সৌরদীপ মুখোপাধ্যায় পর্ব ১ : যাত্রার প্রথম সকাল ভোর পাঁচটা নাগাদ কলকাতার নেতাজি সুভাষচন্দ্র বসু আন্তর্জাতিক বিমানবন্দর–এর চতুর্থ নম্বর গেটের সামনে দাঁড়িয়ে ছিলাম। হাতে শক্ত করে ধরা ছিল এক পুরনো খাতা—যে খাতায় আমি এতদিন যাবৎ সব ভ্রমণকাহিনি লিখে রেখেছি। শৈশব থেকেই সমুদ্রের প্রতি আমার অদ্ভুত টান, অথচ যতবার সমুদ্র দেখেছি, তা সবই দীঘা কিংবা পুরীর মতো চেনা জায়গায়। এবার প্রথমবার আন্দামান। নামটা শুনলেই আমার কানে বাজে নীল জলের ফিসফিস, ঝড়ের রাতে ইংরেজ জাহাজের ঘণ্টাধ্বনি আর অন্ধকার সেলের ভেতরে হারিয়ে যাওয়া বন্দিদের আর্তনাদ। চেক-ইন শেষে বিমানে উঠে বুকের ভেতর কেমন ঢিপঢিপ শব্দ হচ্ছিল। আমার পাশের সিটে ছিলেন এক বৃদ্ধ দম্পতি—দু’জনেই পোর্ট…
-
-
প্ৰণৱ বগাই বটাদ্ৰৱাৰ উত্তৰ দিশে যোৱা এবিধ কেঁচা পথ, জপিয়াই গছৰ শিপা বুটলিওৱা, মৰাং চেকীৰ দৰে ডাঙৰ ঢাপৰ ওপৰেৰে পাৰ হৈ যেতিয়া আগবাঢ়ে, তেতিয়াহে দেখা পায় চিৰাগ বন। গাঁওখনৰ মানুহে কয়—“ই বন নহয়, আমাৰ বংশ। ই গছ নহয়, আমাৰ আত্মা।” চিৰাগ বন মাথোঁ বগাৰ গছ, বঁহুৰ জংঘল বা বনশস্যৰ সংহাৰ নহয়, ই মাথোঁ পুৱাৰ শীতল বতাহত লুকাই থকা মাকৰ মাত, দুপৰীয়া ছাঁত তিয়াই থকা দেউতাৰ পুৰণি কাহিনী, আৰু সন্ধিয়াত কুৰুঙা-ভোঁটোকাই চলোৱা সুৰবাহী বাতৰি। জুমন এই বনৰ ছাঁত জন্ম হৈছিল, মাটিৰ হালৰ সৈতে তেখেতৰ পিতৃয়ে যেতিয়া বনফল সংগ্ৰহ কৰিছিল, তেতিয়াৰ পৰাই এই কিশোৰজনে বনক মাতৃ বুলি বুজিছিল। পুৱা বালিচৰিতে দৌৰি বেঢ়া,…