ঢেকীয়াৰ বনে

তেজস্বী শৰ্মা

নগৰৰ পৰা অহা পাঁচজন যুৱ-যুৱতীৰ এটি দল — ঋতু, ধীৰজ, নীল, কাব্য আৰু তনুশ্ৰী — অসমৰ প্ৰাচীন ঢেকীয়াৰ বনলৈ যাত্ৰা আৰম্ভ কৰিলে, যাৰ বিষয়ে গাঁৱৰ মানুহে কৈছিল যে সেয়া অভিশপ্ত আৰু শতাধিক বছৰ আগতে অন্যায়ভাৱে হত্যা হোৱা এগৰাকী তেজিমলাৰ অশান্ত আত্মাই সেই বনখনত ঘূৰি ফুৰে। ইণ্টাৰনেটত পোৱা এটা ব্লগত পঢ়া ফটোৰে প্ৰলুব্ধ হৈ তেওঁলোকে সিদ্ধান্ত লৈছিল যে এই অজানা পথেই হ’ব সিহঁতৰ শীতৰ বন্ধৰ সবাতোকৈ ৰোমাঞ্চকৰ অভিযান। সঁচা কথা ক’লে তেওঁলোকে গাঁওখন পাৰ হোৱাৰ সময়ত এগৰাকী বুঢ়ী আইৰ মুখৰ গভীৰ চিন্তাত ভৰা চকুত দেখা মৰম আৰু সতৰ্কবাণীৰ কথাবোৰক একেবাৰে গুৰুত্ব নিদিলে; সেই বুঢ়ী আইয়ে কৈছিল, “ঢেকীয়াৰ বনখন খালী বন নহয়, বেচাৰী তেজিমলাৰ কান্দোনে সেয়া ভৰাই ৰাখিছে।” কিন্তু হাহাঁ কৰি সেই কথা উৰুৱাই, সিহঁতে ৰওঁ ৰওঁকৈ বনত সোমাই গ’ল।

বনখনত সোমাই যোৱাৰ কিছু সময়ৰ পাছতে তেওঁলোকে বুজি পালে যে এই বনখনৰ পৰিসৰ কিমান গভীৰ আৰু গুৰুত্বপূৰ্ণ। সূৰ্যৰ পোহৰ ঢেকীয়াৰ পাতৰ মাজেৰে মিচিকিয়াই সোমাই আহিছিল, আৰু পাতবোৰে যেন হাওৰ লগত লগ পাই কথা পাতি থাকে। হাঁহি-ধেমালি কৰি আগবাঢ়ি থকা সিহঁতৰ মাজত একেবাৰে ধীৰে ধীৰে এটা অজানা চাপ ধৰিছে, যেন কিবা এটা অদৃশ্য চকুৰে সিহঁতক চাই আছে। নীলৰ মোবাইলত GPS চলি আছিল, কিন্তু দেখুৱাই থকা পথটো বনখনৰ মাজত এঠাইত গিয়েই থমকি ৰ’ল। সিহঁতে বুজি নাপালে যে কোন ফালে আগবাঢ়িব লাগে; পথবোৰ ঢেকীয়াৰ পাত আৰু গছ-গছালিৰে তেনেই মিলি গৈছিল যে আগৰ লগত দেখা দিশবোৰো যেন উধাও হ’ল।

বিকেল হোৱাৰ লগে লগে সিহঁত এজোপা বেকাঁ গছৰ ওচৰত এটা মুকলি ঠাই পালে, য’ত জুপুৰি বহি কিছু সময়ৰ বাবে বিশ্ৰাম ল’ব বিচাৰিলে। সেয়া সেই মুহূৰ্ততে সিহঁতৰ বাবে স্বস্তিৰ দৰে অনুভূত হৈছিল, কিন্তু তনুশ্ৰীয়ে হঠাৎ কৈ উঠিলে যে তেওঁজনীয়ে কিবা কান্দোনৰ শব্দ শুনিছে। বাকি চাৰিজনে সেইটো অবিশ্বাস কৰিলে, হাঁহি মাৰি ক’লে — “হ’ব পাৰে মোনত ভুল শুনা।” কিন্তু তেওঁৰ মুখত দেখা ভয় আৰু কঁপনিৰ শব্দই স্পষ্ট কৰিছিল যে তনুশ্ৰীৰ মনত সেই শব্দৰ প্ৰতিধ্বনি একেবাৰে সঁচা আছিল। গধূলি নামি আহিল আৰু বনখনৰ মাজত অন্ধকাৰৰ সৈতে এক নিৰ্বাক নিস্তব্ধতাও নামি আহিল, যেন ঢেকীয়াৰ পাতবোৰে তেওঁলোকৰ হঁহাৰ প্রতিধ্বনিও গিলি পেলালে।

অন্ধকাৰ গঢ়ি উঠাৰ লগে লগে সিহঁতে ঠিক কৰিলে যে সেই মুকলি ঠাইখনতে ৰাতি কাটাব, কাৰণ অজানাত আগবাঢ়া এতিয়া বিপদৰ নিমন্ত্ৰণ হ’ব পাৰে। বনত টঙা টেণ্ট মেলাবলৈ ল’লে আৰু তাতেই বহি থকা অৱস্থাত ঋতুৱে তেজিমলাৰ কাহিনী পুনৰ স্মৰণ কৰি ক’লে — “সেই তেজিমলা, যাক অন্যায়ভাৱে ডাঙৰীয়াই বনখনৰ ঢেকীয়াৰ তলত পুঁতিছিল, ক’লে যে তেওঁৰ কান্দোন আজিও এই বনখনত বাজে।” কথা শুনি সকলোৰে মুখত এক নিমাত বিষাদৰ ছায়া পৰিল, আৰু চুপচাপ হৈ গ’ল। সেই নিশা, তেওঁলোকে কল্পনাও নকৰা এক অজানা আতংকৰ হাতত বন্দী হ’ব বুলি কল্পনাও কৰা নাছিল।

***

ৰাতিটো অতিক্ৰম কৰিলে যদিও পুৱাৰ প্ৰথম পোহৰে তেওঁলোকৰ মনত কেতিয়াবা আশা আৰু কেতিয়াবা অনিশ্চয়তাৰ এক অদ্ভুত মিশ্ৰ অনুভূতি আনি দিলে। তেনেতে নীলৰ মোবাইলত পুনৰ GPS চালু কৰি দিশ চাব লগা হ’ল, কিন্তু আচৰিতৰ বিষয় — স্ক্ৰীণত দেখা পথবোৰ যেন অলপ আগতে দেখিছিল তেনেকুৱা নহ’ল, আৰু সকলো দিশতে যেন সেই একেটা বেকাঁ গছৰ ওচৰৰ মুকলি ঠাইখনৰ ফালেই দেখুৱাই আছে। ধীৰজে খঙত গালি দি ক’লে, “এইটো GPS খাৰাপ হ’ল নেকি?” কিন্তু ওচৰলৈ গৈ চালে তেতিয়াই বুজি পালে যে সমস্যা GPS-ত নহয়, সমস্যাটো বনখনৰ নিজস্ব কোনো অজানা শক্তিতেই হ’ব পাৰে। তনুশ্ৰীয়ে পুনৰ অস্থিৰ হৈ ক’লে, “মই যিটো শব্দ শুনিছিলোঁ কালি ৰাতি, সেইটো কেৱল ভুল নাছিল… আমি আটাইয়ে কিবা এটা ভুল কৰি আছো।”

সিহঁতে ৰখা পথবোৰো পাহৰি গ’ল আৰু জীয়াই থাকিবলৈ পানী বিচাৰি বনখনৰ মাজলৈ গভীৰভাৱে সোমাই গ’ল। আগবাঢ়ি গৈ থাকোঁতে ঢেকীয়াৰ পাতৰ মাজত অদ্ভুত আকাৰৰ ফাঁক-ফোকৰ দেখা পালে, যেন কোনোবা হাতত পাতবোৰ মাৰি বিশেষ আকৃতি বা সংকেত বনাইছে। কাব্যই অলপ ভয়ত কপাহীয়া কণ্ঠত ক’লে, “এইবোৰ কেৱল প্ৰাকৃতিক নহ’ব পাৰে নেকি?” কিন্তু সিহঁতৰ চকুৰ সন্মুখত দেখা সেই নিখুঁত আকাৰবোৰে স্পষ্টকৈ দেখুৱাই দিলে যে এইবোৰ প্ৰকৃতিৰ কাম নহয়, বৰং কোনোবা বা কিবা উদ্দেশ্যৰে এই সংকেতবোৰ বনাইছে। তাৰ মাজতে এটি শিয়ালে থকা পুৰণি লাল কাপোৰৰ টুকুৰা ওলাই আহিল, যেন বহু বছৰ আগতে কোনোবা পথভ্ৰমীয়ে এৰি গৈছিল।

পুৱাৰ পৰা বাট-বন চাবলৈ চলি থাকিলেও, দিনৰ শেষত সিহঁতে আকৌ সেই একেটা মুকলি ঠাইখনত ঘূৰি আহিলে। এইবাৰ তেওঁলোকৰ মাজত মনত হোৱা লঘু সন্দেহবোৰো গাঢ় ভয়ে পৰিণত হ’ল, আৰু সিহঁতৰ মাজত কথা পাতোতে অজানা কণ্ঠৰ দৰে শুনা গ’ল — বৰকৈ স্পষ্ট নহ’লেও, সেইটো যেন কোনোবা কেঁদি কেঁদি ক’ব খোজা প্ৰাৰ্থনা বা অভিযোগৰ দৰে শুনা গ’ল। তনুশ্ৰীয়ে চেঁচি উঠিল, “শুনা নাই নেকি? সেই কান্দোনটো!” কিন্তু বাকীচাৰিজনে চকুৰে চকু মেলি চোৱাতেই দেখা গ’ল যে, তেওঁলোকো এইবাৰ স্পষ্টকৈ শুনিছে সেই শব্দ, আৰু সেয়া কেবল মোনত পৰা কল্পনা নহয়।

সন্ধিয়া হোৱাৰ লগে লগে বনখনৰ মাজত বৰণীয়া আন্ধাৰৰ সৈতে এটি অনাকাংক্ষিত অস্বস্তি আৰু আতংকো নামি আহিল। ঢেকীয়াৰ পাতবোৰে এতিয়া যেন হাওঁফাওঁহে নোকৰে, বৰং কেতিয়াবা হঠাৎ কোনো অদৃশ্য পদক্ষেপৰ শব্দ যেন বাজি উঠে। অজানাতে সেই বনখনৰ মাজত তেওঁলোকৰ সৰু দলটোৰ মাজত ভয় আৰু সন্দেহেৰে গঢ়ি উঠা নিঃশব্দতাৰ ভিতৰতে এডাল অদৃশ্য জাল বুহি ধৰিলে — আৰু তেওঁলোকে বুজি পালে যে এই বনখন কেৱল বনত হেৰোৱা বুলি ভাবিবলৈ সৰু বুলি নহয়, ইয়াত কিবা এক অতীন্দ্ৰিয় শক্তিৰ উপস্থিতি অস্বীকাৰ কৰিব নোৱাৰি।

***

ৰাতি টেণ্টখনৰ ভিতৰত বহি থকা অৱস্থাত ঋতুৱে অলপ কঁপিয়েই তেজিমলাৰ কাহিনী পুনৰ ক’লে, যেন নিজৰেই বিশ্বাস কৰাব খোজা এটা প্ৰচেষ্টা আছিল। “তেজিমলা আছিল এজনী যুৱতী যাক অন্যায়ভাৱে ডাঙৰীয়াই ডাঙৰী গৃহৰ গুৱাহাটিত ক্ৰুৰভাৱে হত্যা কৰিছিল, আৰু ক’বলৈ আছে যে তেওঁক ঢেকীয়াৰ পাতৰ তলত পুঁতি ৰাখিছিল। সেই দিনৰ পৰাই তেওঁৰ আত্মাই শান্তি নাপায় আৰু এই বনখনত কান্দোনেৰে ঘূৰি ফুৰে।” ঋতুৰ কণ্ঠত শুনা গৈছিল এক গভীৰ বিষাদৰ সুৰ, আৰু বাকী চাৰিজনে একমুহূৰ্তৰ বাবে কথা বন্ধ কৰি সেই কাহিনীৰ গভীৰতাত হেৰাই গ’ল। বনখনৰ নিস্তব্ধতাৰ মাজত দূৰত কিবা এন্ধাৰ সলনি থকা পাতৰ শব্দতেই যেন তেজিমলাৰ কান্দোনৰ ছাঁ দেখা গৈছিল।

নীলে সেই নিশা বহুত পৰলৈ টেন্টৰ বাহিৰত বহি থাকিল, যদিও আনক ক’লে যে মাথোঁ ঠাণ্ডা বতাহৰ মজা লৈ আছে। কিন্তু তেওঁৰ চকুৰে দেখা হৈছিল — ঢেকীয়াৰ পাতৰ মাজত এটি ফিকা ছায়া, কোৱা যায় যেন এজনী মহিলা কান্দি কান্দি বহি আছে। নীলে একমুহূৰ্তৰ বাবে বিশ্বাস নকৰিবলৈ চেষ্টা কৰিলে, চকু মিছা দেখা বুলি ভাবিলে, কিন্তু যেতিয়া ছায়াটো হঠাৎ মুখ ঘূৰাই তেওঁৰ ফালে চাই থমকি ৰ’ল, তেতিয়াই তেওঁৰ বুকুৰ ধপধপনি থমকি গ’ল। সেই ছায়াৰ চকুত তেজিমলাৰ বেদনা যেন স্পষ্টকৈ পঢ়া গৈছিল; এজনী অশান্ত আত্মা, যে ন্যায় বিচাৰি যুগ যুগ ধৰি কান্দি আছে।

বাকী চাৰিজনেও নিশা কেতিয়াবা সুঁতি, কেতিয়াবা জাগি থাকিল, আৰু বনৰ মাজৰ একো একোটা শব্দে তেওঁলোকক চমকাই তুলিছিল। কাব্যই স্বপ্নত দেখিলে যে ঢেকীয়াৰ পাতবোৰ উৰি আহি তেওঁক বান্ধি পেলাইছে, আৰু সেই পাতবোৰৰ মাজত তেজিমলাৰ ৰক্তৰে ৰঙা মুখমণ্ডল দেখা গৈছে। তনুশ্ৰীয়ে নিদ্ৰাৰ মাজতে ওচৰ চাপি থকা এডাল ঠাণ্ডা স্পৰ্শ অনুভৱ কৰিলে, যেন কিবা অদৃশ্য হাতজোৰাই ক্ষমা বিচাৰি আছে। সকলোৰে নিদ্ৰাহীন ৰাতিটো আতংকৰ মাজত গ’ল, আৰু নিশা শেষ হোৱাৰ আগতে তেওঁলোকে বুজি পালে যে সেই বনখনৰ মাজত কেৱল জংলী জন্তু বা বতাহ নহয়, বৰং বহু দিনৰ আগৰ এটি কান্দোনৰ প্রতিধ্বনিও বাজি থাকে।

পুৱাৰ ওলমা পোহৰত তেওঁলোকে চকু মেলিলে, কিন্তু কোনোবাই স্পষ্টকৈ ক’ব পৰা নাছিল যে কিবা সপোন আছিল নে সত্যি দেখা। তেনেতে নীলে লাজেৰে স্বীকাৰ কৰিলে, “মই ছায়াটো দেখিছিলোঁ… এজনী মহিলা কান্দি আছিল।” এই কথা শুনি বাকীচাৰিজনে চকুত ভয়ৰ ছাঁ লুকুৱাব নোৱাৰিলে। তনুশ্ৰীয়ে গভীৰ শ্বাস লৈ ক’লে, “আমি হয়তো এই বনখনত কেৱল হেৰাই যোৱা নাই, আমি হয়তো সত্যিই তেজিমলাৰ আত্মাৰ সন্মুখীন হ’বলৈ আহিছো।” বনখনৰ ঢেকীয়াৰ পাতবোৰে যেন সেই কথাবোৰ শুনি নিজৰ ভাষাতো কিছু ক’লে — এক অদৃশ্য মাত, যি তেওঁলোকক স্পষ্টকৈ কৈ আছিল যে এতিয়াও মুক্তি পোৱা সহজ হ’ব নে নাই।

***

পুৱাৰ পৰা বাট বিচাৰি বিচাৰি তেওঁলোকে পুনৰ বনখনৰ গভীৰলৈ আগবাঢ়ি গ’ল, কিন্তু যত দূৰেই যাব খোজে সেই একেটা মুকলি ঠাইখনতে ঘূৰি আহে। সিহঁতৰ মনে মনতে ভয় আৰু হতাশাই ঠাই ল’লে, যেন বনখন নিজেই তেওঁলোকক আঁতৰি যোৱাত বাধা দি আছে। ঢেকীয়াৰ পাতবোৰে অদ্ভুতভাৱে পথ আটকাই থকাৰ দৰে লাগিছিল, আৰু সিহঁতে দেখিলে পাতবোৰৰ মাজত কেতিয়াবা এক অজানা ছাঁ চপচপাই থাকে। বেলি মেলি গ’লেও বনখনত বেলিৰ পোহৰ বেছি সময় ধৰি নাথাকে, যেন অন্ধকাৰেই ইয়াত স্বাভাবিক। তনুশ্ৰীয়ে ক’ব লগা হ’ল, “মই স্পষ্টকৈ অনুভৱ কৰিছোঁ — কিবা এটা আমাৰ পিছু ল’বলৈ ল’লে।” বাকীচাৰিজনো চকুত চকু মিলাই নীৰৱ সমৰ্থন দিলে, কাৰণ সিহঁতেও সেই অদৃশ্য চকুৰ দৃষ্টি অনুভৱ কৰিছিল।

অলপ পাছত কাব্যই ঢেকীয়াৰ পাতৰ মাজত বহুদিন পুৰণি বৰণীয়া কপোৰৰ টুকুৰা, ৰঙা সুঁতিৰ গাঁঠি আৰু মাটি খোঁচা এটা পিতলৰ দেৱতা মূৰ্তি পালে। এইবোৰ প্ৰমাণ আছিল যে আগতে আন কিছুমানো মানুহ আহিছিল আৰু হয়তো সিহঁতে তেজিমলাৰ আত্মাক শান্ত কৰিবৰ চেষ্টা কৰিছিল। ধীৰজে উচপৰা কণ্ঠে ক’লে, “সিহঁতে কাৰো অৱস্থা আমাৰ দৰে হৈছিল নেকি?” কিন্তু তেওঁলোকৰ মুখত চেপা আতংকে সোধা প্ৰশ্নটো উৰ্ত্তৰবিহীন হৈ ৰ’ল। কিবা এটা স্পষ্ট হৈছিল — এই বনখনত ঢুকা সহজ, কিন্তু পলাই যোৱা অত সহজ নহয়।

দিনটো অতিক্ৰম হোৱাৰ লগে লগে ঢেকীয়াৰ পাতবোৰৰ মাজৰ ফুটি থকা ছাঁবোৰো গাঢ় হ’বলৈ ধৰিলে। সিহঁতৰ কাণত কেতিয়াবা হালধীয়া কান্দোনৰ দৰে শব্দ, কেতিয়াবা কিবা গুণগুণনিৰ দৰে আওৰোৱা মাত শুনা গৈছিল। সিহঁতে দুচকুৰে দেখা নোপোৱা সেই অদৃশ্য শক্তিৰ উপস্থিতি যেন বুকুৰ ভিতৰলৈ প্ৰৱেশ কৰিছিল। তনুশ্ৰীয়ে কণ্ঠ কঁপাই ক’লে, “তেওঁ আমাৰ পৰা কিবা বিচাৰে… হয়তো ক্ষমা।” বাকীচাৰিজনে প্ৰসন্নমুখে থাকিবলৈ যত্ন কৰিলে যদিও চকুৰ কোণত দেখা ভয়ৰ ছাঁয়ে সেই চেষ্টাবোৰ ব্যৰ্থ কৰিলে।

সন্ধিয়া হোৱাৰ লগে লগে সিহঁতে পুনৰ সেই একেটা মুকলি ঠাইখনত সোমাই গ’ল, আৰু এইবাৰ সিহঁতৰ মনে স্পষ্ট বুজি পালে যে বনখনত কিবা আছে যিটো সিহঁতক ইচ্ছামতে নুবুজি চক্ৰাকাৰে সেই ঠাইখনলৈ উভতাই পঠাইছে। ঢেকীয়াৰ পাতবোৰে যেন তেওঁলোকৰ নিশ্বাস লৈ থোৱা ডাৱৰৰ দৰে গা ঘেৰি ধৰিলে, আৰু সেই নিশা তেওঁলোকে চকু মেলিও তাক দেখিব নোৱাৰা, হাত মেলিও স্পৰ্শ কৰিব নোৱাৰা, কিন্তু আত্মাৰ গভীৰতালৈ প্ৰৱেশ কৰা এক কান্দোন আৰু অভিযোগৰ শব্দ শুনি থাকিল — যেন তেজিমলাই স্বয়ং তেওঁলোকক ক’লে, “মই এতিয়াও ইয়াতেই আছোঁ।”

***

পুৱাৰ পোহৰ যেতিয়া ঢেকীয়াৰ পাতৰ মাজেৰে অলপকৈ সোমাইছিল, তেতিয়াও তেওঁলোকৰ মনৰ অন্ধকাৰ আঁতৰাব পৰা নাছিল। পানী আনিবলৈ কাব্য বনখনৰ অলপ ওচৰৰ এটা পাহাৰীয়া সোঁতালৈ গ’ল, আৰু বাকি চাৰিজনে অলপ পৰামৰ্শ কৰি থাকিল যে কেনেকৈ এই অভিশপ্ত চক্ৰৰ পৰা উলিয়াব পাৰি। কিন্তু অলপ সময় পাছত কাব্য উভতি আহিলেই নহ’ল। সিহঁতে নাম ধৰCalling কৰি চিঞৰিলে, বনখনৰ মাজত কণ্ঠ ভাঙি ভাঙি চিঞৰিও গ’ল, কিন্তু কাব্যৰ কোনো সঁফুৰা নাপালে। শেষত নীল আৰু ধীৰজ আগবাঢ়ি গৈ কাব্যৰ খোজ বিচাৰি গ’ল, আৰু এজনাই কাব্যৰ আঁচলৰ পৰা ছিঙা এখন ৰঙা স্কাৰ্ফ এটা পালে — কেতিয়াবা কাব্যই পিন্ধা সেইটো — য’ত কিবা অজানাৰ দাগ লাগি আছিল, যেন শুকাই যোৱা ৰঙা মাটি বা কিবা আন বস্তু।

তেওঁলোকে বোলে সঁফুৰা একেবাৰে উধাও হ’ল, আৰু এইবাৰ স্পষ্টেই বুজি পালে যে এই বনখনত থকা অদৃশ্য শক্তিয়ে তেওঁলোকক এক এক কৰি আক্রমণ কৰিবলৈ ধৰিছে। তনুশ্ৰীয়ে হাহাকাৰ কৰি ক’লে, “তেজিমলাৰ আত্মাই আমাৰ মাজত ভাঙন আনিছে!” কিন্তু এই কথা শুনি নীলৰ চকুত দেখা গ’ল এক ৰাগ আৰু আতংকৰ মিশ্ৰ অনুভূতি। তেওঁ ক’লে, “হয়তো আমি একেলগে থাকিব লাগিছিল, ভাগ ভাগ হ’ব নালাগিছিল।” কিন্তু এই বুজা কথা এতিয়া কাব্যৰ বাবে পলম হৈ পৰিল; সিহঁতে জানিবলৈ চেষ্টা কৰিলে কাব্যৰ ক’লৈ গ’ল, কিন্তু ঢেকীয়াৰ বনখনৰ পৃষ্ঠত কাব্যৰ কোনো খোজ পোৱা নাছিল।

আতংকৰ মাজত তেওঁলোকে পুনৰ একেলগ হৈ বহি থাকিল, যেন বুজি পালে যে তেওঁলোকৰ মাজৰ যিকোনো দূৰত্বই তেজিমলাৰ শক্তিক আৰু প্ৰবল কৰি তোলে। ঢেকীয়াৰ পাতবোৰে নিজৰ মাজত বতাহ নাথাকিলেও কেতিয়াবা আলফুলে গতি কৰিছিল, আৰু তাৰ মাজত সিহঁতে স্পষ্টকৈ শুনিলে কাব্যৰ দৰে লগোৱা মিঠা মাত, যি তেওঁলোকক নাম ধৰি মাতি আছিল। ধীৰজে কাপোৰেৰে মুখ ঢাকি কান্ধত হাত থাপি ক’লে, “আমি সোঁতাললৈ উভতি যাব নালাগে… তাক তেজিমলাই লৈ গ’ল।” কথাষাৰ শুনি তনুশ্ৰীৰ চকুত চকুপানী আহিল, আৰু বনখনৰ নিস্তব্ধতাই যেন সেয়া চুপচাপ চাই থাকিল।

সন্ধিয়াৰ ওচৰত সিহঁতে বুজি পালে যে এতিয়া মাথোঁ জীৱিত থাকিবৰ বাবে একমাত্ৰ উপায় — একেলগে থাকি, মনত নিৰন্তৰ মনে মনে ক্ষমা বিচাৰিবলৈ থাকি, আৰু তেজিমলাক নিজৰ অন্তৰৰ গভীৰ পৰা দুখ প্ৰকাশ কৰিব। ঢেকীয়াৰ পাতবোৰত তেজিমলাৰ স্মৃতি যেন উজাৰি উঠিছিল, আৰু তেওঁলোকে মৰম আৰু ভয়ৰ মাজত সেই আত্মাৰ সৈতে সংযোগ কৰিবলৈ চেষ্টা কৰিলে — কাৰণ এতিয়া সিহঁতৰ বুজা মতে, তেজিমলাৰ কান্দোনত লুকাই আছে এই অভিশপ্ত বনখনৰ পৰা ওলাই যোৱাৰ একমাত্ৰ পথ।

***

তেওঁলোকৰ মাজত ভয় আৰু লাজৰ মাজত এক নিৰৱ সিদ্ধান্ত জন্ম ল’লে — তেজিমলাৰ আত্মাক সন্তুষ্ট কৰিবলৈ কিবা এটা কৰাই লাগে। ঋতুৱে গাঁওৰ বুঢ়ী আইৰ কোৱা কথাবোৰ মনত পেলালে — “তেজিমলাৰ আত্মা মাথোঁ সঁচা অনুতাপ আৰু সঁচা মনৰ দানতে শান্ত হয়।” সেই কথাৰে তেওঁলোকে সিদ্ধান্ত কৰিলে ঢেকীয়াৰ পাতৰ মাজত এখন সৰু চুকত কিবা এয়া পূজা বা বন্তি দিব। সিহঁতে সংগ্ৰহ কৰিলে কিছু ফুল, অলপ ভাত আৰু তেজিমলাৰ বাবে দুখ প্ৰকাশ কৰি লাজেৰে লাজেৰে অলপ অলপকৈ ক্ষমা বিচাৰিলে, যেন তেওঁলোক কোনো পুৰণি পাপৰ ভাগীদাৰ হৈ পৰিছে বুলি অনুভৱ কৰিলে।

নীলে লাজ আৰু কঁপনিৰ মাজত স্বীকাৰ কৰিলে যে তেওঁ প্ৰথমতে এই কাহিনী আৰু তেজিমলাৰ আত্মাক লৈ হাঁহিছিল, বিশ্বাস নকৰিছিল। কিন্তু এতিয়া তেওঁলোকৰ মাজত থকা ভয় আৰু হেৰাই যোৱা কাব্যৰ স্মৃতিয়ে তেওঁক একেবাৰে সলনি কৰি তুলিলে। ঢেকীয়াৰ পাতবোৰে যেন তেওঁৰ এই সঁচা অনুতাপক স্পৰ্শ কৰিলে, যেন কিবা এটা নীৰৱ ভাষাত। তনুশ্ৰীয়ে চকুপানীৰ মাজত ফুঁপিয়াই ক’লে, “তেজিমলা, ক্ষমা কৰি দিবা… আমি বেয়া মানুহ নহয়।” সেই বন্তি আৰু ফুলবোৰ বনখনৰ কুঁৱলীৰ মাজত থৈ তেওঁলোকে একেলগে মূৰ লোহালে, যেন অন্তৰৰ পৰা দুখ প্ৰকাশ কৰিছিল।

তেওঁলোকে সেই অৱস্থাত বহি থকা সময়তে বুজি নাপালে, কেতিয়াবা ঢেকীয়াৰ পাতবোৰে অলপ গতি কৰাৰ মাজত কিবা এটি অদৃশ্য সোঁত বৈ যাবলৈ ধৰিলে, যেন তেজিমলাৰ আত্মাই সেই অনুতাপ বুজিছে। বতৰাটিও অলপ নরম হ’ল, আৰু কুঁৱলীৰ মাজত বেলিৰ সৰু পোহৰ এখনেও উকি দিলে। কিন্তু সেই পোহৰৰ মাজতে হঠাৎ কাণত বাজিল পুনৰ সেই দূৰৰ কান্দোন — এইবাৰ আগৰ চাইও বেছি স্পষ্ট, যেন বনখনৰ সকলো কোণত সেই মাত প্রতিধ্বনি কৰিছে।

সিহঁতে ভয় আৰু সাহসৰ মাজত বৰঙণিয়াকৈ সেই কান্দোনৰ ফালে চাই ৰ’ল, আৰু চকুত দেখা পালে ঢেকীয়াৰ পাতবোৰৰ মাজত এটি ছায়া যেন অলপ অলপ ওচৰ আহিছে। কেৱল এখন ফিকা আকাৰ, মুখ স্পষ্ট নহয়, কিন্তু মাতত থকা বেদনা আৰু অভিমান স্পষ্ট। সেই মুহূর্তত সিহঁতে বুজিলে যে তেজিমলাৰ আত্মা বৰাবৰ্তমানৰ দোষ নালাগে, কিন্তু সেয়া যুগ যুগ ধৰি সংগৃহীত বেদনা, যিটো তেওঁলোকে অনুভৱ কৰিব লগা হৈছে।

বেলি গৰি গ’লেও বনখনৰ মাজত এই অভিশপ্ত নীৰৱতাই বজাই ৰ’লে। তেওঁলোকৰ সঁচা মনৰ অনুতাপ আৰু দানেও বোধহয় তেজিমলাৰ বেদনা মচি পেলাব পৰা নাছিল, কিন্তু সিহঁতৰ অন্তৰত এটি সঁচা সত্য স্পষ্ট হ’ল — তেজিমলাৰ আত্মা মাথোঁ এটি গল্প নহয়; সেয়া যুগৰ অন্যায় আৰু অবিচাৰৰ কাণে জন্ম হোৱা এখন অদৃশ্য সজীৱ আক্ষেপ, যাৰ সৈতে এতিয়া সিহঁত মুখামুখি হৈ পৰিছে।

***

তেওঁলোকৰ পূজা আৰু অনুতাপৰ পাছতো বনখনৰ মাজত ভয়ৰ জাল এহালেও ঢিলা হোৱা নাছিল। নিশাৰ অন্ধকাৰ নামি অহাৰ লগে লগে ঢেকীয়াৰ পাতবোৰৰ মাজত ছায়াবোৰ আৰু দীঘল আৰু গাঢ় হ’বলৈ ধৰিলে। সিহঁতে স্পষ্টকৈ শুনিলে — কেতিয়াবা তেজিমলাৰ কান্দোনৰ দৰে মাত, কেতিয়াবা কাব্যৰ মাতৰ দৰে কোমল সোঁৱৰানি, যেন তেওঁলোকক মাতি ক’লে, “ইয়ালৈ আহা… মই ইয়াতেই আছোঁ।” দীৰ্ঘ হাহাকাৰৰ মাজত সেই মাতবোৰৰ মাজত এক অদ্ভুত মায়া আছিল, যিটো তেওঁলোকক অজানাত টানি লৈছিল, যেন তেজিমলাৰ বেদনাত অংশীদাৰ হবলৈ মাতিছে।

আতংকৰ মাজত তেওঁলোকে সিদ্ধান্ত কৰিলে সেই মাতৰ উৎস বিচাৰিবলৈ। নীল আৰু তনুশ্রীৰ মাজত অলপ তর্কো হ’ল; নীলে ক’লে, “এইটো ফাঁদ হ’ব পাৰে,” কিন্তু তনুশ্ৰী ক’লেই, “যদি কাব্য জীৱিত থাকে, আমি তাক এৰি থ’ব নোৱাৰোঁ।” শেষত সিহঁতে একেলগে অন্ধকাৰ আৰু কুঁৱলীৰ মাজত আগবাঢ়িল, ঢেকীয়াৰ পাতবোৰে যেন তেওঁলোকৰ পথ খুলি দিলে, কিন্তু সেই পথটো তেওঁলোকক লৈ গ’ল বনখনৰ আৰু গভীৰ অংশলৈ, য’ত সিহঁতে কেতিয়াও যাব নাছিল। উভতি চাবলৈ সিহঁতৰ সাহস নাছিল; ওচৰৰ প্ৰতিটো শব্দ, পাতৰ মাজৰ প্ৰতিটো গতি, চকুৰ কোণত দেখা প্ৰতিটো ছাঁয়ে ভয় আৰু নিৰাশাত ভৰা মনে মনে কঢ়িয়াই নিলে।

অবশেষত তেওঁলোকে এটা সৰু মুকলি ঠাইত উপস্থিত হ’ল, য’ত ছাঁ আৰু কুঁৱলীৰ মাজত দেখা গ’ল বহু বছৰ আগৰ পথভ্ৰমীৰ এৰা যোৱা চিহ্ন — ছিৰিকাৰা টেন্ট, ৰঙা ফিতাৰ গাঁঠি, পানীৰ বোতল, ছিঙা কেমেৰাৰ খোল। এইবোৰ পুৰণি আৰু গচকী গ’ল যেন, আৰু সেইবোৰে স্পষ্টকৈ জনাই দিলে যে তেওঁলোকৰ আগতেও বহু মানুহ আহিছিল, আৰু হয়তো কেতিয়াও উভতি নাযায়। তনুশ্ৰীয়ে কাঁপিল কপালত হাত দি ক’লে, “সিহঁতো হয়তো তেজিমলাৰ আত্মাৰ পৰা পলাই যাব নোৱাৰিলে।” কথা শুনি সকলোৰে চকু চকুত মিলিল, আৰু সেই চকুত আছিল ভয়, বেদনা আৰু এক গভীৰ বুজাব নোৱাৰা দায়িত্বৰ অনুভূতি।

তেওঁলোকে বুজি পালে যে এইটো কেৱল এখন পুৰণি কাহিনী নহয়; সেয়া এক অভিশাপ যিয়ে যুগ যুগ ধৰি এই বনখনত নতুন নতুন আত্মা আনে, আৰু তেওঁলোকো এতিয়া সেই চক্ৰৰ ভিতৰত পৰিছে। ঢেকীয়াৰ পাতবোৰৰ মাজত সিহঁতে কেতিয়াবা কাব্যৰ মাত যেন শুনিছিল, “ইয়ালৈ আহা…” কিন্তু সেই মাতৰ মাজত এক শীতল শূন্যতা অনুভৱ কৰিলে, যেন সেইটো কেবল তেজিমলাৰ আত্মাৰ এক প্রতিধ্বনি, যিয়ে তেওঁলোকক নিজৰ বেদনাত ভাগী কৰিব খোজে।

সন্ধিয়াৰ অন্ধকাৰ আৰু কুঁৱলী আৰু গাঢ় হ’ল, আৰু তেওঁলোকৰ বুকুত থকা আশা দীঘল নিশা যেন অলপ অলপ নিঃশেষ হ’বলৈ ধৰিলে। তেওঁলোকে একেলগে বহি ৰ’ল, কাৰণ এতিয়া তেওঁলোক জানে যে তেজিমলাৰ বেদনা আৰু অভিশাপৰ মাজত কেৱল একেলগে থাকিলেই হয়তো কোনো আশা ৰাখিব পৰা যাব। ঢেকীয়াৰ বনখনত যেন সঁচা আৰু গল্পৰ সীমা মচি গ’ল, আৰু সেই নিশা তেওঁলোক স্পষ্টকৈ অনুভৱ কৰিলে — তেওঁলোকে এতিয়া কোনো সাধাৰণ বনখনত নহয়, সিহঁত তেজিমলাৰ অশান্ত আত্মাৰ বুকুত বহি আছে।

***

নিশাৰ গভীৰ অন্ধকাৰত তেওঁলোকে তেজিমলাৰ কান্দোনৰ সৈতে বহুত সময় পাৰ কৰিলে, আৰু পুৱা হোৱাৰ আগতে নীলো হেৰাই গ’ল। কোনো শব্দ, কোনো চিঞৰনি, কোনো ছাঁহেৰে নীলৰ শেষ খবৰটিও নাছিল — কেৱল তেওঁৰ টেন্টৰ ওচৰত মাটিত পৰি থকা এখন ফাটা চশমা আছিল তেওঁৰ উপস্থিতিৰ একমাত্ৰ সাক্ষী। তনুশ্ৰী আৰু ধীৰজৰ মাজত চকুৰে চকু মেলাতেই দেখা গ’ল অব্যক্ত ভয় আৰু একেবাৰে শেষ হোৱা আশা। ঋতুৰ কণ্ঠত কান্দোন আৰু কঁপনিৰে মিশ্ৰিত মাত ওলাল, “আমি বেছি পলম কৰি পেলালোঁ… এতিয়া মাথোঁ আমি তিনিজনহে আছোঁ।” ঢেকীয়াৰ পাতবোৰে যেন তেওঁলোকৰ কথা শুনি থমকি ৰ’ল, আৰু কুঁৱলীৰ মাজত সেই পৰিচিত কান্দোনৰ মাত বেছি প্ৰগাঢ় হ’ল।

তেওঁলোকে কোনোবাই ক’ব পৰা নাছিল, কিন্তু অন্তৰত অনুভৱ কৰিলে যে তেজিমলাৰ আত্মাই যিমান বেছি তেওঁলোকক নিজৰ বেদনা অনুভৱ কৰাব পাৰে, তিমান বেছি শক্তিশালী হয়। তেজিমলাৰ বাবে শেষবাৰৰ দৰে তনুশ্ৰীয়ে হাতত ধৰা ফুল আৰু চিৰুণী এখন ৰাখি মূৰ নুমাই ক’লে, “ক্ষমা কৰিবা… আমাৰ ভুলৰ বাবে নহয়, কিন্তু সেইদিনৰ অন্যায়ৰ বাবে।” ঢেকীয়াৰ পাতবোৰে যেন তাৰ উত্তৰ দিলেহে যেন — পাতবোৰ একেলগে কঁপি উঠিল, আৰু কুঁৱলীৰ মাজত চকুত পৰিল এটি প্ৰাচীন শিলৰ ফলক, য’ত ঢেকীয়াৰ পাতা আৰু অদ্ভুত আকাৰৰে তেজিমলাৰ নাম লিখা আছিল।

তেওঁলোকে সকলো শেষ আশা সেই শিলখনৰ ওচৰত থৈ দিলে — নীলৰ ফাটা চশমা, কাব্যৰ স্কাৰ্ফৰ টুকুৰা, আৰু তেওঁলোকৰ অন্তৰৰ পৰা ওলোৱা সঁচা দুখ আৰু ক্ষমা বিচাৰ। যেন তেজিমলাৰ আত্মাৰ আগত শেষবাৰৰ বাবে কৈছিল, “আমাক এৰি দিবা, আমাৰ জীৱনলৈ উভতি যোৱাৰ অনুমতি দিয়াহি।” বহু মুহূৰ্তৰ বাবে বতৰাই নিঃশব্দ হৈ ৰ’ল, আৰু ঢেকীয়াৰ পাতবোৰো যেন স্থিৰ হৈ ৰ’ল; তাৰ পাছত কুঁৱলীৰ মাজত এটি অদ্ভুত ৰোশনী ফুটি উঠিল, আৰু তাতে দেখা গ’ল এটা সৰু খোলা বাট, য’ত বেলিৰ কিৰণ মিচিকিয়াই সোমাই আহিছে।

তিনিজনে কোনোবাই উভতি নাচাই, চকুলোৰে পথটোলৈ আগবাঢ়িল। কুঁৱলী আৰু অন্ধকাৰৰ মাজৰ পৰা ওলাই আহোঁতে তেওঁলোকে অনুভৱ কৰিলে যেন বুকুৰ ওপৰত থকা এক ডাঙৰ শিল খহি পৰিছে, কিন্তু তেজিমলাৰ আত্মাৰ কান্দোন আৰু বেদনা তেওঁলোকৰ মনত অম্লান হৈ থাকিল। সেই বাটত ওলাই আহি সিহঁতে উচপৰা নিশ্বাস পেলালে, কিন্তু কোনোবাই পিঠি উভতি চাই নাছিল, কাৰণ তেওঁলোকে জানে যে ঢেকীয়াৰ বনখনত তেজিমলাৰ আত্মা আজিও আছে, আৰু হয়তো আৰু কোনোবা নতুন পথভ্ৰমীক নিজৰ অশান্ত বেদনা শিকাবলৈ অপেক্ষা কৰি আছে।

—