অধ্যায় ১: নৱ বীজ পুৱা সূৰ্য্য উঠাৰ লগে লগে গাঁওখনৰ ওপৰত সোনালী ৰঙৰ আভা বিস্তৃত হয়। এপাহ লাহে লাহে কুঁৱৰী শিশিৰত ভিজি থকা ধানৰ গছৰ পাতত টোপাল টোপাল জলবিন্দু জ্বলজ্বলাই উঠে। গাঁওখনৰ পৰা দ’ৰৈ দ’ৰৈ আহিলেই, প্ৰকৃতিয়ে নিজেই যেন এক সুৰম্য চিত্র আঁকি ৰখা। হেমন্ত, গাঁওখনৰ এগৰাকী সৰু যুৱক, আজি অতি উৎসাহী। কাৰণ, এইদিনেই নতুন ধানৰ বীজ বপন কৰাৰ দিন। নিজৰ ঠাকুৰদাৰ পৰা শুনা পৰম্পৰাগত নিয়ম মেনে তেওঁ ভোরাই উঠিল, মাটিত খালি ভৰি নামি শীতল শিশিৰৰ স্পৰ্শ অনুভৱ কৰিলে আৰু মনে মনে মাটিৰ প্রতি এক অদ্ভুত ভক্তি প্ৰকাশ কৰিলে। এই ভক্তি হেমন্তৰ বাবে কেৱল কৃষকৰ কাম নহয়, ই যেনে পবিত্ৰ…

নৱীন গগৈ ২০০৮ চনৰ জুলাই মাহ। গুৱাহাটীৰ কটন কলেজৰ গেটত দাঁতি দিছিলো, দুহাতত গাঁৱৰ পৰা অনা সেউজীয়া টোপোলা-চেপা ময়ূৰী বেগ, বুকুৰ ভিতৰত ঠেলা খাই ফুৰা ধকধকনি, আৰু চকুত হাঁহি-কাঁৱলিৰে জ্বলি থকা আগন্তুক দিনৰ মিছা আশাবাদ। মই—অৰ্ণৱ গোহাঞি—পৃথিৱীৰ অন্যতম বিস্মিত গাঁওলীয়া, তেতিয়া সদ্য এই মহানগৰলৈ আহিছো। কটনৰ দক্ষিণ হোষ্টেলত ৰুম নম্বৰ ১২৯ পাইছো, যিটো মই ভাবিছিলো এক পবিত্ৰ সন্ন্যাসী-প্ৰকাৰৰ আশ্ৰম হ’ব, য’ত ছাত্ৰসকলে বই-পত্ৰ লৈ চুপচাপ পঢ়ি থাকে। কিন্তু হোষ্টেলত খোজ দিয়া মাত্ৰেই মোৰ ভ্ৰান্তি পলাই গ’ল—এতিয়া কোনোবা সুৰেৰে গীত বাজি আছে, কোনোবা চিৎকাৰি চিঞৰি কাঁইটা-পানীৰ বাল্টি লৈ দৌৰি ফুৰিছে, আৰু কোনোবা কাষৰ রুমৰ পৰা হালধীয়া চাইড-ব্যাগত থকা প্রেমপত্রৰ চমৎকাৰ উঘাটন…

ঋষভ নাথ ১ নৱেম্বৰৰ শেষ সপ্তাহ, মজুলীত ৰাস উৎসৱৰ উমাহে সমগ্ৰ দ্বীপখনক ধুনীয়া পুৰণি সংগীতৰ ৰিহাৰে মেৰাই পেলাইছিল। অনিৰ্বাণ, ৰিতিকা, জিষ্ণু আৰু সঞ্জুক্তা — গুৱাহাটীৰ এটা নামী কলেজৰ চাৰিজন বন্ধু — এবছৰীয়া মিডিয়া প্ৰজেক্টৰ বাবে মজুলীলৈ আহিছিল, মূল উদ্দেশ্য আছিল “মুখা শিল্পৰ অন্তৰাল” নামে এখন চুটি তথ্যচিত্র নিৰ্মাণ কৰা। তেওঁলোকে এখন দূৰ-অঞ্চলৰ সত্ৰত মুখাৰ কামৰ দৃশ্য ধারণ কৰি আছিল, যি সত্ৰখন মূলধাৰাৰ পর্যটন পথৰ পৰা আঁতৰত আছিল। খুদি খুদি ঘৰ, কলাপাতত ঢকা পথ আৰু সত্ৰটোৰ আশে-পাশে বিস্ময়জনক নিস্তব্ধতা — এক অলক্ষিত ওজোপুৱালি যেন বাজি আছিল সেই ঠাইখনত। এই মুখা শিল্পীজন আছিল এগৰাকী বুঢ়া, দীঘল দাঁতিৰ বগা দাঁত, কঁপনি ধৰা হাত,…

অনুৰাগ হাজৰিকা অৰুণৰ জীৱন আধুনিকতাৰ প্ৰবাহত মগ্ন আছিল। দিৰবৰুৱাৰ এক প্ৰসিদ্ধ চাহ বাগিচাৰ মেনেজাৰ হিচাপে, তেওঁৰ জীৱন আছিল কাম-কাজৰ চক্ৰৰে পূৰ্ণ, য’ত সময়ৰ অভাৱৰ বাবে ছুটিৰ দিনবোৰো নিস্তেজ পৰিছিল। বাগিচাৰ পৰা চাহৰ মূল্য বৃদ্ধি আৰু লাভৰ চিন্তাই তেওঁৰ মন্নৰ পৰা সকলো পুৰাণী চিন্তা মচি পেলাইছিল। চাহৰ গাছৰ মাজত খাটি থকা অৱস্থাত, তেওঁ নিজকে সদায় এক কঠিন জীৱনৰ অংশৰূপে দেখিছিল। কিন্তু একদিন, তাৰ পৰিসৰে আঁতৰি এক অজানা ৰোগৰ পৰা ভুগা আৰম্ভ হয়। আৰম্ভণিত মাত্ৰ হালধীয়া প্ৰশ্নৰ দৰে দেখাইছিল—হাঁপ, অলপ মন্নৰ কষ্ট, আৰু অকস্মাৎ ক্লান্তি। কিন্তু বেমাৰীটো গভীৰ হৈ পৰিছিল। তেজৰ পৰীক্ষা আৰু চিকিৎসকসকলৰ পৰামৰ্শেও কোনো ফল দিছিল না। চিকিৎসকবিলাক কৈছিল, “এটা…

বিভাস চেতিয়া গুৱাহাটীৰ পৰা কালি বজাৰ চাৰিআলিৰে ডাঙৰ বাটখন এৰাই যেতিয়া গাঁৱৰ মুখৰ মাটিৰ বাটলৈ সোমাইছোঁ, তেতিয়াৰে পৰা যেন সময় থমকি ৰ’ল। মণিকুঠা—মোৰ পিতৃৰ বংশানুক্ৰমিক ঘৰ, যাক মই শৈশৱত মাত্ৰ দু-এদিনৰ বাবে চিনি পাইছিলোঁ, আজি সেইখনৰ মালিক বুলি নিজকে ভাবিলেই এক অপৰিচিত অনুভূতি উঠে। ডাঙৰ ফটকখন আধা খোলা, লোহার গেটত জং জমিছে, তলৰ দুটা বাট ইটাৰে আবৰি পেলোৱা যেন, আৰু চাৰিওফালে ডাঙৰ বটগছৰ ছাঁয়ে গাঁওটো ঢাকি পেলাইছে। মোৰ লগত কোনো নাই, কেৱল এখন ব্যাগ, এটি পুৰণি চাবি আৰু দেউতাকৰ মৃত্যুৰ পিচত অজানিতে হাতে পৰা এখন চিঠি—যিটোত লিখা আছিল, “মণিকুঠা তোমাৰ অপেক্ষাত, আৰু সঁচা ইতিহাসো।” মই গেট খুলি ভিতৰলৈ সোমালোঁ, ঘৰৰ…