স্নেহা মুখার্জী অধ্যায় ১: আগমন পৃথিবীতে কিছু আগমন নিতান্তই ঘটনাক্রম নয়, বরং পূর্বনির্ধারিত ছক, যা কারও অজান্তে বুনে চলে ভাগ্যের জাল। অরিন্দম মুখার্জির শান্তিনিকেতনে আগমন তেমনই এক আগমন। আপাতদৃষ্টিতে গবেষণার জন্য শান্ত, নির্জন পরিবেশে এসে লোকসাহিত্য নিয়ে কাজ করার উদ্দেশ্যে এসেছেন তিনি, কিন্তু বাস্তবে—এই যাত্রা ছিল অতীতের একটি অসমাপ্ত অধ্যায়ের টান। এক মেঘলা শরতের দুপুর। খোলা রিকশায় বসে অরিন্দম শান্তিনিকেতনের দিকে এগোচ্ছে। রাস্তার ধারে লালমাটির পথ, পাশে শাল-পলাশের অরণ্য, মাঝে মাঝে কাঁঠালের গন্ধ ভেসে আসে বাতাসে। আকাশে রোদ-আলোর সঙ্গে মিশে আছে হালকা কুয়াশা, যেন প্রকৃতিই কিছু লুকিয়ে রেখেছে। রিকশাওয়ালা জিজ্ঞাসা করল, — “আপনার বাড়ি কোথায়, বাবু?” — “কলকাতা। তবে এখন…
-
-
জনি বৰদলৈ পৰ্ব ১ ঘৰখনৰ পিছফালে থকা পুৰণি আলমাৰিটোত দাদাৰ মৃত্যুৰ পাচত বহুত বস্তুয়ে ৰ’বলৈ যেন ইচ্ছা কৰিছিল। ধূলি ওৰিপৰি সোপাৰা, লাম খাপ খোলা চিঠি, আৰু কিছুমান খাতা—এইবোৰেই মিতালিৰ ওঁঠত এক ৰহস্যৰ গন্ধ আনিছিল। সেইদিনা মিতালি আহিছিল কেৱল এটা নোটবুক বিচাৰি, কলেজত পৰীক্ষাৰ আগৰ পঠন-পাঠনৰ বাবে। কিন্তু হঠাৎ তেওঁৰ হাতত পৰিল এটা বগা-মেলা চামৰাৰ কভাৰ থকা ডায়ৰী—মাত্ৰ তিনিটা শব্দেৰে চিহ্নিত—”আচল ৰাজৰ বৰ্ননা”। মিতালিৰ মনত কিবা এটা আচহুৱা চিন্তাই ডিঙি লগালে। দাদা জয়ন্ত বৰদলৈ আছিল এজন উচ্চমানৰ প্ৰকৌশলী। তেওঁৰ প্ৰযুক্তিবিদ্যাৰ কথাবোৰত কেতিয়াবা মিতালিৰো চকু কেলি লগা হৈছিল। তেওঁ বিশ্বাস কৰিছিল তথ্যত, বৈজ্ঞানিক যুক্তিত। সেই দাদাৰ চাফ চাফ হাতৰ লেখা, তাত “আচল…