাখি স্থিৰ কৰিলে—তেওঁলোক নিজেই বনত গ’ই এই সত্যৰ সন্মুখীন হব। সেয়াই আছিল গাঁওখনৰ অন্ধকাৰৰ কপাট ভাঙি নতুন আলোলৈ আগবাঢ়িবলৈ আৰম্ভণি। অৰুণ জানিছিল, সেই সন্ধিয়াই গাঁওখনৰ জীৱন সলনি হ’ব।

অধ্যায় ৮ : বনৰ সুৰ

সন্ধিয়াৰ জোনাকনি ফুটি উঠিল, বনৰ পাতত উজালি ঢলি পৰিল, আৰু গাঁওবাসী সকলোৱে অৰুণৰ নেতৃত্বত ধীৰে ধীৰে বনৰ ফাললৈ আগবাঢ়ি গ’ল। মানুহৰ মুখত ডৰৰ ছাঁ এতিয়াও পোহৰাৰ দৰে দেখিছিল, কিন্তু কৌতূহলে সেই ভয়ৰ ওপৰত আধিপত্য বিস্তাৰ কৰিছিল। শিশুসমূহে মাতৃৰ হাত চেপি ধৰিছিল, বৃদ্ধসকলো আগৰ দিনৰ বিশ্বাস বিৰোধী নতুন প্ৰমাণ বিচাৰি গ’ল। বনৰ গভীৰতালৈ সোমাই গুৰিচৰা গন্ধেৰে পৰিপূৰ্ণ পথৰ মাজেৰে যেতিয়া সকলো আগুৱাই গ’ল, তেতিয়া দূৰত পুনৰ বাঁহীৰ সুৰ বাজি উঠিল। গাঁওবাসীৰ মুখত ভয়ৰ ছাঁ দপদপ কৰিলে, কেইবাটাও লোক প্ৰায় ঘূৰি যাব খুজিছিল, কিন্তু অৰুণৰ দৃঢ় কণ্ঠত কোৱা শব্দে—“ভয় নকৰিব, আজিৰপৰা ভয়ৰ শেষ হ’ব”—সকলোৱে পুনৰ সাহস সঞ্চয় কৰিলে।

যেতিয়া গছৰ গোট এৰি এক মুক্ত প্ৰান্তত উপস্থিত হ’ল, গাঁওবাসীৰ চকুত সেই দৃশ্য খুলি পৰিল—এজন বৃদ্ধ, সলনি হোৱা কাপোৰত, মুখত দুখৰ গভীৰ ছাঁ, আৰু হাতত পুৰণি বাঁহী। গাভৰুবোৰৰ গলাত ঘণ্টাৰ মৃদু শব্দ আৰু বাঁহীৰ সুৰ একেলগে মিহলি হৈছিল। গাঁওবাসীৰ মুখত বিস্ময় আৰু অবিশ্বাস একেলগে ফুটিল, কিয়নো তেওঁলোক যাক ভূতৰ ৰূপত কল্পনা কৰিছিল, সেয়া আসলে ৰক্ত-মাংসৰ মানুহ। অৰুণ আগবাঢ়ি গ’ই হেমৰামৰ হাতত ধৰি গাঁওবাসীৰ আগত ক’লে—“ইয়াৰ নাম হেমৰাম। ই মানুহ, ভূত নহয়। তেওঁৰ জীৱনৰ কাহিনী শুনক।” হেমৰামে ধীৰে ধীৰে নিজৰ অতীত উন্মোচন কৰিলে—কিদৰে মহামাৰীয়ে তেওঁৰ পৰিয়াল কেঢ়ি লৈ গ’ল, কিদৰে নিঃসঙ্গতাৰ আঁচলত তেওঁ এই বনক ঘৰ হিচাপে গ্ৰহণ কৰিলে, আৰু কিদৰে বাঁহী তেওঁৰ বুকুৰ দুখ উজাৰি দিয়াৰ একমাত্ৰ ভাষা হ’ল। গাঁওবাসী নিঃশব্দে শুনি থাকিল, কিছুমানৰ চকুৰে পানী গড়াই আহিল।

সঁচাটো সকলোৰে আগত উন্মোচিত হ’ল। গাঁওখনৰ শতাব্দীযুগীয়া ভয় আৰু অন্ধবিশ্বাস সেই ৰাতিতে ধ্বংস হৈ পৰিল। মানুহে একে সময়তে স্বস্তি আৰু লাজ অনুভৱ কৰিলে—যাক ভূতৰ বুলি মানিছিল, সেইজন আসলে নিজ গাঁওৰ দুখত সঁকিয়াই থকা মানুহ। অৰুণৰ দৃষ্টিৰ নিচেই, সেয়া আছিল অন্ধকাৰ ভাঙি নতুন পোহৰ প্ৰজ্জ্বলনৰ ক্ষণ। গাঁওবাসীয়ে হেমৰামক বুকুত ভৰিলে, তেওঁৰ বাবে নতুন ঘৰ সাজিবলৈ স্থিৰ কৰিলে। বাঁহীৰ সুৰ এতিয়াৰে পৰা গাঁওখনৰ আতঙ্কৰ চিহ্ন নহয়, সেয়া হ’ল গাঁওখনৰ স্মৃতি আৰু স্নেহৰ সুৰ। জোনাকনি পোহৰৰ তলত গাঁওখনৰ মানুহে প্ৰথমবাৰ বাঁহীৰ সুৰত ভয় নহয়, সান্ত্বনা অনুভৱ কৰিলে। আৰু অৰুণ, নিজৰ অন্তৰত গভীৰ তৃপ্তি লৈ বুজি পালে—গাঁওখনৰ জীৱনলৈ সত্য আৰু আশাৰ আলো আনিবই তেওঁৰ শিক্ষকত্বৰ সৰ্বশ্ৰেষ্ঠ শিক্ষা। বনৰ সুৰ সেই ৰাতিৰ পৰা গাঁওখনৰ বাবে নতুন জীৱনৰ প্ৰতীক হৈ গ’ল।

____