তোমাৰ হাতৰ গৰম

অভিজিৎ শইকীয়া

বাৰিষাৰ পিচত গুৱাহাটীৰ ৰাস্তাবোৰৰ কিছুমান বিশেষ গন্ধ থাকে। কেঁচা মাটিৰ গন্ধ, কফিৰ গন্ধ, বাটত সোমোৱা নতুনকৈ ধোৱা কাপোৰৰ গন্ধ, আৰু কেতিয়াবা কিবা অতীতৰ। “Beans & Books”—বাৰগাঁওৰ এটি কফি শ্বপ—এইবোৰ গন্ধৰ সৈতে একেধৰণৰ স্মৃতিৰো আধাৰ। ঠাণ্ডা এচিপ কফিৰ দৰে উষ্ণ।

ইমা প্ৰতিদিনে আহে। কালধুপীয়া চামৰাৰ জেকেট, ভাঙি পৰা ছাতা, আৰু এটা নীল মেকআপ বিহীন মুখ। পেছাতে বহাগ বিহুত কিছুমান গীত লিখিছিল, এখন স্থানীয় থিয়েটাৰত বাজিছিল। তাৰ পাছত এজাক চিনাকি ওলালেও, ইমা আজি ঘূৰি আহিছে একেবাৰে অচিনাকী হৈ। লেখাৰ টেবুলটো হ’ল তেওঁৰ, কাষৰ ব’কা খুঁটি এখনৰ ঠিক পিচত থকাটো।

অণুৰাগ আজি প্ৰথমে পতা চুলিত আহিল। লেপটপ লৈ, টেবুলৰ লেম্পটো অফ কৰি, কফিৰ ঠাণ্ডা ধোঁৱাৰ মাজত বসি পৰিল। চিপাহিৰ পৰা আহি পঢ়া শেষ কৰি গুৱাহাটীত নতুন চাকৰি ল’লে। বিজ্ঞাপন সংস্থাত কপি-ৰাইটাৰ। কথা কম কয়, চকু অগভীৰ, যেন বহুত কথা গিলি খাইছে। চিপাহিৰ দিনবোৰত লেখা কবিতাবোৰ এতিয়া ড্ৰাইভত, নাম বিহীন।

ইমা কফিৰ কাপটো হাতত লৈ চিপাহ চিপাহ কৰি থাকিল। টেবুলত পৰি থকা লাল কভার থকা নোটবুকটোত এটা চিৰচেনা কলমেৰে লিখা হৈ আছে:
“সিহঁতৰ মাজত কফি হ’ল—কিন্তু সময় ঘুঁৰি নাহিল।”

অণুৰাগ চুপচাপ চাই থাকিল। যেনো বেছি ক’ব নোৱাৰি, ক’বলৈ কিবা নাই। কিছুক্ষেণৰ পিছত দুয়োজনৰ চকু এঠাইত বন্ধ খাই গ’ল। তাত কেতিয়াবা ক’তকৈয়ো গভীৰ কথোপকথন হ’ব পাৰে।

“মাফ কৰক,” ইমাই ক’লে। “মই এই টেবুলটোত প্ৰতিদিনে বহোঁ।”
“মই জানো নাছিলো। দুঃখিত। আপোনাৰ টেবুল। মই… আমি ভাগ কৰি লব পাৰোঁ।”
ইমা অলপ হাঁহিলে। “ভাগ কৰি লোৱাৰ লগত কি ভাগি যাব জানো?”
অণুৰাগৰ ওঁঠত এটা নম্ নম হাঁহি। “হয়তো কফিৰ বিল। বা গল্প।”

বহুত দিনৰ পাছত ইমা মানুহজনক অলপ মনযোগ দি চালে। সুস্থ চেহেৰা, পাতল মুখ, বৰণৰ কোনো বিশেষতা নাই, কিন্তু ওঁঠত এনেকুৱা শান্তি যেন বহুত বুজা কথা নক’য়। আৰু সেয়াই ইমাৰ প্ৰয়োজন। কেতিয়াবা অচিনাকী হোৱাৰ মূলে থাকে নতুন পৰিচয়ৰ প্ৰাৰম্ভ।

“তুমি লিখা পাও নে?” অণুৰাগৰ সোধা কণ্ঠটা পাতল।
“মই পাহৰি গৈছোঁ,” ইমা মিঠা গম্ভীৰতাৰে ক’লে।
“কি লিখা আছিল?”
“ভাল পোৱাৰ দৰে কিবা—অথবা কিবা হেৰুৱাৰ। দুয়োটাই একে কথা।”

টেবুলত এখন কাগজ গ’ল। অণুৰাগে নিজৰ ডায়েৰীৰ এটা পাত কাটি দিলে।
“লিখা, যদি ইচ্ছা হয়।”
ইমাৰ কলমৰ ঢাকনি খুলিল। কিছুমান বর্ণ, কিছুমান চিনাকি শব্দ—
“তোমাৰ হাতৰ গৰমত মোৰ আঙুলিবোৰ গলি যায়।”

অণুৰাগ একো নক’লে। শব্দবোৰ যেন তেওঁৰ মনৰ ভিতৰলৈ সোমাই গ’ল। শব্দবোৰে দুয়োকে সিহঁতৰ পৃথক পৃথক দুঃখৰ পৰা একেটা শীতল ছাঁত আনিলে।

ইমাই কাপটো শেষ কৰিলে, আৰু ওলাই যাবলৈ খোজ দিলে।
“তুমি ইমা, নেকি?” অণুৰাগে সুধিলে।
ইমাৰ চকুত এক মুহূৰ্তৰ বিস্ময়। “তুমি মোক চিনা?”
“বহাগ বিহুত শুনিছিলোঁ, এখন নাটৰ প’ষ্টাৰত তোমাৰ নাম আছিল।”
“সেই দিনবোৰ শেষ। এতিয়া মই কফি আৰু ধোঁৱা।”

অণুৰাগ হাঁহিলে।
“আৰু মই কবিতা আৰু সৰগৰ পেৰাগ্ৰাফ।”

ইমাই ওলাই যাবলৈ ঘূৰি আহিল।
“পুনৰ দেখা হ’ব নেকি?”
“যদি ভাগ ক’রা টেবুলৰ নিচিনাকৈ ভাগ নকৰে।”

তেওঁ ওলাই গ’ল। কিন্তু টেবুলত চিৰকালৰ দৰে ৰৈ থাকিল কলমটো আৰু সেই ডাঙৰ শব্দ:
তোমাৰ হাতৰ গৰমত মোৰ আঙুলিবোৰ গলি যায়।

***

অণুৰাগৰ অভ্যাস আছিল সোনকালে উঠা—চিপাহীৰ দিনত আকাশ পোহৰ হওঁতে প্ৰাণেৰে উঠে, কিন্তু গুৱাহাটীত সদায় অলপ অলপ কুঁৱলি থাকে। তেওঁ আজিও উঠিল, জানালিৰ পৰা লাহে লাহে সোমাই থকা পহৰটো যেন আহ্বানজনক। লেপটপখন খুলি নিজৰ ফোল্ডাৰত ‘কিছু লিখা’ নামৰ ফাইল খুলিলে। সেই ফাইলত বহু খিনি অসম্পূৰ্ণ বাক্য—
“তেওঁৰ ওঁঠত শব্দৰ ঠাণ্ডা গৰম আছিল।”
“যদি মই তেওঁৰ ওচৰত থাকিলোহেঁতেন, বতাহৰ শব্দবোৰ নষ্ট হ’লহেঁতেন।”
“ইমা, তুমি শব্দৰ দৰে আহিলা—চিনাকি, কিন্তু ধৰা নোপোৱা।”

ইমাৰ নামত এটা নতুন শিৰোনামা দিলে।
ইমা.docx

তেওঁ জানে, এইটো মাত্ৰ এটা নাম নহয়—এটা প্ৰবাহ, য’ত তেওঁৰ ভিতৰখন উলটি পৰে। হ’ব পাৰে, তেওঁ ইমাক চেনে, হ’ব পাৰে, তেওঁ মাত্ৰ এবাৰ চালে। কিন্তু শব্দবোৰ ইমানেই স্পষ্ট:
ইমা = যেন ধোঁৱা আৰু সৰগৰ মাজৰ কোনো স্বপ্ন।

সন্ধিয়াৰ সময়ত তেওঁ আকৌ গৈছিল “Beans & Books”-ত। নিজৰ টেবুলটোত বহিল, কফিৰ অ’ৰ্ডাৰ দিলে, লেম্পটো জ্বলাই দিলে—একেধৰণৰ চুপচাপ ব্যস্ততা।

ইমা আহি পঠিয়ালে। আজিৰ সাজ-পাৰ হৈছে—আকৌ এনেকুৱা উজ্জ্বল নহয়, কিন্তু চকুত পৰে। জলপাই ৰঙৰ কঁথা, কপালত এচুক চুলিৰ পেৰাহ, আৰু চকুত দীঘল বহ্নি।

“আজি লিখা হৈছে নে?” অণুৰাগে সুধিলে।
“তোমাক লৈ কিবা এটা লিখিলোঁ।” ইমাই তেওঁৰ নোটবুকখন মেলি দিলে।

অণুৰাগ পঢ়িলে:
“তুমি মোৰ টেবুলখন ভাগ কৰিলে,
কিন্তু তোমাৰ শব্দবোৰে মোৰ একাকীত্ব ভাগ কৰিলে।”

তেওঁ চুপ হৈ থাকিল। কফিখন অগোচৰত ঠাণ্ডা হৈ পৰিল।
“লেখা অতি কমেই পোৱা যায় যিটো আপোনাৰ ভিতৰ পৰাই আহে,” তেওঁ ক’লে।

ইমা চকু বুটলে। যেনো মনত চলি থকা কোনো স্মৃতিৰ আগত তেওঁ এই মুহূর্তটো দিছে।
“তুমি জনা, মই এনেধৰণৰ লেখাকে বিশ্বাস কৰোঁ—যিটো মন গিলি খায়, আৰু উশাহৰ দৰে ওলাই আহে।”

সন্ধিয়া বৰষুণ নামি আহে। কফি শ্বপৰ কাঁচৰ সোঁহাৰি নামি আহে বতাহ, ধোঁৱা, আৰু তেজপাতৰ গন্ধ। টেবুলটোৰ মাজত ওলাল এটি খেল। অণুৰাগে ক’লে—
“মই এখন গল্প আৰম্ভ কৰিছোঁ, নাম দিম ‘তোমাৰ হাতৰ গৰম’।”
ইমা অলপ চকু মেলিলে। হাঁহি একোটা শব্দৰ দৰে ওলাই আহিল।
“তুমি জানানে, মই কোনোদিনো কোনোবা জনৰ হাত ধৰা নাছিলোঁ। মই সদায় ভয় খাইছিলোঁ, মোৰ আঙুলি গলি যাব বুলি।”

অণুৰাগে তেওঁৰ হাতখনলৈ চাই থাকিল।
“হয়তো গলি যোৱা মানে হ’ল ভিতৰলৈ সোমাই যোৱা।”

ইমাৰ হাত অণুৰাগৰ হাতৰ কাষ চপাই আহিল। ধৰা নহয়, মাত্ৰ তাপ।
তেওঁ ক’লে, “তুমি কোন?”
অণুৰাগ ক’লে, “সঁচাকৈ জানিব বিচাৰা?”
ইমা হেঁপাহ কৰি থাকিল।

“মই… মই এগৰাকী কবি আছিলোঁ, যি বৰ্তমানত শব্দবোৰৰ ঘৰ নাই। আৰু এতিয়া মই তোমাক দেখিলোঁ।”
ইমা হেঁপাহটোৰ মাজত হাঁহিল।
“বেছি দেৰি হোৱা নাই নে?”
“হয়তো হোৱা নাই, যদি এইটো প্ৰথম অধ্যায় হয়।”

এই সময়ত বজ্ৰপাত এটা গ’ল। কফি শ্বপৰ বেলকনিত বহা কেইজন মানুহ ততালিকে ভাতি সোমাল। ইমা আৰু অণুৰাগ বহি থাকিল। বাহিৰত বৰষুণ পৰিছে। ভিতৰত শব্দবোৰ গলি গৈ আছে।

ইমাৰ মুখত কেবল এটা বাক্য—
“এই বৰষুণৰ গন্ধত মই তোমাক চিনিছোঁ।”

***

সন্ধিয়াৰ “Beans & Books” বৰ্তমান ইমা আৰু অণুৰাগৰ তৃতীয়জন সঁহাৰি। কফিৰ কাপবোৰে সময় গনায়, চুপচাপ বসা ঘণ্টাবোৰে দুয়োলৈ আধা আধা শব্দ উজাৰি দিয়ে। অচিনাকীতা বোৰ গলি গৈছে, কিন্তু পৰিচয় এখন দাঙি উঠিবলৈ এতিয়াও লাজ পায়।

ইমাই ক’লে, “মই এদিন এই কফি শ্বপৰ পৰা ওলাই গৈছিলোঁ, আৰু এজাক নোবা আকাশৰ তলত ৰৈ গ’লোঁ। মোৰ হাতত তোমাৰ দিয়া কাগজখন আছিল। মই ভাবিছিলোঁ, এটা কবিতা, এটা লোক, আৰু এটা হাত—এইবোৰে জীৱনৰ মানে দি দিব নেকি?”
অণুৰাগ চুপ আছিল। তেওঁ সদায় যেন চিন্তাৰ মাজত আধা গ’লিত শব্দ জুপিয়াই থকে। কিন্তু আজিৰ দিনটোত তেওঁ নিজৰ ভিতৰৰ কোনো এক অদৃশ্য বন্ধ খুলি দিলে।
“ইমা, মই এই চহৰত প্ৰেম নকৰিবলৈ আহিছিলোঁ। মোৰ অতীত—মই একেলগে থকা এজনীৰ সৈতে ঘূৰি ফুৰিছিলোঁ, কবিতাৰ পাতত, বাস্তৱৰ ভাঁজত। কিন্তু তাৰ অন্ত হ’ল, যেতিয়া মই লিখা বন্ধ কৰিলোঁ। মই ভাঙি পৰিলোঁ। আৰু তাতেই মোৰ শব্দবোৰ শেষ হ’ল।”

ইমাৰ চকুত এটি জোনাকৰ দৰে চকচকীয়া নীৰৱতা।
“মই যদি কওঁ যে মই গীত লিখা এৰি দিছিলোঁ, কাৰণ মোৰ গৰ্ভত এটা শব্দ জন্ম লৈছিল, যিটো সমাজে গ্ৰহণ নকৰিলে?”
অণুৰাগে একো ক’লে নে? নহয়। কেতিয়াবা উত্তৰ নাথাকিলেও, হাতটো একেবাৰে ওচৰলৈ আহে।

ইমাৰ কণ্ঠ কম্পিত আছিল।
“মই এটা গোপন কথা লৈ চলি আছোঁ। আৰু মই জানোঁ, তুমি ছফেদ শ্বাৰ্টৰ তলত গোপন কালি সানি থোৱা পৃষ্ঠা। সেই কথাসমূহ যিবোৰ ক’লে, মই আকৌ গান লিখা আৰম্ভ কৰিম।”
অণুৰাগে ক’লে, “আৰু মই কবিতা। যদি তুমি প্ৰথমটো কলমটো দিবা।”

তেওঁলোকৰ মাজত ধৰি থকা সেই মৌনতাই বহুত ক’ব পৰা। কফিৰ কাপেৰে শব্দ সাঁজে, চকুৰ পোহৰে বুজ লয়। হঠাৎ ইমাই ক’লে—
“চলো, আজিৰ পৰা আমি প্ৰতিদিন লিখিম। এদিন তুমি, এদিন মই। একেদিনত দুয়ো নহয়। যেন একো চামেল নাই। যেনো সময়ক ঠেলি ঠেলি আগবাঢ়ি থাকো।”

অণুৰাগে উভতি চাই চুপেৰে “হয়” ক’লে।

ইমাই তেওঁৰ ব্যাগৰ পৰা এখন পুৰণি ডায়েৰী উলিয়ালে—তাতে আছে বহু নথকা গীত, আধা মুখৰ সুৰ।
“এইখন তোমাৰ। আৰু তোমাৰ ডায়েৰীৰ এটা পৃষ্ঠা মোক দিয়া।”

তেওঁলোকে ডায়েৰীৰ কাগজ সলনি কৰিলে। যেনো শব্দৰ প্ৰতিশ্ৰুতি। যেনো ভিতৰৰ গভীৰতালৈ নামাৰ এক গোন্ধযুক্ত যাত্ৰা।

তেওঁলোকে একে টেবুলত বহি থাকে, কিন্তু বেলেগ দিনত। যেন দুইজন দুয়োৰে অস্তিত্বত লিখা শুদ্ধিপত্ৰ। যেন কবিতাৰ দুখন পৃষ্ঠা, যিবোৰ মিলি থাকিলেও সজাই নালাগে।

চৌপাশে বতাহৰ শব্দ, কাপোৰ ধোৱা ছোৱালীৰ হাঁহি, আৰু কফিৰ আধা দুধ গৰম গৰম গন্ধ।

অণুৰাগ জানে, এই গল্প এখন পথৰ দৰে—চিধা নহয়, ঘূৰা আছে, কিন্তু প্ৰতিটো ঘূৰণিত ইমাৰ হাতৰ তাপ থাকে। ইমাও জানে, এইটো নৃশংস প্ৰেম নহয়—এইটো বাছি লোৱা প্ৰেম। জানো, কষ্ট হ’ব, জানো, বহুদিন চুপ থাকিব লগা হ’ব, কিন্তু তাৰ মাজত কোনোবা এজন হাত ধৰি থাকিব।

চিকাৰেটৰ ধোঁৱাৰ মাজত অণুৰাগ তেওঁৰ পৃষ্ঠাত লিখিলে—
“ইমা, মই তোমাৰ ওঁঠৰ আগত শব্দ থৈ যাওঁ। তুমি সন্মতি দিয়া শব্দবোৰে কবিতা হ’ব। বাকীবোৰ আমি দুখত দহিম।”

ইমাৰ চকু বন্ধ। যেন সে বুঝিছে—শব্দৰ মাজত ওঁঠ, আৰু ওঁঠৰ আগত অর্ধেক হেপাঁহ থাকে।

***

তিনিদিন ধৰি ইমা কোৱা দিনত অণুৰাগ কফি শ্বপলৈ আহে। আৰু দিনবিলাকত ইমা। যেন কফিৰ কাপৰ নিচিনাকৈ দিনবোৰ ভাগ হৈ গৈছে—তাপ ভাগ, গন্ধ ভাগ, সময় ভাগ। কিন্তু যিমানেই ভাগ কৰা হওক, এখন টেবুলত ৰখা এটা কলম আৰু দুখন ডায়েৰীৰ মাজত কেতিয়াবা একেটা বাক্য ওলাই আহে।

ইমা লিখে:
“মই চকুৰ কাষত তোমাৰ নাম লৈ আছিলোঁ, কিন্তু ক’লোঁ নে?”
অণুৰাগ লিখে:
“তুমি চুপ আছিলা, আৰু মোৰ ভিতৰত শব্দবোৰ ডুব গৈছিল।”

এই নীৰৱতা এখন সদায় ধৰি থাকিব পৰা কথোপকথন। তেওঁলোকে মুখেৰে কথা কয় কম, কিন্তু কাগজত শব্দ ওলাই আহে যেন বুকুৰ ভিতৰতে জন্ম হোৱা। সেইদিনা, চাৰিদিনীয়া ‘লিখা-দিন’ পাৰ হোৱাৰ পিছত, ইমা ক’লে—
“আমাৰ লেখাবোৰ এদিন কোনোবা এটা সুৰত পৰিণত হ’ব নেকি?”
অণুৰাগ হাঁহিলে।
“সুৰ যদি হয়, মই তাতে শব্দ দিম, আৰু তুমি ঢৌ।”

সেইদিনা তেওঁলোকে বেলকনিত বহি আছিল, গুৱাহাটীৰ বাটৰ পৰা ভাহি অহা ঠাণ্ডা বতাহৰ মাজত। কফিৰ কাপত ধোঁৱা নাই, কিন্তু চকুত থকা একোটা অনুভৱ কালি-কলমৰ বাহিৰে।

ইমাই কবৰ দৰে গলা নামাই ক’লে—
“মই এটা কথা ক’ব খুজিছোঁ।”
অণুৰাগ আগ্ৰহেৰে চকু মেলিলে।
“তুমি যদি মোক ক’ব পাৰা যে এইটো কি হ’বলৈ গৈছে—প্ৰেম, বান্ধোন, না একো নহয়—তেতিয়া মই আগবাঢ়িম।”

অণুৰাগ চুপ আছিল। তেওঁৰ ওঁঠৰ ওপৰত যেন বৰষুণ পৰিছে—শব্দবোৰ ওলাই নাযায়, কিন্তু স্পৰ্শ হয়।
“মই নিশ্চিত নহয়। কিন্তু মোৰ ভিতৰত কিবা এটা ডাঙৰ হ’বলৈ গৈছে। হয়তো এইটো হ’ব…
…এটা বতাহ, যি কেতিয়াবা চুলি উৰুৱায়, আৰু কেতিয়াবা শব্দ।”

ইমাই চকু বুটলে। যেনো আপেক্ষা কৰি আছিলো এই উত্তৰৰ বাবে।
“আমি যদি আগবাঢ়ো, তেন্তে কি হ’ব?”
অণুৰাগৰ গলা কঁপি উঠিল।
“তেতিয়া তুমি মোৰ কবিতাৰ অন্তিম পংক্তি হ’বা। আৰু মই তোমাৰ গীতৰ সুৰৰ অন্তিম নিঃশ্বাস।”

ইমাই চাহৰ চিপাহ মাৰিলে, কিন্তু চকুৰ কোণত অলপ চকুপানী চকচকাই উঠিল।
“সঁচাকৈ কবিতা আৰু সুৰৰে জীৱন চলে নে, অণুৰাগ?”
“যেতিয়া জীৱনে ক’ৰবাত হেৰুৱায়, তেতিয়া এইবোৰেই বাঁচি থকাৰ একমাত্ৰ পন্থা।”

তেওঁলোকে মুখেৰে একো নক’লে, কিন্তু টেবুলৰ মাজত হাত দুটা চেপা পৰিল।
তেওঁলোকৰ দুচকুত এবিধ বুজা নীৰৱতা আছিল—যিটো এদিন শব্দ হ’ব, কিন্তু আজিৰ দিনত সেয়া মাথোঁ গৰম, কাগজ, আৰু জোনাক।

ইমাই ওলাই যাবলৈ খোজ দিলে। ওলাই গ’লোতেই তেওঁ উভতি চালে, ক’লে—
“অণুৰাগ, তুমি জানানে, মই কেতিয়াবা সপোনত চাওঁ—মোৰ ওঁঠত শব্দ নাথাকে, কিন্তু মোৰ হাতত তোমাৰ হাত থাকে।”

অণুৰাগ একো ক’লে নে? নহয়। মাত্ৰ লিখি থৈ গ’লে তেওঁৰ ডায়েৰীত:
“চুপ থাকিলে ওঁঠৰ ওপৰত বৰষুণ নামে। আৰু বৰষুণত মানুহ জলি নাযায়, মাত্ৰ স্পৰ্শ হয়।”

***

এদিনেই হঠাৎ ইমা অহা বন্ধ কৰিলে।
অণুৰাগ প্ৰথমদিনটো অপেক্ষা কৰিছিল—চুটিকৈ, বহি থাকি, কফি খাই। দ্বিতীয় দিনটোত তেওঁ বহুত অলপকৈ হাঁহিছিল কেফেৰ ছোৱালীজনী সুধাত—”আজি উজনি ম’হিলা আহি নে?”
উত্তৰ আছিল—”নাহি হ’ল হে, দুদিনমান।”

তৃতীয় দিনটোত অণুৰাগ হাতত কলম লৈ খালি কাগজলৈ চাই আছিল। শব্দবোৰ ভিতৰতে জোকাৰি উঠিছিল, কিন্তু কাগজত নামিব পৰা নাই।
তেওঁৰ ডায়েৰীত লিখা হৈছিল—
“ইমা, তুমি যদি এদিন আকৌ আহা, মই তোমাৰ বাবে শব্দৰ বাট বিছাই ৰ’ম।”

কিন্তু ইমা আহে নে?

চতুর্থ দিনটোত তেওঁ সিদ্ধান্ত ল’লে—এই গল্প এখন আধা পথতে ৰ’ব নালাগে।
তেওঁ ইমাৰ নোটবুকৰ পৃষ্ঠাৰ পৃষ্ঠাত এটা নম্বৰ পাইছিল। অতি সৰুতে লিখা: “কল নকৰিবা, কেতিয়াবা মাতেই শব্দৰ শ্ৰদ্ধা নষ্ট কৰে।”
তেওঁ নম্বৰটো চালে।
মাথোঁ চালে।
ফোন নকৰিলে।

অন্তৰ্ভুক্তি এটা কেতিয়াবা গম্ভীৰ হয়। আৰু তেওঁ জানে—ইমাৰ অনুপস্থিতিত শব্দবোৰ বেছিকৈ স্পষ্ট। যেন ইমাৰ চকুৰ ওপৰ দিয়ে কল্পনাৰ পোহৰ সোমাই আহে।
তেওঁ লিখে—
“ইমা, মই কেতিয়াবা ভাবোঁ, তুমি মোৰ ভিতৰৰ সৰগত বহি আছা। আৰু সেই সৰগত মানুহ নীৰৱ থাকে।”

পঞ্চম দিনটোত, জোনাকীয়া সন্ধিয়াত, অণুৰাগ “Beans & Books” পিন্ধি ওলাই যাবই খুজিছিল। চিপাহ বেগ লৈ মূৰৰ টুপীটা কাণত লাগাইছিল, বাহিৰলৈ ওলাইছে—ঠিক তেতিয়াই কফি শ্বপৰ কাঁচৰ ওচৰত এগৰাকী ছায়া।
ইমা।
ঠাণ্ডা মুখ, ক্লান্ত চকু, কিন্তু ওঁঠত অলপ নিচুপ হাঁহি।

অণুৰাগ ৰৈ গ’ল। কোনো হঠাৎ অভিমান নাছিল, মাথোঁ প্ৰশ্ন।
“তুমি ক’ত আছিলা?”
ইমাই অলপ সময় ল’লে। ওলোটা হৈ বেলকনিত বহিল।
“এজন মানুহ আছিল। মোৰ অতীত। যিজনে মোৰ শব্দবোৰ কেতিয়াবা লৈ গৈছিল, আৰু দুঃখৰ দৰে ঘূৰি আহিছিল। সেই মানুহজন আহিছিল, আৰু মই ক’ব লাগিছিল—মই আকৌ কাওঁত নাই।”
অণুৰাগ নীৰৱ থাকিল।

ইমা ক’লে—“মই ভাবিছিলোঁ, মই তোমাক পাহৰি থাকিম। কিন্তু মোৰ ডায়েৰীত, কফিৰ কাপত, বাটত পৰি থকা জোনাকত—তুমি আছা।”
তেওঁ নিজৰ ব্যাগৰ পৰা নোটবুকখন উলিয়ালে।
তাতে লিখা—
“মই শব্দ লিখা এৰিছোঁ, কিন্তু তোমাৰ স্পৰ্শত মই আকৌ গান শুনা আৰম্ভ কৰিছোঁ।”

অণুৰাগে ইমাৰ হাতত তেওঁৰ ডায়েৰীখন দিলে।
তাতে লিখা—
“যদি তুমি ঘূৰি আহা, মই সৰগত নৈ বান্ধিম—য’ত চুপ থাকিও শব্দ বাজে।”

তেওঁলোকে কফিৰ কাপ লৈ বহি থাকিল। কোনো কথা নহয়। কোনো কৈফিয়ত নালাগে।
কেতিয়াবা কোনোবাই মাথোঁ ঘূৰি আহে। আরু ঘূৰি আহা মানেই প্ৰেম নহয়। কিন্তু এটা প্ৰতিশ্ৰুতি—
বিহঁতৰ আগত, উশাহৰ তলত, হাত এখন থাকিব।

***

ইমাৰ ঘূৰি অহাৰ পিছত কফি শ্বপটো আগৰ দৰে নহ’ল।
অণুৰাগৰ টেবুলত এতিয়া দুটা কাপ থাকে।
দুটা ডায়েৰী।
এটা হাঁহি, আৰু এটা গোপন ভাবনা।
তেওঁলোকে দিনে দিনে এখন শব্দৰ ভৰি থকা সাঁকো বনাই আছে—জীৱনৰ পৰা মনলৈ, স্পৰ্শৰ পৰা প্ৰতিশ্ৰুতিলৈ।

একদিন ইমাই ক’লে—
“মই ভাবিছোঁ, তুমি যদি কবি, তেন্তে মই তোমাৰ কবিতাৰ মাজত থকা সেউজীয়া শ্বাস।”
অণুৰাগ হাঁহিলে, অলপ অলপ ওঁঠ মেলি ক’লে—
“তুমি যদি সেই শ্বাস, তেন্তে মই তাক কেতিয়াও ছাৰি নিদিম।”

তেওঁলোকে একেলগে হাঁহিলে।
সেই হাঁহি যেন শব্দৰ আগতে হোৱা বতাহ।
নিঃশব্দতাত পৰি থকা ভালপোৱাৰ স্পৰ্শ।
দিনবোৰ বহি থাকে, যেন সময়ত মানুহ হ’ব পাৰে।
তেওঁলোকে লিখা অব্যাহত ৰাখে—বাৰোবাৰ।
এদিন ইমাই লিখে—
“তোমাৰ ওচৰত মই মোৰ বুকুৰ ভিতৰৰ বাতৰি থৈ দিওঁ। যদি উলটাই দিও, মই মানি ল’ম—তুমি পঢ়িলে।”
অণুৰাগ লিখে—
“বাতৰিবোৰ উভতাই নিদিয়াঁ। মই সেইবোৰেৰে মই একোটা নতুন পৃষ্ঠা পাতিছোঁ।”

আকাশত বতাহ আছিল। গুৱাহাটীৰ শুকান ৰাতি, কিন্তু কফি শ্বপৰ কাঁচত এখন অচিন পোহৰ।
অণুৰাগ ইমাৰ ওচৰ চাপিল—
“ইমা, মই তোমাক ভাল পাওঁ। এই শব্দটো ক’লে মোৰ ভিতৰটো একেবাৰে চুপ হৈ যায়।”
ইমাই দুচকু মুদি থাকিল।
“মইও। কিন্তু মই ভয় খাওঁ। সেই দুখৰ দৰে ভয়। যিটো লিখাৰ পাছতো বুকুত ধৰি থাকে।”
“ভয় থাকিলে লিখিবা।
ভালপোৱা থাকিলে থাকিবা।
মোৰ সতে, যদি চাওঁ।”

ইমাই চকু মেলিলে।
তেওঁ মুখে ক’ব নোৱাৰে, কিন্তু হাতত এটা স্পৰ্শ।
চিনাকি, গৰম, স্থিৰ।
তেওঁলোকে বহুদিন ধৰি যে হাতত হাত ধৰা বুলি ভাবিছিল, সেইটো আজিৰ দিনত বাস্তব হ’ল।
তেওঁলোকে কেতিয়াবা শব্দৰ ভিতৰত আছিল।
আজি দুয়ো একেটা শব্দৰ ভিতৰত থাকি গ’ল।

ইমাই ক’লে—
“তুমি যেতিয়া মোক স্পৰ্শ কৰা, মই হাঁহো। কিন্তু মই সোঁৱৰণিও হওঁ। জানো, এইবোৰ কেতিয়াবা শেষ হ’ব পাৰে। তথাপিও মই চাই থাকিম।”
অণুৰাগ চুপেৰে ক’লে—
“জানো। সেই কাৰণেই আমি প্রতিদিন লিখোঁ। যেন শেষ হ’লে, কাগজত আমি থাকি যাওঁ।”

সন্ধিয়া ওলাই আহিলে।
তেওঁলোকে বহি থাকে, বহি থাকে।
সময় গৈ থাকে, কফি শেষ হ’ব, দোকান বন্ধ হ’ব,
কিন্তু দুজন মানুহ একেটা বাক্যৰ মাজত থাকিলে—
এই পৃথিৱীত সময় আৰু বাস্তৱ, দুয়ো মাথোঁ অৱচেতন।

***

ইমাৰ ঘূৰি অহাৰ পিছত কফি শ্বপটো আগৰ দৰে নহ’ল।
অণুৰাগৰ টেবুলত এতিয়া দুটা কাপ থাকে।
দুটা ডায়েৰী।
এটা হাঁহি, আৰু এটা গোপন ভাবনা।
তেওঁলোকে দিনে দিনে এখন শব্দৰ ভৰি থকা সাঁকো বনাই আছে—জীৱনৰ পৰা মনলৈ, স্পৰ্শৰ পৰা প্ৰতিশ্ৰুতিলৈ।

একদিন ইমাই ক’লে—
“মই ভাবিছোঁ, তুমি যদি কবি, তেন্তে মই তোমাৰ কবিতাৰ মাজত থকা সেউজীয়া শ্বাস।”
অণুৰাগ হাঁহিলে, অলপ অলপ ওঁঠ মেলি ক’লে—
“তুমি যদি সেই শ্বাস, তেন্তে মই তাক কেতিয়াও ছাৰি নিদিম।”

তেওঁলোকে একেলগে হাঁহিলে।
সেই হাঁহি যেন শব্দৰ আগতে হোৱা বতাহ।
নিঃশব্দতাত পৰি থকা ভালপোৱাৰ স্পৰ্শ।
দিনবোৰ বহি থাকে, যেন সময়ত মানুহ হ’ব পাৰে।
তেওঁলোকে লিখা অব্যাহত ৰাখে—বাৰোবাৰ।
এদিন ইমাই লিখে—
“তোমাৰ ওচৰত মই মোৰ বুকুৰ ভিতৰৰ বাতৰি থৈ দিওঁ। যদি উলটাই দিও, মই মানি ল’ম—তুমি পঢ়িলে।”
অণুৰাগ লিখে—
“বাতৰিবোৰ উভতাই নিদিয়াঁ। মই সেইবোৰেৰে মই একোটা নতুন পৃষ্ঠা পাতিছোঁ।”

আকাশত বতাহ আছিল। গুৱাহাটীৰ শুকান ৰাতি, কিন্তু কফি শ্বপৰ কাঁচত এখন অচিন পোহৰ।
অণুৰাগ ইমাৰ ওচৰ চাপিল—
“ইমা, মই তোমাক ভাল পাওঁ। এই শব্দটো ক’লে মোৰ ভিতৰটো একেবাৰে চুপ হৈ যায়।”
ইমাই দুচকু মুদি থাকিল।
“মইও। কিন্তু মই ভয় খাওঁ। সেই দুখৰ দৰে ভয়। যিটো লিখাৰ পাছতো বুকুত ধৰি থাকে।”
“ভয় থাকিলে লিখিবা।
ভালপোৱা থাকিলে থাকিবা।
মোৰ সতে, যদি চাওঁ।”

ইমাই চকু মেলিলে।
তেওঁ মুখে ক’ব নোৱাৰে, কিন্তু হাতত এটা স্পৰ্শ।
চিনাকি, গৰম, স্থিৰ।
তেওঁলোকে বহুদিন ধৰি যে হাতত হাত ধৰা বুলি ভাবিছিল, সেইটো আজিৰ দিনত বাস্তব হ’ল।
তেওঁলোকে কেতিয়াবা শব্দৰ ভিতৰত আছিল।
আজি দুয়ো একেটা শব্দৰ ভিতৰত থাকি গ’ল।

ইমাই ক’লে—
“তুমি যেতিয়া মোক স্পৰ্শ কৰা, মই হাঁহো। কিন্তু মই সোঁৱৰণিও হওঁ। জানো, এইবোৰ কেতিয়াবা শেষ হ’ব পাৰে। তথাপিও মই চাই থাকিম।”
অণুৰাগ চুপেৰে ক’লে—
“জানো। সেই কাৰণেই আমি প্রতিদিন লিখোঁ। যেন শেষ হ’লে, কাগজত আমি থাকি যাওঁ।”

সন্ধিয়া ওলাই আহিলে।
তেওঁলোকে বহি থাকে, বহি থাকে।
সময় গৈ থাকে, কফি শেষ হ’ব, দোকান বন্ধ হ’ব,
কিন্তু দুজন মানুহ একেটা বাক্যৰ মাজত থাকিলে—
এই পৃথিৱীত সময় আৰু বাস্তৱ, দুয়ো মাথোঁ অৱচেতন।

***

শীত পৰিছে গুৱাহাটীত। কফি শ্বপৰ কাঁচৰ বাহিৰত লাহে লাহে গঁড়িয়াৰ কুঁৱলি জাঁপ লৈছে।
অণুৰাগ আৰু ইমাৰ মাজত আজিকালি কথাবোৰ কম, কিন্তু স্পৰ্শ বেছি।
তেওঁলোকে কেতিয়াবা বহি থাকে বহুত সময় ধৰি—মাথোঁ চুপেৰে, এটা কাগজৰ পাত মাজত ৰাখি।
তাতে লিখা নাথাকে, কিন্তু দুজনৰ উঙুলিত স্পৰ্শ থাকে,
জীৱনৰ দৰে, ভয়ৰ দৰে, বিশ্বাসৰ দৰে।

সেইদিনা ইমা বৰকৈ কঁপি আছিল।
নহয় বাহিৰৰ ঠাণ্ডাৰ বাবে—
ভিতৰৰ কিছুমান খবৰ মানুহৰ গা ঠাণ্ডা কৰি দিয়ে।
তেওঁ ক’লে,
“অণুৰাগ, মই যি জনক ল’ৰি আহিছোঁ, সি আকৌ ঘূৰি আহিছে।”
অণুৰাগে পৃষ্ঠা উলটালে।
তাতে লিখি দিলে—
“মই ভয় খাওঁ নে? নহয়।
মই মাথোঁ ভাবোঁ—তুমি আকৌ হেৰাই নেপেলা।
তুমি মাথোঁ নিজৰ শব্দটো পাহৰি নেপেলা।”

ইমা চকু বুটলালে।
“সি মোক কৈছে, সি সলনি হৈছে।
যি মানুহ এদিন মোৰ গানবোৰ হেঁচি তললৈ থৈ দিছিল, সি এতিয়া ক’ব খুজিছে—সেইবোৰ তেখেতৰো আছিল।”
অণুৰাগ ইমান চুপেৰে শুনি আছিল, যেন একো ক’ব নোৱাৰি।
তেওঁৰ বুকু গৰম, কিন্তু ওঁঠ শীতল।

ইমাই পৃষ্ঠাত লিখি দিলে—
“মই যোৱাক পিন্ধি থাকোঁ,
কিন্তু তুমি মোৰ ভিতৰৰ গৰম।
তুমি যদি না থাকিবা, মই মাত্ৰ ধোঁৱা হৈ থাকিম।”

অণুৰাগ প্ৰথমবাৰলৈ সেইদিনা ইমাৰ হাতখন শক্তকৈ ধৰি ৰাখিলে।
“মই সকলো গল্প পঢ়িব খোজো, ইমা।
তুমি ক’ব নোখোজা পৃষ্ঠাও।
তুমি যদি কেতিয়াবা ওলাই যাবা, মই সেই ওলাই যোৱাৰ শব্দটো আগতকৈ লিখি থ’ম।”
ইমাই চকু মেলিলে।
আঁচলতে চকু এতিয়া অলপ সেউজ—বুকুৰ পৰা ওলাই অহা।

তেওঁলোকে বাৰাণ্ডালৈ গ’ল।
বাৰাণ্ডাৰ কাঁচত গাত লাগি গ’ল উশাহ।
ইমাই তাৰ ওপৰত লিখিলে—”মই আছোঁ। এতিয়াও। এতিয়ালৈকে।”

অণুৰাগ তাৰ ওপৰত আঙুলিৰে আঁকি দিলে—”এতিয়া তুমি থাকিবা?”
ইমাই চুপেৰে মূৰ নাড়িলে—”হয়”।

সেই নীৰৱ উশাহত আজিৰ দিনটোৰ বহুত শব্দ আছিল।
তেওঁলোকে জানে—
প্ৰেম মানে কেতিয়াবা মাত নহয়, প্ৰেম মানে
যেতিয়া শব্দবোৰ বাহিৰ নাহে, কিন্তু তাপ ৰৈ থাকে।

***

“Beans & Books” আজি বন্ধ হ’ব।
এটা নোট কফি শ্বপৰ কাঁচত টাঙি দিয়া—
“ধন্যবাদ, চাৰিবছৰৰ গৰমৰ বাবে। এইখন শেষ সপ্তাহ।”

অণুৰাগ খবৰটো পঢ়ি চুপ হৈ গ’ল।
ইমা ওলাই গৈছিল নাটৰ কামত, শিলচৰত।
দুদিন পিছত উভতি আহিব বুলি কৈছিল।
তেওঁ জানে—যদি এই ঠাইটো শেষ হয়, তেন্তে তেওঁলোকে যি লেখাত থাকিছিল, তাৰ শেষ অধ্যায় লিখিবলৈ হবই।
কাৰণ কিছু অনুভৱ শেষ হ’লে গুচি নাযায়—সেয়া মাত্ৰ ৰূপ সলনি কৰে।
জোনাক হৈ পৰে, বা শুকান পাতৰ গন্ধ।

তেওঁ সেইদিনা অতি শেহতীয়া ডায়েৰীৰ পৃষ্ঠাত লিখিলে—
“ইমা, মই তুমি অহাৰ আগতে শেষটো বাক্য লিখি থাকিম।
যদি তুমি নাহা, বাক্যটো চুপ হৈ থাকিব।
যদি আহা, মই তাৰ তলত তোমাৰ নাম বিচাৰি পাম।”

তিনিদিন পাৰ হ’ল।
চতুৰ্থ দিনটোত, কফি শ্বপৰ অন্তিম দিন।
সন্ধিয়া, জোন উঠিছে, আৰু চহৰৰ শব্দবোৰ অলপ নীৰৱ।
অণুৰাগ বহি আছে আগৰ টেবুলত।
তেওঁ হাতত আঁকি থোৱা শেষ পৃষ্ঠাটো খুলি ৰাখিছে।

ঠিক তেতিয়াই, সোঁফালে দৰ্জাটো খুলিল।
ইমা।

চাহ পিন্ধা, কপালত জলপাই ৰঙৰ কঁথা, চকুত বহু ৰাতিৰ আৱেগ।
তেওঁ একো নক’লে, মাত্ৰ ওলাই অহা ওঁঠত অলপ হাঁহি আছিল।
অণুৰাগে খুলি ধৰা কাগজটো তেওঁৰ ওচৰত আগবঢ়ালে।
তাতে লিখা—
“মই তোমাৰ নাম শেষ বাক্যৰ তলত লিখিব খুজিছিলোঁ।
সেয়া যদি প্ৰেম নহয়, তেন্তে সঁচা শব্দ হ’বই নোৱাৰে।”

ইমাই চকু বন্ধ কৰিলে।
তেওঁ কলমটো লৈ শব্দৰ তলত লিখিলে—
“ইমা”
আৰু তাৰ কাষত এটা সৰু হৃদয়।

তেওঁলোকে একেলগে উঠি বাহিৰলৈ ওলাই আহিল।
সন্ধিয়াৰ বাতাহ, চহৰৰ গছবোৰত চকু লগা পোহৰ,
চকুত ডাঙৰকৈ থকা শব্দহীনতা।

ইমাই ক’লে—
“এই কফি শ্বপ নাথাকিলেও, মই থাকিম।
তোমাৰ কাগজত, তোমাৰ স্পৰ্শত,
তোমাৰ ভিতৰত।”

অণুৰাগ ক’লে—
“আমি এই পৃষ্ঠাটো শেষ কৰিলোঁ।
কিন্তু জানানে?
শেষ পৃষ্ঠাত যদি দুয়ো থাকি যায়—তেন্তে সেয়া
‘তোমাৰ হাতৰ গৰম’ নামৰ কবিতা হৈ থাকে।”

তেওঁলোকে হাত ধৰি থাকিল।
কোনো কথা নক’লে।
মাত্ৰ কফি শ্বপটোৰ বাহিৰত দাঁড়াই ৰ’ল।
তাত, সেই শেষ কাচৰ জানালীত অণুৰাগ আঁকি দিলে—
“আমাৰ গল্প শেষ নহয়।
সেয়া মাথোঁ এখন বইৰ প্ৰথম পৃষ্ঠা।”

 

শেষ