বাৰিষাৰ সুবাস

বাৰিষাৰ সুবাস

বৰষুণৰ গন্ধত গোটেই জোৰহাট চহৰখন একেবাৰে নৱজীৱন পাই উঠিছিল। চাৰিওফালে ধোঁৱাৰ দৰে ওলোৱা মাটিৰ সুবাস, চাহবাগিচাৰ গাঢ় সবুজ পাতত টুপটাপকৈ পৰি থকা জোলাকৈ জোলাকৈ বিন্দুৰে গোটেই বতৰটো গম্ভীৰ আৰু শীতল হৈ পৰিছিল। লোকে তাড়াহুড়ি কৰি চেৰাই-চকুত আশ্ৰয় বিচাৰিছিল, কিমানক যে ভিজাই দিছিল সেই হঠাতে নামি অহা বৰষুণ।

অৰুণী সেই বেলিকালত ঘৰৰ সামৰীয়া চেৰাত বহি আছিল। হাতত এজোপা খালি কপি আৰু এটা কালো কলম। লিখিবলৈ লৈছিল, কিন্তু শব্দবোৰ যেন সৰি গৈছিল। মাটিৰ গন্ধেৰে আৰু টিনৰ চালত টুপটাপ শব্দেৰে মনত এক অদ্ভুত খালীপনা জন্ম দিছিল।

এতেই হঠাতে কাষৰ পথৰ পৰা আহিল এজন তেজপুৰীয়া যুৱক। উজনি ঢঙৰ শাৰাই, কাঁধত এটা ভিজা ব্যাগ। মুখত হাঁহিৰ দীঘল ৰেখা। তেওঁ অৰুণীৰ পৰিচিত — নিখিল, সাহিত্য বিভাগৰ ছাত্ৰ। চহৰখনৰ ক’বলিতেই সকলোৰে চিনি পোৱা এক সৰু লাইব্ৰেৰী আছে, আৰু সেই লাইব্ৰেৰীতেই দুয়োৰে সঘনাই দেখা হয়।

“এতিয়াও লিখা আৰম্ভ নকৰিলা?” নিখিলে সোধিলে।
অৰুণী কঁপালত পৰা ভিজা চুলি সলালে। — “শব্দবোৰ আহি উঠা নাই। বৰষুণৰ বতৰত মাত্ৰ গন্ধ থাকে, শব্দ নাথাকে।”
নিখিল হাঁহিলে। — “তাহলেই বতৰৰ ভাষা বুজিবলৈ শিকিব লাগিব তোমাক।”

তেওঁলোকৰ কথোপকথন এদিনৰ দৰে সৰু আছিল, কিন্তু গভীৰ। নিখিলে তেওঁৰ ব্যাগৰ পৰা এটা কিতাপ উলিয়ালে—লক্ষ্মীনাথ বেজবৰুৱাৰ কবিতা সংকলন। কিতাপৰ পাতত ইতিমধ্যে ভিজা পানীৰ দাগ। অৰুণীয়ে কিতাপখনৰ ভিতৰত এটা কাগজৰ টুকুৰা দেখি চকু মেলিলে। কাগজত ক’ৰবাত হেঁচা হেঁচাকৈ লিখা— “বতৰৰ গন্ধই তোমাৰ নামত ফুলি উঠে।”

অৰুণীয়ে কাগজখন পঢ়ি নীৰৱ হৈ গ’ল। বুকুৰ ভিতৰত কিবা এটা ধক ধৰিলে। বতৰৰ গন্ধ, মাটিৰ উষ্মা, কাগজৰ শীতলতা—সকলো মিলি যেন এক নতুন অনুভৱেৰে তেওঁক ঘেৰাও কৰিলে। নিখিলে কিবা ক’ম বুলি চাইছিল, কিন্তু ক’ৰবাত থমকি গ’ল। দুয়োৰে চকু মিলি থকা নীৰৱতাই সকলো কথা কৈ দিছিল।

চহৰখনৰ ওপৰত বৰষুণ তেতিয়াও থমকি নাছিল। ৰাস্তাৰ কাষৰ দীঘল দীঘল চাহগছবোৰে পানীৰ ছাঁত তেজঙীয়া হাঁহি লৈছিল। অৰুণীয়ে নিজৰ কপি মেলি ধৰি লিখিবলৈ আৰম্ভ কৰিলে— “প্ৰেম কেতিয়াবা শব্দত নাহে, এটা সুবাসৰ দৰে মাটিত ভৰি থাকে।”

বৰষুণৰ পিছত জোৰহাটৰ আকাশটো খোল খোলীয়া হৈ উঠিল। সাদা মেঘৰ মাজেৰে ৰঙীন পোৱালি সুতলি পাৰ হৈ গৈছিল। বাতাসত বৰষুণৰ গন্ধ এতিয়াও থাকিলেও মাটি যেন হাঁফ ফুৰাই লৈছিল। অৰুণীয়ে নিজৰ হাতত থকা কপিটো বন্ধ কৰি নিখিলৰ ফালে চাই হাঁহি মাৰিলে।

“তুমি কেনেকৈ এইবোৰ লিখা পাওঁ?” অৰুণীয়ে সুধিলে।
নিখিলৰ চকুত এক বিশেষ দীপ্তি। —“কেতিয়াবা তোমাক দেখি, কেতিয়াবা বতৰৰ গন্ধত, কেতিয়াবা কিতাপৰ পাতত। শব্দবোৰ আহে, মাত্ৰ খোজ মেলিবলৈ লাগে।”

অৰুণীয়ে গোটেই বুকু জুৰি কিবা এটা উষ্ণতা অনুভৱ কৰিলে। কেতিয়াবা কথা সৰল হয়, কিন্তু তাৰ গভীৰতা ধৰা নাযায়। নিখিলৰ কথা সেয়েই।

তেতিয়াই দূৰত চাহ দোকানৰ পৰা একে লগে গলা উঠিল। চাহৰ ধোঁৱাই শূন্য বতৰত ধীৰে ধীৰে গৰ্মীতা বিলাইছিল। নিখিল আৰু অৰুণীয়ে সিদ্ধান্ত ল’লে সিহঁতেও একেকাপ চাহ খাব। দোকানখন সৰু, বাঁহৰ চেৰাই আৰু কাঠৰ বেঞ্চ। বগা গ্লাছত দুধ চাহ আহি থৈ দিয়া হ’ল।

নিখিল চাহৰ গন্ধেৰে একেবাৰে উল্লসিত হৈ ক’লে—“চাহ খোৱা মানে বতৰৰ সৈতে বন্ধুতা কৰা।”
অৰুণীয়ে মিচিকীয়া হাঁহি মাৰিলে। —“তুমি বতৰৰ লগত অত বন্ধু ক’ত পালে?”
—“যেতিয়া মোৰ লগত কোনো নাছিল, তেতিয়া বতৰ আছিল।”

অৰুণীয়ে এই উত্তৰ শুনি চুপ কৰি ৰ’লে। তেওঁ নিখিলক নতুনকৈ চিনিবলৈ ধৰিলে। সেয়া কেৱল সাহিত্য বিভাগৰ এজন ছাত্ৰ নহয়, সেয়া এক অন্তৰালত বহি শব্দৰ মাজেৰে জীৱন বিচৰা এজন যুৱক।

চাহৰ কাপত থকা গৰম বাষ্পেৰে দুয়োৰে হাত এৰি ধৰি দিছিল। নিখিলে ধীৰে ধীৰে সুধিলে—“অৰুণী, তুমি গুৱাহাটীত scholarship পাব বুলি শুনিছোঁ।”
অৰুণীৰ মুখ এক মুহূৰ্তৰ বাবে থমকি গ’ল। —“হয়, কিন্তু এতিয়াও নিশ্চিত হোৱা নাই।”
—“যদি যাওঁ, তেতিয়া…” নিখিলে বাক্য পূৰ্ণ কৰিলে নে? চুপ কৰি ৰ’ল।

অৰুণীৰ হৃদয়ত এক অদ্ভুত বেদনাৰ ধাৰ উঠিল। তেওঁৰ সপোন গুৱাহাটীলৈ, কিন্তু সেই পথত নিখিল থাকিব নে নহয় সেয়া অজ্ঞাত।

চাহৰ দোকানৰ আগৰ পৰা ৰিক্সা পাৰ হৈ গৈছিল। কিবাক সুৰেৰে এক বীণা বাজি উঠিছিল। বতৰৰ দিনত সেই সুৰবোৰও মিঠাই লাগিছিল। নিখিল আৰু অৰুণীয়ে কাপত থকা চাহ শেষ কৰিলে, কিন্তু হৃদয়ৰ ভিতৰত ক’ৰবাত এটা অপূর্ণ শব্দ হৈ ৰ’ল।

অৰুণীয়ে নিজৰ কপিটো ব্যাগত ভৰালে। হাঁহি মাৰি নিখিলৰ ফালে চাই ক’লে—“চল, হাঁহি মাৰি বতৰৰ মাজেৰে হেঁটিম।”
নিখিলে মাথোঁ মুৰত হাঁহি লৈ উঠিল। দুয়োৰে ভিজা পথত খালি খালি ভৰি দিয়ে গল। বতৰৰ গন্ধে আৰু চাহৰ সুবাসে গোটেই সন্ধিয়াক এক প্ৰেমৰ কবিতাৰ দৰে বানাই তুলিলে।

জোৰহাটৰ ৰাস্তাবোৰত সন্ধিয়াৰ আভা নামি আহিছিল। ভিজা মাটি আৰু বতৰ সাৰিবৰ লগে লগে গছবোৰৰ পাতত উজ্বল সবুজতাৰে চকু থকাই দিছিল। অৰুণী আৰু নিখিল একে লগে হাঁহি হাঁহি সেই পথৰে গৈ আছিল।

অৰুণীয়ে ক’লে—“বতৰৰ দিনবোৰ যেন কথাৰে ধৰা নাযায়। প্ৰতি বিন্দুৱে কোনো কথা ক’য়ে।”
নিখিলে গম্ভীৰ হৈ উত্তর দিলে—“প্ৰেমও তেনে নহয় নেকি? কেতিয়াও মুখেৰে কোৱা নাযায়, মাথোঁ অনুভৱ কৰাটো প্ৰয়োজন।”

এই কথাত অৰুণীৰ বুকুৰ ভিতৰটো ধক ধৰিলে। তেওঁ নিখিলৰ চকুত এফালে চাই থমকি গ’ল। নিখিলো তাৰ হাতত এটা মুহূৰ্তৰ বাবে স্পৰ্শ কৰিলে। দুয়োৰে নীৰৱ, কিন্তু সেই স্পৰ্শই হজাৰ শব্দতকৈ বেছি ক’লে।

বগা মেঘৰ ফাঁকৰ পৰা চাঁদৰ ৰুপালী পোহৰ ওলাই আহিছিল। ভিজা পথত সেই পোহৰ গলপথৰ ওপৰত সোনালী দাগ তুলিছিল। দুয়োৰে এফালে বহি থাকিল। কাষতেই এখন গাঁওৰ ৰঙীন ঘৰ, কাষৰপাশত এজোপা কপৌ ফুল।

অৰুণীয়ে মিচিকীয়া হাঁহি মাৰিলে। —“তুমি জানানে, কপৌ ফুল ফুটি উঠিলে কিমান মিঠা লাগে?”
নিখিলে হাঁহি মাৰিলে। —“হয়, কিন্তু আজি তোমাৰ চকুত যি ফুটি উঠিছে, তাৰ তুলনা নাই।”

অৰুণী লাজৰ বৰণত শিৰা-শিৰা জুইৰ দৰে অনুভৱ কৰিলে। তেওঁ আগতে কেতিয়াও এনে ধৰণেৰে নিজৰ নাম শুনা নাছিল।

কিছু সময় নীৰৱতা। তাৰপিছত নিখিলে ধীৰে ক’লে—“অৰুণী, যদি তুমি গুৱাহাটী যাও, মই তেতিয়া তোমাক চিঠি লিখিম। ইমেইল বা ফোন নহয়। খালী হাতেৰে লিখা চিঠি। তুমি যদি মোক উত্তৰ দিও, তেতিয়া মই জানিম—তুমি মোৰ হ’বা।”

অৰুণীয়ে এই কথাত গোটেই বুকু কেঁপে উঠিল। আজিৰ দিনত চিঠি? কিন্তু নিখিলৰ কথা শুনি মনে হ’ল, এই ছোৱালিৰ সপোনত চিঠিয়ে বোধহয় প্ৰেমৰ সঁচা আকাৰ।

তেতিয়াই দূৰত বজাৰ পৰা ঢোলবাদনৰ শব্দ আহিল। বীহুৰ মেলা চলি আছিল। লোকসকল ৰঙীন কাপোৰ পিন্ধি গীতত নাচি উঠিছিল। সেই গীতত দুয়োৰে আলগাই গ’ল।

অৰুণীয়ে নিখিলৰ ফালে চাই ক’লে—“চল, মেলাত একেলগে যাওঁ। আজিৰ দিনটো সম্পূৰ্ণ কৰিব লাগিব।”
নিখিলে মাথোঁ হাঁহি মাৰি তেওঁৰ হাতত ধৰি নিল। দুয়োৰে সেই বজাৰৰ ৰঙীন ভিৰলৈ গৈ গল, যেন জীৱনৰ ৰঙেই তেওঁলোকৰ হৃদয়ত বহি আহিছিল।

সন্ধিয়াৰ আকাশত চাঁদ আৰু দীঘল দীঘল বতাহে একেবাৰে উৎসৱৰ সাজ তুলিলে। বাৰিষাৰ সুবাসত এতিয়াও নতুন অধ্যায় আৰম্ভ হ’বলৈ ধৰিছে।

বীহুৰ মেলাটোৱে জোৰহাটৰ হৃদয়ক একেবাৰে উচ্ছ্বাসত ভৰাই তুলিছিল। বাঁহীৰ সুৰ, ঢোলৰ বজনা আৰু গীতৰ ৰঙত ৰঙীন হৈ পৰিছিল গোটেই পৰিসৰ। ৰঙা-জাঁই ধুতী-চাদৰ পিন্ধা ল’ৰাসকল, ৰঙীন মেখেলা-চাদৰ পিন্ধা ছোৱালীৰে ঠাসি গল মেলাপথ।

অৰুণী আৰু নিখিল ভিৰৰ মাজেদি হেঁটিছিল। একেলগে পথাৰত বহি থকা দলৰ গীতত দুয়োৰে একেবাৰে মুগ্ধ হৈ পৰিল। “ফুলকে ফুলৰ লগত জুৰাই দিয়া…” গীতৰ সুৰত সকলোৰে মুখত হাঁহি।

নিখিলে ধীৰে ক’লে—“এই মেলাৰ মাজত আমি যদি হেৰাই যাঁও, তুমি মোক কেনেকৈ চিনিবা?”
অৰুণীয়ে মিচিকীয়া হাঁহি মাৰিলে। —“তোমাৰ হাঁহিৰে। বতৰো যদি হেৰাই যায়, মই চিনিম তোমাৰ হাঁহিৰে।”

তেওঁলোকৰ হাত দুটা একেলগে ধৰা আছিল। সেই হাত ধৰা যেন মেলাৰ সকলো শব্দৰ মাজতো একান্তে নীৰৱতা।

এতিয়া মঞ্চত বীৰিনাম আৰম্ভ হ’ল। কণ্ঠত গাওঁগীত, ঢোলৰ লগত গামোচাৰ তালেৰে নাচি উঠিল ল’ৰাসকল। অৰুণীৰ চকু জ্বলি উঠিল। তেওঁ নিখিলৰ কাণত ক’লে—“মোৰ একেবাৰে বাল্যৰ দিনবোৰৰ কথা মনত পৰিছে।”

নিখিলে তাক চাই গম্ভীৰ হৈ ক’লে—“কেতিয়াবা মানুহক নিজৰ ভিতৰৰ বালকেই প্ৰেমত ৰাখে। তুমি সেয়া হ’বা।”

অৰুণীৰ বুকুৰ ভিতৰত এবোৰণ বতাহ উৰি গ’ল। সঁচাকৈ, প্ৰেম মানে মাথোঁ দুজন মানুহৰ মধ্যেই নহয়; প্ৰেম মানে মানুহৰ ভিতৰৰ বালককো সুৰক্ষিত ৰাখি লোৱা।

হঠাতে মেলাৰ ভিতৰত বজ্ৰপাতেৰে আকাশ জ্বলিছিল। পানীৰ জোৰ বতাহ বোৱাৰ লগে লগে মানুহে ছাঁ বিচাৰি দৌৰিল। নিখিল আৰু অৰুণী একেবাৰে ভিজি গৈছিল, কিন্তু দুয়োৰে হাত এৰি দিলে নে? নহয়।

বতৰৰ জোৰেৰে মঞ্চৰ ঢোলত জোলাক বিন্দু পৰিছিল। তাতে নিখিল হেঁচা মাৰি অৰুণীৰ হাতত এটা পত্র ধৰি দিলে।
অৰুণীয়ে বিস্মিত হৈ সুধিলে—“এইটো কি?”
—“এটা প্ৰতিশ্ৰুতি,” নিখিলৰ উত্তৰ।

চিঠিখন অৰুণীয়ে বুকুৰ কাষত সজাই ৰাখিলে। বতৰৰ গন্ধত ভিজা সেই কাগজখনে যেন তেওঁৰ জীৱনৰ ভিতৰত নতুন এক ৰং আঁকিলে।

বীহুৰ মেলাৰ ৰঙত ভিজা হৈ ঘৰলৈ ঘূৰি আহোঁতে অৰুণীৰ মনত একেবাৰে নতুন অনুভৱৰ হেঁপাহ জন্মিছিল। বতৰৰ পানীত ভিজা সেই চিঠিখন তেওঁৰ ব্যাগৰ ভিতৰত শুকাই থকা হ’লেও, মনত একেবাৰে জুই জ্বলাই ৰাখিছিল।

ঘৰত আহি বেলেগ কাম-ধাম সমাধা কৰাৰ পিছত, ৰাতিপুৱা টেবুলৰ দিপৰ মেলত অৰুণীয়ে চিঠিখন মেলি লৈ পঢ়িবলৈ ধৰিলে। কাগজত নিখিলৰ হাতৰ অক্ষৰে সৰল বাক্যবোৰে বুকুৰ ভিতৰত গভীৰ শব্দৰ দৰে ধ্বনি তুলিছিল।

“অৰুণী,
যেতিয়া বতৰ নামি আহে, মই তোমাৰ মুখখন দেখি পাওঁ। যেতিয়া মাটিৰ গন্ধে বুকু ভৰে, মই তোমাৰ নামটো শুনো। যেতিয়া শব্দ নাথাকে, মই তোমাৰ হাঁহি শুনো।
যদি তুমি মোৰ পৰা বহুদূৰেও যাওঁ, মই তোমাক চিঠিৰ মাজেৰে জীৱন দিম। যদি তুমি উত্তৰ দিয়া, তেতিয়া মই জানিম—প্ৰেম সত্য।”

অৰুণীয়ে চিঠিখন বুকুত লগাই ৰ’লে। চকুত জুই আৰু পানীৰ মিলিত অনুভৱেৰে একেবাৰে ৰাতি জেগা হ’ল।

পৰদিনা কলেজত নিখিলৰ লগত দেখা হ’ল। নিখিলৰ চকুত সোনালী দীপ্তি। তেওঁ মাথোঁ মিচিকীয়া হাঁহি মাৰিলে, কিন্তু কোনো কথা নক’লে। অৰুণীয়েও কিবা ক’ম বুলি বিচাৰিছিল, কিন্তু ভাষা হেৰাই গ’ল। দুয়োৰে চুপচাপ লাইব্ৰেৰীৰ পোহৰত বহি কিতাপ উলিয়ালে। কিন্তু কিতাপৰ পৃষ্ঠাৰ মাজত একেবাৰে বতৰৰ গন্ধ আছিল।

কিছু দিন ধৰি অৰুণীৰ ভিতৰত এক ধৰণৰ দ্বন্দ্ব আৰম্ভ হ’ল। গুৱাহাটীলৈ scholarshipৰ খবৰ আহিব পাৰে—এজনী ছাত্ৰীৰ সপোন। কিন্তু তাৰ সপোনৰ ওপৰত বৰষুণৰ গন্ধৰ দৰে আহি নিখিলৰ চিঠিখনে এক নতুন পথ খোলিলে।

সন্ধিয়াত ঘৰৰ আঙণত বতাহ খাই বহি অৰুণীয়ে নিজৰ কপি মেলিলে। হাতত কলম। লিখিলে—

“নিখিল,
চিঠিৰ সুবাস পাই মই বুজিলোঁ—প্ৰেম কোনো দূৰত্বৰ মাজত হেৰাই নাযায়। তুমি লিখিবা, মই উত্তৰ দিম। যদি গুৱাহাটী যোৱা লাগে, মই যাম। কিন্তু মোৰ বুকুত যি গন্ধ, সেয়া তোমাৰ হাতৰ পৰা আহিছে।”

চিঠিখন তেওঁ খামত ভৰাই লৈ লাইব্ৰেৰীৰ কিতাপৰ মাজত সজাই ৰাখিলে—যেন আগতে নিখিলে কৰিছিল।

লাইব্ৰেৰীৰ সেই শীতল নীৰৱতা অৰুণীৰ জীৱনৰ এক বিশেষ স্থান হৈ পৰিছিল। বুকত থোৱা চিঠিখন খামৰ ভিতৰতে নিখিলৰ হাতত দিবলৈ তেওঁ একেবাৰে বিৰক্তিৰ সৈতে অপেক্ষা কৰিছিল।

সেই দিনা বৰষুণ নাছিল, আকাশত সূৰ্যৰ পোহৰেৰে গ্ৰীষ্মৰ উষ্ণতা। কিন্তু অৰুণীৰ মনত একেবাৰে বৰষুণৰ মতো নীৰৱতা। কিতাপৰ তাকৰ মাজত নিখিলক দেখা মাত্ৰেই বুকুৰ ভিতৰত ধক ধৰি উঠিল।

নিখিল কাগজৰ কিতাপ এখন উলিয়াই বহি পঢ়া আৰম্ভ কৰিলে। অৰুণীয়ে একে লগে সেই কিতাপখনৰ ভিতৰত চিঠিখন লুকাই দিছিল। তেওঁ কিছুমান মুহূৰ্ত নীৰবে অপেক্ষা কৰিলে।

নিখিলৰ হাতত খামটো পৰিল। প্ৰথমে বিস্মিত, তাৰপিছত চকুত সোনালী দীপ্তি। তেওঁ চুপচাপ খাম খুলি চিঠিখন পঢ়িবলৈ ধৰিলে। অৰুণী সোনকালে কিবা ক’ব পাৰি নাছিল, মাথোঁ বুকুৰ ধপধপনি শুনিছিল।

পঢ়ি শেষ কৰি নিখিল অৰুণীৰ ফালে চাই হাঁহি মাৰিলে। কিন্তু সেই হাঁহিত মাথোঁ আনন্দেই নাছিল—আনন্দৰ সৈতে এক গভীৰ বেদনাও আছিল।
—“অৰুণী, তুমি জানো, জীৱনখন সৰল নহয়। তোমাৰ সপোন আৰু মোৰ বাস্তৱতাৰে কেতিয়াবা একে পথত নাহিব পাৰে।”
অৰুণী সৰলভাৱে উত্তর দিলে—“প্ৰেম কেতিয়াবা সপোনৰ অংশ, কেতিয়াবা বাস্তৱতাৰো অংশ। মই চিঠিৰ মাজেৰে সেই পথ ৰাখিম। তুমি যদি মোক লিখা অব্যাহত ৰাখা, মইও তোমাক লিখিম।”

নিখিলে মাথোঁ মাথা নাড়িলে। তেওঁৰ চকুত এক ধৰণৰ প্ৰতিজ্ঞাৰ জুই।
—“অৰুণী, যদি তুমি গুৱাহাটী যাও, মই প্ৰতিটো সপ্তাহত তোমাক চিঠি লিখিম। তুমি যদি কেতিয়াবা উত্তৰ দিয়া বন্ধ কৰা, তেতিয়া মই বুজিম—প্ৰেম হেৰাই গৈছে।”

অৰুণীৰ চকুত পানী আহি পৰিল। তেওঁ নিখিলৰ হাতত ধৰি ক’লে—“প্ৰেম হেৰাই নাযায়। প্ৰেমক সুৰক্ষিত ৰাখিব লাগে। তুমি লিখিবা, মই থাকিম।”

লাইব্ৰেৰীৰ বাহিৰত ৰাস্তাৰ গৰমত ভটিয়াই থকা মাটি হঠাৎ সাৰিল। সেউজীয়া গছত সুৰভিত ফুল ফুটি উঠিছিল। অৰুণী আৰু নিখিলৰ কথোপকথনৰ মাজত সেই সুবাসে এক নৱজীৱনৰ বাণী দিলে।

সন্ধিয়াত ঘৰলৈ ঘূৰি আহি অৰুণীয়ে আকাশলৈ চাই আছিল। গুৱাহাটীৰ সপোন আৰু জোৰহাটৰ বতৰৰ মাজত তেওঁ নিজৰ জীৱনক দুই পথত দেখি আছিল। কিন্তু নিখিলৰ হাতৰ চিঠিখনে তেওঁক শক্তি দিছিল।

দিনবোৰ দ্রুত পাৰ হৈ গৈছিল। কলেজৰ পাঠ, ঘৰৰ কাম আৰু নিখিলৰ লগত সেই নীৰৱ মুহূৰ্তবোৰেই অৰুণীৰ জীৱনৰ এক নতুন সুৰ গঢ়ি তুলিছিল। কিন্তু একেদৰে অশান্তিও বাঢ়ি উঠিছিল—গুৱাহাটী বিশ্ববিদ্যালয়ৰ পৰা scholarshipৰ খবৰ যে কোনো দিনতে আহিব পাৰে।

এদিন অৰুণীয়ে কলেজৰ গেটেৰে ওলোৱা মাত্রই পোস্টঅফিচৰ চিঠিবাহকে তেওঁৰ নামটো মাৰি সুধিলে। চিঠিখন খুলি চাব লগে লগে বুকুৰ ভিতৰত কেঁপে উঠিল—“গুৱাহাটী বিশ্ববিদ্যালয়ত তোমাক সাহিত্য বিভাগৰ পূৰ্ণ বৃত্তি প্ৰদান কৰা হ’ল।”

অৰুণীৰ চকুত সোনালী স্বপ্নেৰে একেবাৰে নতুন দিগন্ত খুলি পৰিল। কিন্তু সেই দিগন্তত নিখিলৰ মুখ দেখা নাথাকিলে? বুকুৰ ভিতৰত একেবাৰে কষ্টৰ ঢল উছৰি পৰিল।

সন্ধিয়াত লাইব্ৰেৰীত নিখিলৰ লগত দেখা হ’ল। অৰুণীৰ হাতত চিঠিখন, মুখত মিশ্ৰ অনুভৱ।
—“নিখিল, মই scholarship পাইছোঁ। গুৱাহাটী যাব লাগিব।”
কিছুক্ষন নিখিলৰ মুখত একেবাৰে শব্দ নাথাকিল। তাৰ পিছত মিচিকীয়া হাঁহি—কিন্তু চকুত একেবাৰে বেদনাৰ ছাঁ।
—“অৰুণী, মই আনন্দিত। সপোন পূৰণ হ’ব। কিন্তু…”

অৰুণীয়ে থমকি গ’ল।
—“কিন্তু কি?”
—“কিন্তু মই ভয় কৰোঁ, দূৰত্ব প্ৰেমক হেৰাই নকৰে নেকি?”

অৰুণীয়ে বুকু দমি ক’লে—“প্ৰেম যদি সঁচা হয়, দূৰত্বে ভাঙিব নোৱাৰে। তুমি চিঠি লিখিবা, মই উত্তৰ দিম। এই প্রতিশ্ৰুতি আমি দুয়ো জীয়াই ৰাখিম।”

লাইব্ৰেৰীৰ নীৰৱতাৰ মাজত দুয়োৰে একে লগে বহি আছিল। বাহিৰত আকাশত মেঘ গঢ়ি উঠিছিল, যেন সেই দূৰত্বৰ আঁচনি। কিন্তু সেই আঁচনিৰ মাজত চিঠিৰ সুবাসে দুয়োৰে হাতত ধৰি ৰাখিছিল।

ঘূৰি আহি অৰুণীয়ে ব্যাগত নতুন খাম ভৰিলে। প্ৰথম চিঠিখনত লিখিলে—

“নিখিল,
গুৱাহাটীলৈ যোৱাৰ আগতে মই তোমাক এই প্রতিশ্ৰুতি দি যাচ্ছোঁ—যত দূৰেই হওঁ, মোৰ মনত তোমাৰ বৰষুণৰ গন্ধ থাকিব। তুমি লিখা অব্যাহত ৰাখিবা, মই তোমাক সপোনৰ দৰে বহন কৰিম।”

চিঠিখন পাঠি দিয়া হ’ল। রাতি দীঘল হ’ল, কিন্তু অৰুণীৰ মনত মাথোঁ নিখিলৰ হাঁহিৰ প্ৰতিচ্ছবি।

গুৱাহাটীলৈ যোৱাৰ দিন আহি গ’ল। জোৰহাট ষ্টেচনৰ প্লেটফৰ্মত একেবাৰে ভিৰ। ট্ৰেনৰ হুইচলৰ শব্দে গোটেই পৰিসৰ কঁপাই তুলিছিল। অৰুণীৰ ব্যাগত কিছু কাপোৰ, কিতাপ আৰু সেয়া—নিখিলৰ চিঠিবোৰ।

নিখিল প্লেটফৰ্মৰ এফালে দাড়াই আছিল। মুখত হাঁহি থাকিলেও চকুত একেবাৰে অসহায়তা। অৰুণীৰ হাতত এখন খাম। তেওঁ নিখিলৰ ফালে আগবঢ়াই দিলে।
—“এইটো খুলি পঢ়িবা ট্ৰেন চলি যোৱাৰ পিছত। তেতিয়াহে বুজিবা মোৰ মন।”

ট্ৰেনৰ হুইচল বাজিল। অৰুণী ডাঙৰ বগীত উঠি সিটত বহিল। বগীৰ জানালিৰ পৰা নিখিলৰ মুখত শেষ চাহনি। ট্ৰেন চলি গ’ল, নিখিলৰ প্ৰতিচ্ছবি সৰু হ’ই পৰিল।

ট্ৰেনৰ ৰেলতালিৰ শব্দৰ মাজতে নিখিলে খামটো খুলি পঢ়িলে। চিঠিখনত লিখা আছিল—

“নিখিল,
মই ট্ৰেনত বহি আছোঁ। বতৰ আজি নাপৰিলেও, মোৰ মনত বৰষুণ নামিছে। তোমাৰ কথা ভাবিলে বুকুত একেবাৰে সেউজীয়া সুবাস ভৰি যায়।
দূৰত্ব মাথোঁ মাটিৰ পথ, কিন্তু প্ৰেম একে আকাশ। মই গুৱাহাটীত থাকিলেও, তোমাৰ হাঁহিৰ সুৰ মোৰ ওচৰত থাকিব।
এইটো প্রতিশ্ৰুতি—চিঠিবোৰ আমাৰ মাজত সেতু হৈ থাকিব।”

নিখিলৰ চকুত পানী আহি পৰিল। বগা খামখন বুকুত ধৰি তেওঁৰ মুখত সৰু হাঁহি।
—“অৰুণী, দূৰত্ব যি নহওক, মই লিখিম। প্রতিটো চিঠিত তোমাৰ নামত বতৰ নামিব।”

অৰুণীৰ দুচকুতো সেয়া অনুভৱ হৈছিল। গুৱাহাটী অভিমুখী ট্ৰেনেৰে তেওঁ সপোনৰ দিশে গৈ আছিল, কিন্তু বুকুৰ গভীৰতাত নিখিলৰ চিঠিবোৰে তেওঁক আঁকোৱালি লৈ গৈ আছিল।

ৰাতিপুৱা গুৱাহাটীৰ ষ্টেচনত ট্ৰেন ৰখিল। নতুন চহৰ, নতুন মুখ, নতুন পথ—অৰুণীৰ সপোনৰ যাত্ৰা আৰম্ভ হ’ল। কিন্তু তেওঁৰ হাতত নিখিলৰ হাতৰ সুবাস থকা কাগজেই আছিল সঁচা সঙ্গী।

গুৱাহাটী—নতুন চহৰ, নতুন পথ, নতুন মুখ। বিশ্ববিদ্যালয়ৰ হোষ্টেলৰ কোঠাত প্ৰথম ৰাতি অৰুণীৰ মনত যেন একেবাৰে দুই যাত্ৰাৰ আঁচনি। এটা যাত্ৰা সপোনৰ দিশে, আনটো প্ৰেমৰ গভীৰতালৈ।

ক্লাছ, পাঠ, নতুন বন্ধু—সকলোতেই তেওঁ ব্যস্ত হ’ল, কিন্তু ৰাতি আহিলেই বুকুত একেবাৰে নিখিলৰ চিঠিৰ সুবাসেৰে ভৰি পৰিছিল। এক সপ্তাহৰ ভিতৰতে প্ৰথম চিঠিখন আহি উপস্থিত হ’ল। পোস্টবক্সত পানী ভিজা খাম, ভিতৰত নিখিলৰ হাতৰ অক্ষৰ—

“অৰুণী,
তুমি গুৱাহাটীলৈ গ’লা, কিন্তু তোমাৰ হাঁহিৰে জোৰহাট এতিয়াও সেউজীয়া। মই প্ৰতিদিনে লাইব্ৰেৰীৰ কাষত বহি থাকোঁ, যেন তুমি আহিবা।
যেতিয়া বতৰৰ গন্ধ আহে, মই বুজোঁ—তুমি মেলিব পৰা কিতাপৰ পৃষ্ঠাত মোৰ বাবে চিঠি লুকাই ৰাখিছা।
মই প্ৰতিটো সপ্তাহত লিখিম। তুমি উত্তৰ দিয়াৰ লগে লগে মোৰ জীৱন নতুন হ’ব।”

অৰুণীৰ চকুত অশ্ৰু আহি পৰিল। সঁচাকৈ, দূৰত্বে তেওঁলোকক বিচ্ছিন্ন নকৰে, চিঠিবোৰেই সেতু হৈ ৰহে।

তেওঁ উত্তৰ লিখিলে—

“নিখিল,
গুৱাহাটী নতুন, কিন্তু তোমাৰ চিঠিৰ সুবাসত মই এওঁচনীয়া অনুভৱ কৰোঁ। ক্লাছ শেষ কৰি হোষ্টেলৰ ছাদত বহি আকাশলৈ চাই থাকোঁ। তাৰাজপমে তোমাৰ হাঁহিৰেৰে জ্বলাই উঠে।
তুমি লিখা বন্ধ নকৰিবা, মই প্ৰতিটো শব্দ বুকুত ৰাখিম।”

দিনবোৰ এপাহ এপাহ কৰি পাৰ হ’ল। চিঠিবোৰে তেওঁলোকৰ মাজত এটা নতুন জীৱন গঢ়ি তুলিছিল। ক্লাছৰ চাপ, নতুন চহৰৰ অচেনা পথ—সকলোতে নিখিলৰ চিঠিবোৰ অৰুণীৰ শক্তি হৈ পৰিছিল।

কিন্তু প্ৰেমৰ পথ সদায় মসৃণ নহয়। এদিন হঠাতে হোষ্টেলত সহপাঠী এজনৰ মুখেৰে অৰুণীয়ে শুনিলে—“নিখিলৰ ঘৰলৈ বিয়াৰ কথাবাৰ্তা চলি আছে।”

বুকুৰ ভিতৰ একেবাৰে থমকি গ’ল। হাতত থকা চিঠিখন হঠাৎ অজানিত কাঁপিবলৈ ধৰিল।
—“সঁচা নে? নিখিল… বিয়া?”

আকাশত বতৰৰ মেঘ গঢ়ি উঠিছিল। অৰুণীৰ হৃদয়ো সেই মেঘৰ দৰে আঁচনি মেলিলে।

অৰুণীৰ বুকুৰ ভিতৰত বজ্ৰপাতৰ দৰে আঘাত পৰিছিল—“নিখিলৰ বিয়া…” কথাটো বিশ্বাস কৰিব পৰা নাছিল। কিন্তু কাণে শুনা শব্দৰ ওজন কেতিয়াবা চকুৰ পানীৰে পৰিমাপ কৰিব নোৱাৰি।

তেওঁ সঁচাকৈ চিঠিখনলৈ গ’লে। এইবেলি হাত কঁপি কঁপি নিখিলক লিখিলে—

“নিখিল,
এটা গুজব শুনিছোঁ—তোমাৰ ঘৰলৈ নাকি বিয়াৰ কথা চলিছে। মই নাজানো এইটো সত্য নে, কিন্তু যদি হয়, তেতিয়া মোৰ হাতৰ পৰা চিঠিৰ কালি শুকাই যাব।
তুমি মোৰ জীৱনৰ বৰষুণ, তুমি নাথাকিলে মোৰ আকাশ শুকাই যাব।
সঁচাকৈ কোৱা, এইটো সত্য নে?”

চিঠিখন পাঠি দিলে। উত্তৰ পাবলৈ দিনবোৰ পাহাৰৰ দৰে দীঘল হ’ল। শেষত এখন খাম হাতত পৰিল। নিখিলৰ হাতৰ অক্ষৰত—

“অৰুণী,
তুমি শুনা কথাটো অর্ধসত্য। ঘৰবাৰীয়ে মোৰ বাবে বিয়াৰ কথা ভাৱিছে। কিন্তু মোৰ মন? মোৰ মন মাথোঁ তোমাৰ চিঠিত থাকে। মই প্ৰতি ৰাতি তোমাৰ শব্দত জীয়াই থাকোঁ।
মই প্রতিশ্ৰুতি দিছোঁ—যতক্ষণ তুমি মোৰ চিঠিৰ উত্তৰ দিয়া অব্যাহত ৰাখা, ততক্ষণলৈ মোৰ জীৱনত অন্য কোনো নাম আহিব নোৱাৰে।
অৰুণী, দূৰত্বত তোমাৰ হাঁহিয়েই মোৰ জীৱনৰ প্ৰতিদিনৰ বতৰা।”

অশ্ৰু গড়ি গড়ি অৰুণীৰ গালত পৰিল। বুকুৰ গভীৰতাত এক সপোনৰ আঁচনি পুনৰ জাগি উঠিল। তেওঁ এক মুহূৰ্ত নষ্ট নকৰি উত্তৰ লিখিলে—

“নিখিল,
বাহিৰৰ কথাই আমাৰ ভিতৰৰ গন্ধ নষ্ট কৰিব নোৱাৰে। যদি তুমি প্ৰতিশ্ৰুতি ৰাখা, মইো ৰাখিম। চিঠিবোৰেই আমাৰ মাজত সেতু।
যত দূৰেই হওঁ, তোমাৰ নামেই মোৰ আকাশ।”

সেই ৰাতি গুৱাহাটীৰ হোষ্টেলৰ ছাদত বহি অৰুণীয়ে আকাশলৈ চাইছিল। বজ্ৰপাতৰ শব্দে আকাশ ফালি উঠিছিল, কিন্তু তাৰাজপমে জ্বলিছিল নিৰৱে। বতৰৰ গন্ধত বুকু ভৰি উঠিছিল।

দূৰত, জোৰহাটৰ ওপৰিও একে আকাশ। নিখিলো হয়তো সেই মুহূৰ্ততে চিঠিখন লিখি আছিল—বতৰৰ সুবাসেৰে আঁকোতৰা প্ৰতিটো শব্দ।

বাৰিষাৰ সুবাস—ই মানে কেৱল প্ৰেমৰ কাহিনী নহয়। ই মানে দূৰত্বৰ মাজত থকা দুটা হৃদয়ৰ প্ৰতিশ্ৰুতি। প্ৰেম যেতিয়া সঁচা হয়, সেয়া চিঠিৰ মাজেও জীৱন্ত হৈ থাকে।

সমাপ্ত