১ নগাঁওলৈ অহা ৰাস্তাটো বৰ ধূলিমাখি আৰু লোডেড। কামৰ নিদ্ৰাহীন দৌৰাতোণত দিন–ৰাতি বোজা–বাহী ট্রাক আৰু বেচা–কেনা কৰাৰ টেম্প’ মেলিছে। তাৰ মাজে গুৱাহাটীৰ এজন সাংবাদিক—নিপুন বৰা। বয়স একে ত্ৰিশ–চৌত্রিশ, বৰ পুৰণি অভ্যাস—যি কথাই মানুহে ভৌতিক বুলি ভাবে, তেওঁ সেইবোৰৰ বৈজ্ঞানিক ব্যাখ্যা বিচাৰে। কেতিয়াবা মানসিক বিভ্ৰান্তি, কেতিয়াবা ধ্বনি–প্ৰতিধ্বনি, কেতিয়াবা গছ–পাতৰ ছায়া—এইবোৰকেইখন তিনি লাইন লিখি তেওঁ কাগজৰ কলাম ভৰাই দিয়ে। কিন্তু এবাৰ সম্পাদকৰ আদেশ বেলেগ আছিল। “নিপুন, নগাঁওত এটা পুৰণি চাহবাগিচা আছে। তাত নাকি সন্ধিয়া পিছে মানুহ নাযায়। কয়, এটা ওখ ডিমৌ গছৰ তলত অদ্ভুত হাঁহি শুনা যায়। এতিয়া তই খোজ কাঢ়, খাটি–খুটি বুজ, আৰু এটা লম্বা প্ৰতিবেদন লিখ। পাঠকৰ আগ্ৰহ থাকিব।” এই…

পৃথ্বী শৰ্মা অভিজিৎ এখন মধ্যবিত্ত পৰিয়ালৰ পৰা আহি বিশ্ববিদ্যালয়ত ইতিহাসৰ ছাত্ৰ হিচাপে নিজকে প্রতিষ্ঠিত কৰিবলৈ সচেষ্ট হৈছিল। গুৱাহাটীৰ কচুবিল অঞ্চলৰ এটা সৰু ভাড়া ঘৰত থাকি তেওঁ প্ৰাচীন অসমীয়া সংস্কৃতিৰ ওপৰত গৱেষণা চলাইছিল, বিশেষকৈ কামৰূপৰ প্ৰাচীন সময়ৰ ধৰ্মীয় সংমিশ্ৰণ আৰু লোকবিশ্বাসৰ ওপৰত। নিজৰ অধ্যাপকসকলে তেওঁক সদায় উৎসাহিত কৰিছিল, কিয়নো অভিজিতৰ মগজুত এটা অতৃপ্ত কৌতূহল আছিল—যিবোৰ কথা পাঠ্যপুথি বা সাধাৰণ গৱেষণাপত্ৰত নথকা, সেয়া বিচাৰি উন্মোচন কৰিবলৈ তেওঁ সদায় বেছি আগ্ৰহী। একদিন তেওঁৰ অধ্যাপকজন, ড° নাৰায়ণ শৰ্মাই, তেওঁক এজন বুঢ়া ভিক্ষুৰ কাহিনী শুনাইছিল, যিয়ে কৈছিল যে হাজোত কেতিয়াবা এখন পাণ্ডুলিপি আছিল য’ত সংস্কৃত, পালি আৰু অসমীয়া ভাষাৰ মিশ্ৰণত এখন গুপ্ত গ্ৰন্থ ৰচনা কৰা…