জয়ন্তী বৰা সূৰ্যটো আজিও আগৰ দৰে উঠে, পিঠিত গৰম মেলে, কিন্তু ১৯৪৭ চনৰ এই জুলাই মাহত গোলাঘাটৰ ৰূপহী পথাৰ যেন অলপ বেছি চুপচাপ। ৰামেশ্বৰ হাজৰিকা ৰাতিপুৱাৰে হাঁহ-বগলী উৰা পথাৰখনেদি খোজ দি গৈ থাকোতেই লক্ষ্য কৰিলে—জোনাকিৰ দৰে চকচকোৱা পানীত অলপ ধূলি মিহলি হৈ গৈছে। বতাহত যেন কোনো আশংকাৰ গন্ধ। তেওঁৰ গাৰ গামোচাটো পিঠিত জপিয়াই আছিল, কিন্তু ওঁঠত চিৰচেনেহৰ হাঁহিটো নাছিল। হাঁহিটো যে ক’ত হেৰাল—সেয়া তেওঁ নিজেই নাজানে। গাঁৱখনত আটাইতকৈ ডাঙৰ ধাননি পথাৰ তেওঁৰ; যদিও নাম-ধামতে হাজৰিকা, মনত সদায় আছিল এক কৃষকৰ পৰিচয়। ৰাতিপুৱাৰ পাখি চিঞৰ আৰু গাঁওবাসীৰ হালধীয়া কাপোৰেৰে পথাৰৰ কোণ চাফা কৰা দৃশ্যবোৰই যেন কৈছিল — “সিহঁত হ’ব পাৰে দেশভাগৰ…