তোমাৰ মৰমৰ ৰঙ

অনামিকা শৰ্মা

পৰ্ব ১ : বতাহৰ কপালত

শহৰৰ পৰা ট্ৰেনখন ষ্টেচনৰ দিশে দৌৰি আহিছিল। বগীৰ জানলিৰ কাচত বতাহৰ ঘূৰ্ণি লাগি লাগি ভাহি গৈছিল কপালৰ কাষত শুৱনি দিয়া কেইটামান কেশ। তেজস্বী বহি আছিল সাৱধানে—কেতিয়াবা কাকতীয়া ছাঁ, কেতিয়াবা সৰু সৰু চাহ-বাগিচাৰ সেউজীয়াৰ ফাক, আকৌ কেতিয়াবা মাটিৰ কুঁৱলিত ডুবি যোৱা পল্লী। মাটিৰ গন্ধত আৰু বতাহৰ সলনি তেজস্বীৰ বুকুত এক ধৰণৰ আকৰ্ষণ জন্মিছিল। এইখন ছুটিৰ ট্ৰিপ, কিন্তু কোনো এক সৰু উষ্মা তেওঁৰ অন্তৰত ইতিমধ্যে জন্ম লৈছিল—এটা অদ্ভুত উত্তেজনা, যেন ট্ৰেনটোৱে কেৱল মাটিৰ ওচৰলৈ নহয়, আন কিবা অপেক্ষা কৰা অনাত্মীয়ৰ হাতলৈ লৈ গৈ আছে।

ট্ৰেনখন দিঘলীয়া শিস দি গাঁওখনৰ ষ্টেচনত থমকিল। তেজস্বীয়ে পিঠিত সৰু বেগটো উঠাই নামি আহিল। ষ্টেচনখন সৰু, কিন্তু লোকৰ ভিৰত ভৰা। বেলিৰ উষ্ণতা থকথকীয়া হৈ বতাহত মিহলি হৈছিল, আৰু ছান্ধিয়াৰ আভাটোৱে আকাশৰ গাঢ় নীলা ৰঙত ধৰি ধৰি চিত্ৰ আঁকিছিল। টেম্পু আৰু ৰিক্সা ৰখা ৰখি জনৰ আকৌচৰ। তেজস্বীয়ে বুজিলে—তাক যে অনলাইনে বোকিং কৰা চাহ-বাগিচাৰ অতিথিশালালৈ লৈ যাবলগীয়া এজন লোক আহিব, নাম অনিল।

ঠিক তেতিয়াই, ভিৰৰ মাজৰ পৰা এজন ছোৱালীয়ে মুখত হাসি লৈ হাত দাঙিলে। “তুমি তেজস্বী নহয় নেকি?”
তেজস্বী কিছুক্ষণের বাবে স্থিৰ হৈ থাকিল। উজ্জ্বল দুটা চকুৰ মাজত সুন্দৰ বকুলৰ ফুলৰ দৰে এক ধৰণৰ উজ্জ্বলতা। উচপুৰি থকা কপালত তেলৰ দীপ্তি। “হঁ, মই তেজস্বী। কিন্তু… তুমি?”

ছোৱালীয়ে সাৱধানে মুকলি কৰি দিলে কথা। “মই অনিল নহয়। মই অনিলৰ ভনী, ৰূপশ্রী। আজিৰ দিনটোত অনিলৰ অন্য কাম আছিল, সেয়ে মোক পঠিয়াইছে।”

তেজস্বীয়ে সৰু হাহাকাৰে মাথোঁ ক’ব পাৰিল, “ওহ, ঠিক আছে। আপুনি তেন্তে মোক লৈ যাব অতিথিশালালৈ?”

ৰূপশ্ৰীয়ে মাথোঁ মাথা দোলালে। “হঁ, যাওঁ। টেম্পু তইয়াৰ। আহা।”

দুয়ো জনৰ মাজত সৰু সৰু নীৰৱতাৰ শূন্যতা পৰি থাকিল। ৰিক্সাটোৱে ৰাস্তাৰ কঁক্ৰিটৰ পৰা মাটিৰ কুলত যাবলৈ ধৰিলে। দুয়োতে কথা নক’লেও, দুয়ো জনে অনুভৱ কৰিলে—এই নীৰৱতা শূন্য নহয়, তাৰ মাজত আছে অনুচ্চাৰিত বহুতো শব্দ, যি কণ্ঠৰ পৰা ওলাই অহা নাই কিন্তু বতাহত কিবা ধ্বনি কৰি আছে।

তেজস্বীয়ে প্ৰশ্ন কৰিলে, “ইমান শান্ত, ইমান সেউজীয়া… তোমালোকৰ এই গাঁওত সময় বগাই নাযায় যেন লাগে।”
ৰূপশ্ৰীয়ে চাহবাগিচাৰ কাষলৈ চাই উত্তর দিলে, “হয়তো শহৰৰ মানুহে এনে ভাবে। কিন্তু আমাৰ বাবে—এইটোও এক ধৰণৰ দৌৰ। পুৱতিৰ পৰা ৰাতিলৈকে কাম, ঘৰ, মানুহ। তথাপিও, এই সেউজীয়াই আমাৰ প্ৰাণত সান্ত্বনা দিয়ে।”

বতাহৰ সোঁতত কেইটামান কেশে তেজস্বীৰ কপালত লাহে লাহে খেলা কৰিছিল। তেওঁ নিজেই বুজিলে—এই অচেনা ছোৱালীৰ কণ্ঠত এনে কিবা সুৰ আছে যি শুই থকা মাটিৰ বতাহৰ দৰে বুকুত প্ৰৱেশ কৰি যায়।

গাঁওখনৰ প্ৰবেশমুখত গছগছনিৰ মাজেৰে টেম্পুটোৱে খামাৰি খামাৰি গৈছিল। সৰু সৰু কুঁৰাৰ ঘৰৰ আগত বতাহত উলাহ ধৰা শিশু, চাহ-পাত কটিবলৈ ওলাই থকা মহিলাসকল, আৰু দূৰত পাহাৰৰ আভা—সকলোতে মিলি এটা পুৱতিৰ সংগীতৰ দৰে দৃশ্য গঢ়ি উঠিছিল।

অতিথিশালালৈ গুছি গল দুয়ো। সৰু কিন্তু পৰিচ্ছন্ন। গছত ফুলি থকা শেউলীৰ গন্ধত ভৰা উঠোন। ৰূপশ্ৰীয়ে সাৱধানে ক’লে, “এইটো তোমাৰ কোঠা। বিশ্ৰাম লোৱা, পানী আছেহি। নিশাৰ খোৱা আমাৰ ঘৰতে, অনিলে কৈছে।”

তেজস্বী অলপ আচৰিত হ’ল। “তোমালোকৰ ঘৰতে?”
ৰূপশ্ৰীয়ে লাজেৰে হাহাকাৰ মেলিলে। “হঁ, অতিথি আহিলে আমাৰ ঘৰলৈ খোৱা-পিৱা নকৰা আমাৰ নিয়মত নাই। মাক ইতিমধ্যে বেছি ব্যৱস্থা কৰি আছে।”

তেজস্বীৰ অন্তৰত এচাম ওচৰ-নিযুক্ত উষ্মা বাঢ়ি আহিল। তেওঁৰ মূৰত মাত্ৰ শহৰৰ কংক্ৰিটৰ ফ্ল্যাটৰ পৰিসৰ। মানুহবোৰ গোটেই নিজৰ ঘৰলৈ সীমাবদ্ধ। কিন্তু ইয়াত—অচিনাকী এজনকো নিজৰ ঘৰৰ দৰেই আগবঢ়াই নিলে।

ৰাতিপুৱাই, তেজস্বী ৰূপশ্ৰীৰ ঘৰলৈ আহিল। উঠোনত চাহপাতৰ গন্ধ, ৰান্ধনিঘৰত জোনাকৰ দৰে উজ্জ্বল দীপ। ৰূপশ্ৰীৰ মাক এচাম হাবিয়াসহে খোৱা আগবঢ়াইছিল। “তুমি তেজস্বী, শহৰৰ। আমাৰ ঘৰলৈ আহিলে আমাৰ মৰমত অংশ ল’ব লাগিব। খোৱা।”

তেজস্বীয়ে অনুভৱ কৰিলে—এই উষ্ণতা, এই মৰম তেওঁৰ বুকুত অচিনাই পাৰ হৈ গ’ল। তেওঁৰ চকুত ৰূপশ্ৰীৰ মুখ। উজ্জ্বল আলোত চাউৰি থকা মুখখনত তেওঁ পঢ়িলে এক অনুচ্চাৰিত আখৰ—যিয়ে কৈছিল, “গল্প এতিয়াহে আৰম্ভ হ’ল।”

তেজস্বীয়ে তাৰাতাৰি চকু আঁতৰি নিলেও, তেওঁৰ বুকুত কিবা উথলি উঠিল। সেইটো কিবা প্ৰেমৰ আভা, নে মাথোঁ গাঁওৰ সেউজীৰ আকৰ্ষণ—তেজস্বীয়ে নিজেই বুজিব নোৱাৰিলে। কিন্তু তেওঁৰ অন্তৰ জানিলে—এই গাঁও, এই ৰাতি, আৰু এই নীৰৱতাৰে ইতিমধ্যে তেওঁৰ জীৱনৰ নতুন অধ্যায় আৰম্ভ কৰি দিলে।

পৰ্ব ২ : চাহপাতৰ সুৰত

ৰূপশ্ৰীৰ ঘৰখনৰ উঠোনত পুৱা জোনাকেও যেন ধৰ্মীয়তা লৈ নামি আহিছিল, যদিও সূৰ্য্যে ইতিমধ্যে গছৰ পাতবোৰত পোহৰৰ ৰেণু সিঁচি ধৰিছে। চাহপাতৰ কুড়ণি মাতৰ আগতেই মহিলাসকল গামোচা কোমৰত লগাই একে একে গৈ আছে; কিবা নলাগিলেও বতাহত পাটি-তাঁতৰ সুৰ, কাঁইটাৰ খচখচনি, গধূলিৰ দৰে মিঠা গন্ধ। তেজস্বীয়ে অতিথিশালাৰ কাঠৰ জানলি মাজেৰে ৰত্নৰ দৰে উজ্বল এটা পুৱা দেখা পাই উঠিল—নিদ্ৰা মাথোঁ আঁচলত, কিন্তু মন একেবাৰে সজাগ। কিবা এটা তাকে আহ্বান কৰি আছিল। ৰান্ধনিঘৰৰ পৰা ভাপ উঠা চাহৰ গন্ধে একোৱে নক’লো যদিও এক সাৱধানে সলাই দিয়া স্মৃতিৰে গেট খুলি দিলে; চৰ্চৰা পোৱাৰ আগতে তেওঁ ঠোঁট জুৰাই ক’লে, “হয়, মই ইয়াতেই।”

মোৰ্তিতে নেমকি-পিঠা, মাটিৰ ভাঁটাৰ ধোঁৱা, আৰু নবান্নৰ যুগৰ কপালত পৰি থকা ঘামৰ টোপৰ দৰে চকচকীয়া মিঠা-পনা। ৰূপশ্ৰীৰ আইয়ে কাষৰ পাৰা ঘৰলৈ মানুহক সাৱধানে লৈ যোৱাৰ দৰে আগবঢ়াই দিলে। “তুমি শহৰৰ, কিন্তু বেয়া নেলাগে নহয় নেকি? আঁতৰাই খাবা, আমা়ৰ মাজতো বহি খাবা—এইয়ে নিয়ম।” তেজস্বীয়ে হালধীয়া বাটি-থালীত হাত দিছিল; একো ক’ব নোৱৰা কৃতজ্ঞতা তেওঁৰ হঠাৎ উথলিল। চাহৰ গাঢ় ৰঙটো বতাহৰ সোঁতত যেন তেজস্বীৰ বুকুত নৰমে কঁপি উঠিল। “বেয়া কেনেকৈ লাগিব, আই? এইটোহে ত—মোৰ ঘৰৰ দৰে।” শব্দৰ এই সৰু সাৰল্য শুনি ৰূপশ্ৰীৰ চকুত এক চমকি উঠা সৰু আভা। তেওঁ বেৰীৰ কাষত তেজস্বীৰ কাষত ব’হিল, মুচলমানীয়া ক’ৰক চৰাইৰ আঁচল দিয়া নীলা আকাশদলানত মজলীয়া ৰূপ।

খোৱা-পানীৰ পিছত অনিল আহিল। দেহাত মাটিৰ গন্ধ; কাষত বাঁহৰ কঞ্চি। “আজি বাগিচা ফুৰিবলৈ যাওঁনে? অতিথিৰ মন নাহে বাগিচা নেদেখাকৈ আঁতৰি যায়।” তেজস্বী সৰহে মূৰ দোলালে। ৰূপশ্ৰীয়ে গামোচা কপালত দিঙি ধ’ৰি ক’লে, “পথটো মই জনাওঁ, তুমিয়েই আহা।” বতাহত নৱজোনক; সকলোবোৰেই যেন প্ৰথমবাৰৰ দৰে, কিন্তু কোনো নৱত্ব নাই—যেন বহুদিনৰ পৰিচয় আজিকে নাম-পাহৰণি পীৰালৈ ডাঙৰ হ’ল।

বাগিচাৰ ল’ৰা-লৰিৰ হাঁহিৰ মাজেৰে তেজস্বীয়ে প্ৰথমবাৰ শুনিলে, চাহপাত কাটি লোৱা হাতেৰে কণ্ঠত সূতীয়া সুৰ: “ও মটিয়া ৰঙৰ পাত, মনত যে গোপন কথা…” বয়সীয়া এজনী মহিলা, গালত কুঁচা, তেজস্বীৰ আগতে লাজেৰে মৃদু হাঁহিলে। “নগৰৰজন, গানবোৰ বেয়া নালাগে?” তেজস্বীয়ে হাত জোড় কৰিলে, “বেয়া লাগে মানে? মোৰ লগত লৈ যাব পাৰো নেকি এই সুৰ?” মহিলা মাথোঁ ক’লে, “সুৰ কোনোবাই ধৰি ৰাখে নে? যিজনে শুনে, সিজনৰেই।” সেই কথাই যেন কামড় মাৰি গল তেজস্বীৰ অন্তৰত।

দুয়োজনে ৰণহুঙা পথেৰে পাহাৰ সোঁৱৰণি চপাই আগবাঢ়িল। কপালত গৰম; কিন্তু গছৰ ছাঁয়ে কঁহিপাতৰ চেনী ছনি দিওঁতে পোহৰে হৈ পৰিছিল তিতা-মিঠা স্মৃতি। তেজস্বীয়ে ধীরে ধীরে জিজ্ঞাসা কৰিলে, “ৰূপশ্ৰী, তোৰ গান শুনিলোঁ গতিকে… তুই গান গলাইছ নে?” ৰূপশ্ৰীয়ে মুৰ কোচাই ক’লে, “গান গলাই মানে? এইবোৰ তো বাৰু কামৰ মাজৰ হাঁপ লগা বাতাসত এয়া—আৰাম। শহৰৰ কেতিয়াবা ক’ব পৰা হৈছে নেকি? মই বাকলি গুচোৱাঁতে, পাত কাঁটোঁতে, সেই সুৰেই বহি থাকে মাজতে। শোৱাঁতে বহুত কথা, বোলে—‘তই নিজে হওঁ।’” তেজস্বী অলপত থমকাল। “নিজে হওঁ…” এই শব্দবাহিনীত তেওঁৰ বহুদিনৰ পৰা থুপ থুপ জমা হৈ থকা ধূলি উড়ি গ’ল।

এইফালে বেলি ধুনধুনি উঠিছে। তালপাতৰ মাজেৰে পোৱালি গঁড়ি আঁকিছে। অনিল ক্ৰমে আঁতৰি গ’ল বাগিচাৰ আন ফাললৈ; দুয়ো জনে একেবাৰে একাকি হ’ল। চুপচাপ। তেজস্বীয়ে পিন্ধা কুড়িঠাই-কালীৰ ছাঁ যেন আজি কেটেকটাৰে সাৱধানে মেচ হ’ল। “তই…” তেজস্বীয়ে থমকি গ’ল; শব্দ নাই। ক’ত যে সূত্ৰ ধৰিব, বুজি নাপালে। ৰূপশ্ৰীয়ে হাঁহিলে, “কিবা ক’ব খোজা নে?” “বুলি পোৱা নাই… কেতিয়াবা ক’ত থকোঁ, কেতিয়াবা ক’ত যাঁও—একেবাৰে অলপ হারাই গওঁ।” “মানুহে হামেশাই হাৰায়, তেজস্বী। হৰি থাকিলে তেজাই ৰং ধৰে।” এই উত্তৰে তেজস্বীৰ বুকুত আঁচল মেলা শীতল।

তেমাঠিৰ ফালে বগা ফুলি থকা মধুৰৱালাৰ গছ। বতাহে ফুলি মাটি করি আনিছে। ৰূপশ্ৰীয়ে মাটি পৰা ফুল কুঢ়ি তেজস্বীৰ হাতত ধৰি দিলে। “এনে ফুল খৰচৰ নহয়, কিন্তু স্মৃতিৰ দৰে গন্ধেৰে বহুত দিন বেচি থাকে।” তেজস্বীয়ে আঙুলিৰে নৰমে ধৰি থৈ ক’লে, “তই বেয়া নেলাগে। মই যদি ক’ব—মোৰ কণ্ঠত এই গন্ধ, একো অলপ সময় জুৰি থেক।” শব্দৰ শিহৰণে ৰূপশ্ৰীৰ কপালত এফোঁটা ঘাম বুলিব বিচাৰিলে; লাজ আৰু হাঁহিৰ সংমিশ্ৰণত, তেওঁৰ চকু বোকুলৰ লগত মিলা মিলা।

বাগিচাৰ শেষত এটা কুঁৱা। কুঁৱাৰ পানী ঠাণ্ডা; চকুত দিয়া মাত্রতে আঙুলিৰে নাচি উঠা ছাঁ। ৰূপশ্ৰীয়ে ৰজ্জু টানি ডেকেচি ভৰাই আনিল, তেজস্বীৰ হাত ধুই ল’বলৈ দিলে। এই ক্ষণটোৰ গাঢ়তাৰ ভিতৰত তেজস্বীয়ে অনুভৱ কৰিলে—আঙুলিৰে স্পৰ্শ কৰা পানী নে কোনো গোপন কথা? “উঠোনৰ ধূলি আঁতৰিল। কিন্তু মাত্ৰ ধূলি নে? নে বোৰখা হৈছিল আজি মোৰ ভিতৰৰ বুজনী?” তেওঁ মনত ক’লে।

দিনিবোৰ কেনে সৰু? তাতে আজিৰ দিনটো আৰু সৰু হৈ আহিল। নিশা নামিল। বাগিচাৰ কাষৰ পথত দিয়াত জোনাক; ফ’সফ’স কৰা পাতৰ মাজেৰে কিবা অশব্দ। ৰূপশ্ৰীৰ আইয়ে লাল চাকি জ্বলাই দিল; উঠোনে উঠোনে দিয়া পোহৰ, গাখীৰ চাহৰ গাঢ় গন্ধ। অনিলে টেবুলত বাজাই উঠিল বাঁহ। এক তিতা-মিঠা সুৰ, য’ত বতাহৰ সহানুভূতি। তেজস্বীৰ মনত হঠাৎ শহৰৰ অট্টালিকাই টুপ টুপ কৰি গুঞ্জৰি উঠিল—লিফ্টৰ বীপ, কাফে মেছিনৰ শব্দ, মিটিং ৰুমৰ কাঁচৰ সীমানা; আৰু একেই ক্ষণে সেয়া সবিনয়ে আঁতৰি গ’ল, যেন বাঁহৰ সুৰে ক’ব খোজে, “ইমানো ক’ত ক’ত যাবি? পাহাৰতো একেই গাঁওকে ধৰি ৰাখে।”

খোৱাৰ পিছত তেজস্বীয়ে উঠোনতহে বহি থাকিব খুজিলে। আকাশত নীলা অন্ধকাৰ, তাতে জোনাকে সৰু সৰু ছাঁ থৈছে। ৰূপশ্ৰীয়ে কাষতে বহি মাটিৰ দেউলিত হাতৰ পোহৰ সজাই ধ’ৰিলে। “তই কিছুমান দিন, মাথোঁ কিছুমান পোৱা; কিন্তু এই কিছুমানেই কেতিয়াবা মানুহৰ জীৱন সলনি কৰে।” তেজস্বী চকু উজাই উঠিল, “তোৰ কথাই এই পোহৰৰ দৰে; দাউ দাউ নহয়, কিন্তু হ’বলৈ যি লাগে, তেতিয়া ঠিকেই জ্বলি থাকে।” শব্দ সলনি; বতাহৰ গাত শুনিবলৈ পোৱা, কিন্তু নোখোজিলে ধৰা নপৰা।

এইবেলিকা বজ্ৰে একেবাৰে দূৰত গুড়ুম গুড়ুম। বৰষুণৰ বাণী। বতাহে চিৰিয়াই বুলিল; গন্ধে বাট দেখুৱালে—ভেজা মাটি, বকুল-শেউলীৰ সি’ৰপ। দুয়োতে অদ্ভুত নীৰৱতাৰে পোন্ধৰ মিনিট ধৰি বৰষুণ চাইল; কাষৰ ছাঁ-চেৰেদি, চৌহদৰ ভিতৰত তাৰ সুৰে গীত গাই থাকিল। তেজস্বীয়ে তেতিয়া সাৱধানে ক’লে, “মোৰ জীয়াই থকা দিনবোৰত প্ৰথমবাৰৰ বাবে মই অচিনাকী এটাৰ ওচৰত নিজৰ কথা ক’ব বিচাৰিছোঁ। মই বহু দিন ধৰি আঁতৰি থাকোঁ—নিজৰ পৰা। কিছুমান কথা ক’ব খোজোঁ, কিন্তু ক’বলৈ বাট নাই।” ৰূপশ্ৰীয়ে মূৰত গামোচা গুচাই ক’লে, “বাট নাপালে ক’ত সমস্যা? বাট তই আঁকিব পাৰিস। আঁকোঁতে হাত কঁপিব পাৰে; কিন্তু আঁকা হ’বই।”

তেতিয়াই শিৱদোলৰ দিশৰ পৰা ভোঁ—ভোঁ—কৈ গাঁতুনীৰ বাঁহ বজালে। বাগিচাৰ ফালে একেলগে কিছুমান মানুহে দৌৰি গ’ল। অনিলে গুৰি গুৰি মাত দিল, “নদীপাৰৰ কাষত ছোৱালীৰ এজনী নাপোৱাগৈছে—ক’ৰ ল’ৰি?—একো ভাবোতে নোৱাৰা।” শব্দ একেবাৰে লোহার দৰে মাটিত পৰি গ’ল; সেউজীয়া বতাহও আকৌচ বোল নালাগে। তেজস্বীৰ বুকু একেবাৰে নাড়ি উঠিল। ৰূপশ্ৰীৰ মুখত এক মুহূৰ্তৰ ভয়, কিন্তু তাৰ পাছতেই স্থিৰতা। “আহা, যাওঁ। বাগিচাৰ পিছেৰে পথ আছে। জোনাকে দেখুৱাই ধৰিছে।”

ত্ৰিপল-ঢাকনি ধৰা লেণ্টাৰ মোহৰেৰে দুয়ো জনে পথ ধৰি দৌৰি গ’ল। ঘূৰ্ণিবতাহে পাত উৰুৱাই দিলে; বুটেন একেবাৰে কাদা। তেজস্বীয়ে ক্ষণেকৰ বাবে খিয়াল নধৰি পৰা গাত থেচ লাগে; ৰূপশ্ৰীয়ে হাত ধৰি টানি ল’লে—স্পৰ্শ সৰু, কিন্তু দৃঢ়। “নাম ন’লা; এইখিনিত এবাৰ ভুল কৰিলে দুবাহুত কাদালৈ।” কন্ঠ একেবাৰে দিশ-দেখুৱোৱা মানচিত্ৰ। কাষৰ ধৰালৈ গ’লেদি পুৱা-সন্ধিয়া ওলমা এক ঘূৰ্ণি ধোঁৱা; দূৰত নদীৰ গর্জন।

ছইচা-পাতৰ মাজেৰে চকুপথাল কৰি তেওঁলোকে দেখা পালে—শিলৰ ওপৰত ভিজা বস্ত্ৰ; কাষতে সৰু এটাৰ পাদুকা। কাশবনৰ ছাঁ নাচিছে। “নিশ্চয় কাষৰ ঘৰৰ জোনাকী—ব’ই বজাৰলৈ গ’লে নে?” ৰূপশ্ৰীয়ে সন্দেহেৰে ক’লেই। অনিলৰ টাৰ্চে পোহৰ বোৰি দিয়া মেঘৰ ভিতৰত ব্লেডৰ ওপৰত আলোৰেৰে পৰি গ’ল; কিন্তু ছোৱালী নাই। তেজস্বীয়ে জলুৱাৰ কাষত চকু ধ’ৰে চালি থাকিল—পানীৰ ফেনাই যেন কিবা সান, কিবা নাবুজা নিশ্বাস লৈ আছে।

এইখিনিতেই, কাষৰ কাষতে, কাষাৰ দৰে সুকীয়া এক সুৰ: “দেউতা… মাক…” কাষাৰ গছৰ নিচে সৰু এক ছায়া। ৰূপশ্ৰীয়ে আগবাঢ়ি গামোচা মেলাই ধৰি লৈ কোলাত তুলি আনিলে। “কিছু নাই, ডৰ নকৰা।” তেজস্বীয়ে হাতৰ কাঁধত বতাহৰ জুই থিৰ কৰি ক’লে, “পানীয়ে গৰ্জিলেও কোনোবাই হাতত ল’লে কিবা নহয়।” ছোৱালীৰ চকুৰ তলত কাদাৰ আঁচ। “মই পথ এৰি দিয়া চা’নীৰ পিছু ধৰি গৈছিলোঁ; বেলি নামি গ’ল, আৰু মই ডৰাই গ’লোঁ।” শব্দ-ধনুক।

বৃষ্টিৰে তেজস্বীৰ তোপোলাই থকা কপাল ধুই গ’ল। গাঁওটোৱে জোনাকত গম পেলালে; অনিল কাষৰ ঘৰতখিনি ওচৰ-ওচৰ খবৰ দিয়া মাত। সৰু ছোৱালী এখন নিরাপদ। এই অকলীয়া সন্ধিয়াই যেন লোকচাহিত্যেৰে নতুন প্ৰথম পাত খুলি দিলে। ৰূপশ্ৰীয়ে তেজস্বীৰ দিশে মাত্ৰ এবাৰ চালে; সেই চাহনিৰ মাজত কৃতজ্ঞতা, নিশ্চয়তা, আৰু কিবা বেছি গভীৰ কিছুমান কথা—যিয়ে শব্দৰ প্ৰয়োজন নপায়।

ঘৰি উভতি আহোঁতে বৰষুণ থমকি গৈছিল; মাটিৰ গন্ধে বাতাসৰ ল’হিতকে নৰমে মুচি দিলে। ঘৰ পৌছি আইয়ে টাঙুৰীয়া জ্বলাই দিলে; কৌতাহী ৰৈ ৰৈ উঠোনে উঠোনে সুৰ। তেজস্বীয়ে অনিলক ক’লে, “শহৰত মই বহু সমস্যা দেখিছোঁ—ল’ৰা-ছোৱালীৰ হারাই যোৱা খবৰ, আহা-জোৱা ক’লা গাড়ী; কিন্তু আজি এই জোনাকে, এই বতাহে, এই কঠিন সময়তে যি একেলগীয়া হাতৰ স্পৰ্শ, গাঁওয়ে দেখুওৱা—সেয়া মই নাপাইছিলোঁ।” অনিলে হাঁহি দিলে, “গাঁওত একেলগে এঘণ্টা আগবাঢ়িলে, বেয়া সময়ো পিছ ফুৰিবলৈ ধৰে।”

ৰূপশ্ৰীয়ে কাষত বহি সৰুতে ক’লে, “তই যদি ইমান গম পোৱা শহৰৰজন হওঁ, তেতিয়া ক’ব পাৰিস—মানুহৰ ভিতৰত ক’ত ক’ত গাঁও থাকে?” তেজস্বীয়ে সাৱধানে ক’লে, “য’ত হাত ধৰি উঠাই ল’বলৈ কোনোবাই থাকে—সেইখিনিত।” শব্দৰ অন্তত এক মিঠা নীৰৱতা। বতাহে উভতি আহিল, গছপাতৰ মাজেৰে কিবা মৃদু গীত।

সেই নিশা শুই পৰাৰ আগতে তেজস্বীয়ে ব্যাগৰ ভাঁজত বকুলফুলখন থৈ দিলে—যিটো দিনটোতে ৰূপশ্ৰীয়ে ধৰি দিছিল। কাগজৰ সৰু ডাইৰিটো খুলি তেওঁ দুটা শব্দ লিখিলে: “তই আছিস।” তাৰ কাষতেই আঁকিলে এক নীলা রেখা—নদীমুখৰ দৰে, হয়তো বাট আঁকা আৰম্ভ হ’ল।

পৰ্ব ৩ : নদীৰ কাষত নীৰৱতা

পুৱতিৰ লগে লগে চৰাইৰ সুৰত গাঁওখন জাগি উঠিল। গছৰ ডালৰ পৰা ডাললৈ হেঁপাহি উৰা ময়ূৰী, দূৰত হালধীয়া ধানৰ গন্ধেৰে ভৰা খেতি, আৰু নদীৰ ওপৰত সৰু সৰু কুয়াশাৰ পাট। তেজস্বী অতিথিশালাৰ কাষৰ বেৰীত বহি এই দৃশ্যবোৰ চোৱা অৱস্থাতে আছিল। তেওঁৰ চকু ক’ত যে থমকি থাকিল—ৰূপশ্ৰীৰ ঘৰখনৰ উঠোনত। ৰূপশ্ৰীয়ে মাকক লগ দিছিল, দুহাতত পানীৰ কলসী, কপালত পোহৰৰ সৰু তেজ। বতাহত ওলোৱা শিলচৰীয়া হাঁহিৰ দৰে তেজস্বীৰ বুকু উথলি উঠিল।

“তুমি পুৱা উঠা অভ্যাসত?” ৰূপশ্ৰীয়ে ওচৰলৈ আহি হাঁহি ক’লে। তেজস্বীয়ে মাথোঁ মূৰ দোলালে। “শহৰত ইমান তাড়াতাড়ি সূৰ্য্যই উঠিবলৈ সময় নাপায়। কিন্তু ইয়াত—সূৰ্য্য পাহাৰৰ ফাটৰ পৰা জোনাকৰ দৰে নামি আহে।”

দুয়ো জনে একেলগে নদীৰ কাষলৈ গ’ল। পথত চাহপাতৰ গন্ধ, ৰাস্তা-ধূলিৰ মাজত দিয়া সেউজীয়া আভা। সৰু ল’ৰা-ছোৱালীয়ে স্কুলৰ ইউনিফৰ্ম পিন্ধি হাঁহি-ধুম হৈ দৌৰি গৈছিল। “তোমালোকৰ স্কুলৰ দিনবোৰ মই হিংসা কৰোঁ,” তেজস্বীয়ে ক’লে। ৰূপশ্ৰীয়ে হাহাঁকাৰে উত্তৰ দিলে, “আমাৰ হিংসা হয় শহৰৰবোৰত। মোবাইল, সিনেমা, চাহকাফে… কিন্তু যদি সঁচাকৈ ক’বা—এই নদী, এই পথেই মোৰ স্কুল। মই ইয়াতকৈ বেছি কিবা নাই।”

নদীৰ কাষত গছৰ তলত দুয়ো বহি পৰিল। পানী চুপচাপ বগাই গৈ আছিল, তাৰ মাজত সূৰ্য্যৰ ৰেণু সোনা সজাই তুলিছিল। তেজস্বীয়ে গভীৰতাৰে ক’লে, “তই জানিস নে? মই শহৰত প্ৰতিদিনে একেলগীয়া হৈ থকাৰ অভ্যাস কৰিছে। মানুহৰ ভিৰৰ মাজতো মোৰ বুকুত এক শূন্যতা। কিন্তু ইয়াত—তই থাকিলেই শূন্যতা ভৰি উঠিছে।”

ৰূপশ্ৰীয়ে চকু নামাই মাটি তুলি ল’লে। “তুমি সঁচাকৈ কওছো? তুমি মোক চেনা নাই, বুজা নাই। মাথোঁ কিছুমান দিনৰ পৰিচয়।”

তেজস্বীয়ে হ’ল অস্থিৰ। “চেনা কিমান দিনত হয়? বছৰে বছৰে কোনোবাই চেনা নহ’ব পাৰে। আৰু কেতিয়াবা—এটা মুহূৰ্ততে সকলো বুজি লোৱা যায়। মই তো তোৰ লগত সেই মুহূৰ্ততে পৰিছোঁ।”

বতাহত সেউজীয়া কঁপাই উঠিল। ৰূপশ্ৰীয়ে থমকি মৃদু কণ্ঠে ক’লে, “মোৰ ভয় লাগে, তেজস্বী। শহৰৰ মানুহ আহে, কিছুদিন থাকে, আৰু পিছে আঁতৰি যায়। গাঁও মাথোঁ গাঁও হৈ থাকে। কিন্তু মোৰ বুকুত যদি তুমিও আঁতৰাই থোৱা শূন্যতা ভৰি দিয়ে আৰু পাছত খালি কৰি যাও—তেতিয়া মই বুজাব নোৱাৰিম।”

তেজস্বীয়ে তাৰ হাত ধৰি সাৱধানে কৈ দিলে, “মই আঁতৰিম নে তই জানিস? মই এনেকুৱা আঁতৰিব নোৱাৰোঁ। মোৰ বতাহতো তোৰ দিশে ধৰি ৰাখিছে। যদি আঁতৰোঁও, মোৰ ভিতৰৰ একাংশ ইয়াতেই থকাই যাব।”

নদীৰ কাষত সেই নীৰৱতাই দুয়োক বেষ্টন কৰিলে। বৰষুণৰ আগৰ গৰমত গছৰ পাতো গুমুজি উঠিছিল। ৰূপশ্ৰীৰ চকুতে সৰু সৰু জোনাকীয়া আভা—আনন্দ আৰু ভয়ৰ একে সময়ৰ সঙ্গম।

বিয়লি ফুৰিবলৈ গ’লোঁ। চাহবাগিচাৰ মাজেৰে পথ, পাহাৰৰ আঁচলত জপিয়াই থকা পগলা নদীৰ সোঁত। অনিলে ল’ৰা-ছোৱালীৰ সৈতে খেলিবলৈ গৈছিল, দুয়ো জনে একেলগে বাট ধৰি আগবাঢ়িল। তেজস্বীয়ে ক’লে, “তই যদি গান গলাইছ, মই শুনিব খোজোঁ।”

ৰূপশ্ৰীয়ে লাজ মেলিলে। কণ্ঠেৰে নীৰৱ সূত্ৰ খুলিল—
“জোনাকৰ আভাত মই,
তোমাৰ নাম লিখিছোঁ বতাহত,
যদি শুনা নাপাওঁ,
তেও জানো তুমি আছা।”

তেজস্বীয়ে চমকি উঠিল। সেই গীতৰ শব্দবোৰে তেওঁৰ বুকুৰ কাষত থকা শূন্যতা ভৰি দিলে। “তই জানিস নে, মোৰ জীৱনত এই শব্দবোৰৰ অভাৱ আছিল। মই যদি ক’ম—তোৰ গীতেই মোৰ জীৱনৰ প্ৰথম পুৰ্ণতা।”

সন্ধিয়া নামি আহিল। গাঁওখনৰ ঘৰত দিয়া ডেকচিৰ শব্দ, কাষৰ মন্দিৰত বাটী বাজাৰ ধ্বনি। তেজস্বী ৰূপশ্ৰীৰ ওচৰত বহি থকা অৱস্থাতে বুজি পালে—এই গাঁও, এই মানুহ, আৰু এই ছোৱালী—তেওঁক নতুন জীৱনৰ সুৰ শিকাই আছে।

কিন্তু সুখৰ মাজতো সন্দেহৰ ছায়া ওলাল। অনিলে ক’লে, “তেজস্বী ভাই, শহৰৰ মানুহে ইয়াত কিছুদিন থাকি মাত্ৰ স্মৃতি লৈ যায়। গাঁওখন কিন্তু সেই স্মৃতিতেই দহবছৰ বাচি থাকে।” তেজস্বীৰ বুকুত হঠাৎ এক চাপ। তেওঁ ভাবিলে—মই সত্যিই আঁতৰিম নে? যদি আঁতৰো, ৰূপশ্ৰীৰ চকুত এই বিশ্বাসভঙ্গ কিয় থাকিব লাগে?

সেই নিশা অতিথিশালাৰ সৰু শুৱনি শয্যাত তেজস্বী চকু মুদিব পৰা নাছিল। বাহিৰেৰে কুকুৰৰ হাঁহি, দূৰত নদীৰ গর্জন, আৰু মাটিৰ গন্ধ। তেওঁৰ বুকুত এখন নৱগীত বাজি থাকিল—প্ৰেমৰ, ভয়ৰ, আৰু আশা-আশঙ্কাৰ।

তেওঁ খামোচা ডাইৰিখন উলিয়াই লিখিলে—
“নদীৰ কাষত নীৰৱতা আছিল,
কিন্তু সেই নীৰৱতাই মোৰ বুকু গাই তুলিলে।
তই যদি শুনা—
মই আঁতৰিম নে, তই সোধিব নালাগে।
কাৰণ মোৰ জীৱনৰ বাট এতিয়াই তোৰ গাঁওলৈ গৈছে।”

শব্দবোৰ তেজস্বীৰ হাতত থৰপৰাই উঠিল। ডাইৰিখন বুকুত থৈ তেওঁ নিজকে ক’লে—
“প্ৰেমৰ আৰম্ভণি বোধহয় ইমানেই সহজ; মাথোঁ একো ক’ত ক’ত ভয় থাকে। কিন্তু সেই ভয়হে সত্যিকাৰ প্রেমৰ বাট।”

বাহিৰেৰে নদীৰ সোঁতত জোনাকে প্ৰতিশ্ৰুতিৰ দৰে দীঘলীয়া ছাঁ মেলি ধৰিছিল।

পৰ্ব ৪ : ফোনৰ বেলি আৰু সন্দেহৰ ছাঁ

পুৱতিৰ গাঁওখনত আজিও কপাহৰ দৰে কুয়াশাই ঘেৰাই ৰাখিছিল। গছৰ পাতত শিলবৃষ্টিৰ কণাৰ দৰে শিশিৰ, আৰু উঠোনত হাঁহি-ধুম লগাই খেলি থকা শিশু। তেজস্বীয়ে জানলিৰ কাষত বহি নিজৰ ডাইৰিখন মেলিলে। কালি ৰাতিৰ পৃষ্ঠাত তেওঁৰ লিখা শব্দবোৰ এতিয়াও তাজা। সেইবোৰে বুকু কঁপাই তুলিছিল।

ঠিক সেইবেলিকা ফোনখন বেজাই উঠিল। শহৰৰ পৰা ক’লা পৰ্দাত ভাসি উঠিল—“অফিচ ক’ল।” তেজস্বীৰ বুকু কঁপি উঠিল। বহুত দিনৰ মেনেজাৰ, কণ্ঠত কঠিনতা—
“তেজস্বী, তুমি ক’ত আছা? প্ৰজেক্ট ফাইল জমা কৰিবলৈ এই সপ্তাহ শেষ। কাগজপত্র, চুক্তি, সকলো তোমাৰ সাইনত অপেক্ষা কৰিছে। ক’ত থকাৰে কিবা হ’ব নে?”

তেজস্বীৰ মুখ শুকান হৈ গ’ল। শহৰৰ দায়িত্ব আৰু এই গাঁওৰ নৱসন্ধানৰ মাজত এক ৰঙীন বিভাজন। তেওঁ মাথোঁ সৰু মাতত ক’লে, “মই কিছুমান দিনৰ ভিতৰত উভতি যাব। কিন্তু এতিয়া মোৰ একান্ত প্ৰয়োজন আছে ইয়াত।”

মেনেজাৰৰ মাত একেবাৰে শীতল, “প্ৰয়োজন যিমানেই হওক, দায়িত্বই মুখ্য। ইয়াত সকলো তোমাৰ অপেক্ষাত।”

কল শেষ হ’ল। তেজস্বীৰ বুকুত যেন এক দীৰ্ঘ দড়ি টান মাৰিলে। একেদৰে দুয়ো দিশে। তেওঁৰ চকু যেতিয়া গাঁওখনৰ পথত পৰিল, দেখা পালে ৰূপশ্ৰীয়ে মাকৰ লগত মাটিৰ আঁচল ধৰি হাঁহি হাঁহি আহিছে। সেই দৃশ্যই মেনেজাৰৰ কণ্ঠৰ কঠিনতা একেবাৰে গলগলীয়া কৰি দিল।

ৰাতিপুৱা চাহ খোৱাৰ বাটত ৰূপশ্ৰীয়ে ধৰি সুধিলে, “তুমি অলপ চিন্তিত দিহা, কিবা হৈছে নেকি?”

তেজস্বীয়ে সৰহে গোপন কৰিব নোৱাৰিলে। “শহৰৰ পৰা ফোন আহিছিল। কামৰ তীব্ৰতা আহিছে। মই যদি হঠাৎ আঁতৰি যাব লগা হয়?”

ৰূপশ্ৰীয়ে সৰু হাহি মেলিলে, কিন্তু চকুৰ গভীৰতাই প্ৰদৰ্শন কৰিলে এটা চিন্তাৰ আভা। “মানুহ আঁতৰি যায়, তেজস্বী। আঁতৰাৰ বাটেই জীৱনৰ সাধাৰণ নিয়ম। কিন্তু সঁচাকৈয়ে—তুমি আঁতৰিলে মোৰ বুকুত ফাঁকা থাকিব। মই ভয় কৰোঁ।”

তেজস্বীয়ে সেই মুহূৰ্ততে তাৰ হাত ধৰি সাৱধানে ক’লে, “মই আঁতৰিম নে আঁতৰিম, তাৰ পৰা বেছি মুখ্য হৈছে—তই মোৰ বুকুত ইতিমধ্যে থকাই গ’লা। শহৰৰ বহুত মানুহৰ মাজতো মই তোৰেই মুখত হ’ব।”

চাহপাতৰ গন্ধে বাতাসত মিঠা স্বাদ মেলিছিল। মাকৰ মাত আহিল—“ৰূপশ্ৰী, অতিথিক লৈ চাহবাগিচা ফুৰিবলৈ যা। বেলি সেউজীয়াত পৰিছে, চাহপাতৰ গন্ধেই আমাৰ গাঁওৰ ৰঙ।”

দুয়ো জনে বাগিচালৈ যাত্ৰা কৰিলে। পথত মাটিৰ গন্ধ আৰু পঁজা-পাহাৰৰ পৰা অহা ঠাণ্ডা হাওঁৱাই তেওঁলোকক সাৱধানে আলিঙ্গন কৰি ধৰিলে। ৰূপশ্ৰীয়ে ক’লে, “তুমি যেতিয়া ইয়াত, মোৰ গাঁওটো নতুন লাগে। মই কেতিয়াবা নিজেই বুজি নাপাওঁ—মই মোৰ গাঁওক দেখিছোঁ নে তোমাৰ চকুৰে?”

তেজস্বীয়ে হাঁহি মেলিলে। “চকুৰে দেখা গাঁও আৰু মনৰে দেখা গাঁও—এটি অতি ভিন্ন। মই যদি সঁচাকৈ কওঁ, তই মোৰ গাঁও।”

ৰূপশ্ৰীৰ চকুত লাজৰ লালী, কিন্তু সেউজীয়া গছৰ ফাঁকেদি আহি পৰা বেলিৰ পোহৰে সেই লাজক মিঠা কবিতালৈ সলনি কৰিলে।

হঠাৎ বাগিচাৰ আন ফালৰ পৰা অনিলৰ মাত আহিল—“ৰূপশ্ৰী, মই গাঁওলৈ গ’লোঁ, গৰাকীজনক লৈ তুমি উভতি অহা।”

অনিল আঁতৰি যোৱা মাত্রতেই নীৰৱতাই দুয়োক বেষ্টন কৰিলে। তেজস্বীয়ে অলপ সময় চুপচাপ ৰ’ল, তাৰপাছত ক’লে, “তই জানিস নে, মোৰ জীৱনত এইটো প্ৰথমবাৰ… মই অনুভৱ কৰিছোঁ—মোৰ বুকুত এক অনুচ্চাৰিত সুৰ বাজিছে। যি সুৰত শহৰৰ কংক্ৰিটে কোনোদিনে সঙ্গ দিয়া নাছিল।”

ৰূপশ্ৰীয়ে থমকি ক’লে, “মোৰো একে লাগে। কিন্তু মই ডৰাওঁ। তোমালোকৰ শহৰ অতি দূৰ। তুমি আঁতৰি গ’লে মোৰ গাঁও মাথোঁ নীৰৱ হ’ব।”

তেজস্বীয়ে সাৱধানে তাৰ চকুত চাই ক’লে, “মই যদি আঁতৰোও, মোৰ প্ৰতি নিশ্বাস ইয়াত থাকিব। তই যদি নদীৰ কাষত বহিস, মই তোৰ দিশে বতাহত ওলাই আহিম।”

গভীৰতাৰে তেওঁলোকৰ মূৰত এক নৱপ্ৰতিজ্ঞা বুলিবলৈ ধৰিলে।

সন্ধিয়া নামিল। গাঁওখনৰ দীঘলীয়া পথত জোনাকে সৰু সৰু ছাঁ মেলিলে। অতিথিশালালৈ ওভতা বাটত দুয়ো একেলগে চলি আছিল। হঠাৎ তেজস্বীৰ ফোন আকৌ বেজাই উঠিল। নাম স্ক্ৰিনত—“অৰ্ণা।”

ৰূপশ্ৰীৰ চকু অলপ সঁকা হ’ল। “অৰ্ণা? কাক?”

তেজস্বীয়ে মুহূৰ্ততে স্থিৰ হ’ল। “অৰ্ণা মোৰ সহকৰ্মী। বহুদিনৰ লগৰ বন্ধু। কামৰ বাবে ঘন ঘন ফোন কৰে।”

ৰূপশ্ৰীৰ মুখত সৰু হাঁহি থাকিলেও, চকুত এক প্রশ্নৰ আভা পৰি গল। তেওঁ সাৱধানে ক’লে, “মই তোমাক বিশ্বাস কৰোঁ। কিন্তু মানুহে কেতিয়াবা প্ৰশ্ন কৰিব খোজে—বিশ্বাসৰ মাজতো।”

তেজস্বীয়ে সঁচাকৈ বুকুত টান মাৰিলে। “তই মোৰ প্ৰশ্ন কৰ, মই একেবাৰে খুলি ক’ব। কিয়নো মোৰ জীৱনত প্ৰশ্নবোৰো তোৰ লগতে ভাগ দিব বিচাৰোঁ।”

সন্ধিয়া সেই কথাৰে শেষ হ’ল। কিন্তু নীৰৱতাৰে গাঁওখনৰ ওপৰত এক সৰু সন্দেহৰ ছাঁ পেলাই দিলে।

তেজস্বীয়ে নিশা ডাইৰিখনত লিখিলে—
“ফোনৰ বেলি মানুহৰ বুকুত সন্দেহৰ শব্দ বগাই আনে।
কিন্তু প্ৰেম যদি সত্য হয়,
সন্দেহো এদিনে বতাহত উৰি যায়।”

তেওঁ কলম থৈ দিয়া মাত্রেই বাহিৰত বজ্ৰৰ গুড়ুম গুড়ুম। বৰষুণ নামিবলৈ দৌৰি আহিছিল। গাঁওখনৰ ওপৰত ক’লা মেঘ, আৰু নদীৰ গর্জন। তেজস্বীয়ে অনুভৱ কৰিলে—এই গাঁও আৰু এই প্ৰেম, দুয়োই বৰ্ষাৰ দৰে। প্ৰথমে ভয় দেখুৱায়, কিন্তু শেষত উমাল কৰি তোলে।

পৰ্ব ৫ : অৰ্ণাৰ আগমন

বাতাসত বৰষুণৰ গন্ধ। গাঁওখনৰ পথত কাদা সোঁতীয়া, গছৰ ডালৰ পৰা টপটপ কৰি পানী জুৰি পৰিছে। তেজস্বী বেলেগেই চিন্তাত ডুপি থকা অৱস্থাত অতিথিশালাৰ উঠোনত বহি আছিল। হঠাৎ ফোনত এখন মেছেজ ভাসি উঠিল—“I’m coming tomorrow. Need to discuss project. – Arna”

তেজস্বীৰ বুকুত অস্থিৰতা। শহৰৰ জীৱনৰ এক অংশ হঠাৎ ইয়ালৈ আহিব বুলি কল্পনাই নাছিল। তেওঁ ভাবিলে—“অৰ্ণা আহিলে কি হ’ব? গাঁওৰ এই নৱসন্ধান, ৰূপশ্ৰীৰ মাজত উভতি পাওঁতে কি পৰিস্থিতি হ’ব?”

পুৱা নামিল। নদীৰ ওপৰত কুয়াশা, গাঁওখনৰ গলিত পাটি-চানেকিৰে ঢাকি থকা ঠাণ্ডা। সেই সময়তে ষ্টেচনত একে শৰতীয়া দৃশ্য—ট্ৰেনৰ পৰা নামি অহা অৰ্ণা। হাতত সৰু বেগ, চকুত স্পষ্ট দৃঢ়তা। তেওঁ দেখিবলৈ আধুনিক, শহুৰীয়া সাজ-পোছাক, চপচপীয়া হাইহিলৰ খৰখৰনিৰে একেবাৰে আলাদা।

তেজস্বীয়ে আগবাঢ়ি গৈ সুধিলে, “অৰ্ণা, তুমি এতিয়ালৈ কেনেকৈ?”
অৰ্ণা হাঁহি মেলিলে, “প্ৰজেক্ট এতিয়া ঠেলিবলৈ সময় নাই। ফাইল, চুক্তি—সকলোত তোমাৰ স্বাক্ষৰ লাগিব। মই ভাবিলোঁ, তোমাক গাঁওত বিচাৰি পাওঁ।”

তেজস্বীৰ অন্তৰত এক শীতলতা। কিবা ক’ব বিচাৰিলে, কিন্তু ঠিক সেইবেলাত ৰূপশ্ৰীয়ে আহি উপস্থিত। কপালত গামোচাৰ ডুলি, চকুত মৃদু হাঁহি। “তুমি অতিথিৰ বন্ধু নেকি? আহা, আমাৰ গাঁওলৈ স্বাগতম।”

অৰ্ণাই সৰু হাঁহি দিলে, কিন্তু চকুত এক ধৰণৰ অনুসন্ধানী চাহনি। “হয়, মই অৰ্ণা। তেজস্বীৰ সহকৰ্মী।”

ৰূপশ্ৰীয়ে সাৱধানে ক’লে, “অতিথিশালালৈ যাওঁ, তাত বিশ্ৰাম ল’ব পাৰিবা।”

তিনিও জন একেলগে বাটেৰে গ’ল। তেজস্বীয়ে অনুভৱ কৰিলে—বাতাসত দুটা ভিন্ন সুগন্ধি। একত গাঁওৰ মাটিৰ গন্ধ, আনত শহৰৰ চকচকে সুগন্ধি। এই দুই সুগন্ধিৰ মাজত তেওঁৰ বুকু থৰপৰাই উঠিল।

সন্ধিয়া, অতিথিশালাৰ উঠোনত অৰ্ণাই লেপটপ খুলি চুক্তিৰ কাগজ দেখুৱালে। “তেজস্বী, এইবোৰত তোমাৰ সাইন নহ’লে প্ৰজেক্ট আটাই ধ্বংস হ’ব। তুমি বুজা উচিত, ইমান দিন আঁতৰি থাকি কিবা হ’ব নে?”

তেজস্বীয়ে চুপচাপ শুনি ৰ’ল। কাগজত চকুৰে পৰি থাকিল, কিন্তু মন ৰূপশ্ৰীৰ কাষলৈ উৰি গ’ল। সেয়া উঠোনৰ আন ফালে মাকক লগ দিছিল, চকুত নিৰব দীপ্তি।

অৰ্ণাই খিয়াল কৰিলে। “কে এই ছোৱালী? অতি ওচৰীয়া হৈ গৈছে তোমাৰ লগত।”

তেজস্বীয়ে সাৱধানে ক’লে, “ই অনিলৰ ভনী, ৰূপশ্ৰী। মোৰ গাঁওত পথ দেখুৱাইছে।”

অৰ্ণাৰ হাঁহি তীব্ৰ হ’ল। “পথ দেখুৱাইছে, নে মন দখল কৰিছে?”

শব্দবোৰ তেজস্বীৰ বুকুত ছাইৰ দৰে পৰিল। তেওঁ মাথোঁ ক’লে, “অৰ্ণা, সকলো বিষয়ত সন্দেহ কৰা নকৰা। মই মোৰ অন্তৰত কি অনুভৱ কৰিছো, সেইটো মোৰ নিজৰ।”

ৰাতি, বৰষুণ নামিল। নদীৰ গর্জন আৰু বজ্ৰৰ বজ্ৰপাতত গাঁওখন কঁপি উঠিল। অতিথিশালাৰ জানলিৰ ওচৰত তেজস্বী বহি আছিল। হঠাৎ ৰূপশ্ৰীয়ে আহি চুপচাপ ক’লে, “তুমি বেয়া নালাগে নেকি? মই দেখিছোঁ, তুমি চিন্তিত।”

তেজস্বীয়ে সঁচাকৈ বুকুৰ কথাই ক’লে, “অৰ্ণা আহিছে। তেওঁৰ উপস্থিতি মোৰ গাঁওৰ সুখত ছায়া পেলাইছে। কিন্তু তই বিশ্বাস কৰ—মোৰ অন্তৰ কেৱল তোৰ দিশে।”

ৰূপশ্ৰীৰ চকুত অশ্রুৰ দীপ্তি। “তুমি যদি সঁচাকৈয়ে কওছা, মই ভয় নকৰোঁ। কিন্তু শহৰৰ মানুহে কেতিয়াবা গাঁওক স্বপ্নৰ দৰে লৈ যায়—স্বপ্নৰ পৰা জাগি উঠিলে আঁতৰাই যায়।”

তেজস্বীয়ে হাতত তাৰ হাত ধৰি ক’লে, “তই মোৰ স্বপ্ন নহয়, তই মোৰ জাগৰণ। মই আঁতৰিম নোৱাৰোঁ।”

কিন্তু পৰিস্থিতি সহজ নহ’ল। পুৱতিৰ দিনত অৰ্ণাই গাঁওখন ফুৰিবলৈ যাব বিচাৰিলে। ৰূপশ্ৰীয়ে তেওঁক লগ দিল। দুয়ো একেলগে চাহবাগিচা ফুৰিলে। অৰ্ণাই ঠাণ্ডা কণ্ঠে ক’লে, “ৰূপশ্ৰী, তুমি জানো নে, তেজস্বীৰ জীৱন শহৰত? কৰ্পোৰেট, মিটিং, প্ৰজেক্ট, বিদেশ ভ্ৰমণ। তুমি ভাবিছা, তেনেকুৱা জীৱনত গাঁওৰ এজনী ছোৱালী স্থান পাব নেকি?”

ৰূপশ্ৰীয়ে চুপচাপ হাঁহি দিলে। “প্ৰশ্নত প্ৰেমক মাপিবলৈ নোৱাৰি। তেজস্বীৰ অন্তৰ যদি মোৰ, তেন্তে শহৰো মোক আঁতৰাব নোৱাৰে।”

অৰ্ণা চকুত সঁকা ছাঁ লৈ হাঁহিলে। “বাহ, তুমি বহুত বিশ্বাসী। কিন্তু বাস্তৱত প্ৰেমে মাথোঁ কবিতা নহয়। আহক দেখি, তেজস্বীৰ কবিতা কত দূৰ লৈ যায়।”

সন্ধিয়া, নদীৰ কাষত তেজস্বী একেলগে দুয়ো জনীৰ মাজত থিয় হ’ল। বতাহে গছৰ ডাল উৰুৱাই লৈছিল। ৰূপশ্ৰীৰ চকুত বিশ্বাস, অৰ্ণাৰ চকুত চেলেঞ্জ। তেজস্বীয়ে বুজি পালে—এইখনেই সেই মুহূৰ্ত য’ত তেওঁক নিৰ্বাচন কৰিব লাগিব।

তেওঁ নীৰৱতাৰে ক’লে, “অৰ্ণা, প্ৰজেক্ট, চুক্তি—এইবোৰ মোৰ জীৱনৰ অংশ। কিন্তু মোৰ জীৱনৰ কেন্দ্র, মোৰ হৃদয়ৰ সুৰ—ইয়াত। ৰূপশ্ৰীৰ মাজত। মই মই হ’ব পাৰোঁ কেৱল ইয়াতেই।”

অৰ্ণা স্থিৰ হৈ ৰ’ল। তাৰ চকুত ক্ষোভ আৰু বিস্ময়ৰ মিশ্ৰণ। “তুমি জানো কি ক’লা? তোমাৰ ভবিষ্যৎ ধ্বংস কৰি দিবা। কিন্তু যদি এই তোমাৰ নিৰ্বাচন—মই বাধা নহ’ব।”

অৰ্ণা আঁতৰি গ’ল। বতাহে গাঁওখনৰ বুকুত নতুন সুৰ ঢালি দিলে।

তেজস্বীয়ে ৰূপশ্ৰীৰ হাত ধৰি ক’লে, “মই চেলেঞ্জ গ্ৰহণ কৰিছোঁ। ভবিষ্যৎ অনিশ্চিত, কিন্তু মোৰ প্ৰতিশ্ৰুতি নিশ্চিত—তই।”

ৰূপশ্ৰীৰ চকুত অশ্ৰু গড়ি পৰিল, কিন্তু সেই অশ্ৰুতেই হাসি আছিল। নদীৰ কাষত সেই নিশা দুয়োৰে হাতত এক নৱপ্ৰতিজ্ঞা জন্ম ল’লে।

পৰ্ব ৬ : দ্বন্দ্বৰ দুৱাৰত

অৰ্ণা আঁতৰি যোৱাৰ পাছত গাঁওখনৰ বতাহ অলপ নীৰৱ হৈ পৰিল যেন। নদীৰ কাষৰ কাষত উৰি থকা কুয়াশাই তেজস্বীৰ বুকুত থিয় হৈ থকা দোটানিৰ প্রতিফলন। দিনটোত গাঁও মিষ্টি, চাহবাগিচাৰ সেউজীয়া, ৰূপশ্ৰীৰ হাঁহিৰ মিঠা সুৰ। কিন্তু ৰাতি নামিলেই শহৰৰ কল কল শব্দে মগজু থচকাই তুলিছিল—মিটিং, প্ৰজেক্ট, চুক্তি, আৰু দায়িত্বৰ কঠিন কণ্ঠ।

ৰূপশ্ৰীয়ে সেই পৰিৱৰ্তন খিয়াল কৰিছিল। এজনী ছোৱালী যিয়ে গাঁওকেই জীৱনৰ দিশ বুলি মানে, তেওঁৰ পৰা কিবা শব্দৰ প্ৰয়োজন নাছিল। মাথোঁ একেলগে বহি থাকিলেই, তেজস্বীৰ বুকুৰ ছাঁকেই তেওঁ পঢ়ি পায়। তেজস্বী যেতিয়া চকুত সন্দেহৰ ছাঁ লৈ থাকে, ৰূপশ্ৰীয়ে চুপচাপ ক’লে, “তুমি যদি আঁতৰি যাবলৈ ধৰা, মই বুজিম। কিন্তু তোমাৰ অন্তৰক ফাঁকি নিদিবা।”

এই শব্দবোৰে তেজস্বীৰ বুকুত জুই দিয়া দৰে হল। তেওঁ নিজৰ অন্তৰৰ লগত কথোপকথন আৰম্ভ কৰিলে। “মই শহৰৰ মানুহ, মোৰ জীৱন দায়িত্বৰ ৰঙত আঁকা। কিন্তু এই গাঁও, এই ছোৱালী—তেওঁলোকে মোক নতুন ৰূপ দিছে। মই ক’ত থামিম?”

একদিন সন্ধিয়া, অনিল আহি সৰু গম্ভীৰ কণ্ঠে ক’লে, “তেজস্বী ভাই, মোৰ এটা অনুৰোধ আছে। তুমি যেতিয়া আঁতৰি যাব, দয়া কৰি ৰূপশ্ৰীৰ হৃদয়ত কিবা ভাঙি নিদিবা। তেওঁ নাজানিলো কেতিয়াবা এনেকুৱা শব্দৰে বাঁচি থাকিব পাৰে।”

তেজস্বীয়ে মাথোঁ চকুত চকু মিলাই ক’লে, “ভাই, মই চেষ্টা কৰিম। মোৰো মন এতিয়া দ্বন্দ্বৰ দুৱাৰত। কিন্তু মই যদি আঁতৰোঁ, মোৰ বুকুৰ এভাগ এই গাঁওতে থাকি যাব।”

পৰবৰ্তী ক’দিন তেজস্বীয়ে বেলেগেই সময় কাটালে। পুৱতিৰ লগে লগে ৰূপশ্ৰীৰ সৈতে নদীৰ কাষত বহি চুপচাপ কথা। “তুমি গান গলা,” তেওঁ সুধিলে। ৰূপশ্ৰীয়ে নীচু কণ্ঠে সুৰ তুলিলে—
“বতাহত যদি মোৰ নাম ভাহি যায়,
তুমি শুনিবা নেকি দূৰৰ পৰা?
যদি আঁতৰাও,
মোৰ বুকুত তোমাৰ সুৰে থাকিব।”

তেজস্বীয়ে সেই গীতত নিজকে ডুবাই দিলে। তেওঁ বুজিলে—শহৰৰ চুক্তি কাগজবোৰে তেওঁৰ জীৱন সংৰক্ষণ কৰিব পাৰে, কিন্তু প্ৰেমৰ এই সুৰেই তেওঁৰ অন্তৰ বাঁচাই ৰাখিব পাৰে।

কিন্তু শহৰৰ চাপ বাঢ়ি আহিছিল। ফোনত দিন দিন কঠিন মেছেজ। “তেজস্বী, ডেডলাইন। এতিয়া নহ’লে কেতিয়া?” তেজস্বী অনুভৱ কৰিলে—সেউজীয়া বতাহত তেওঁ আঁকৰি ধৰা হ’লেও, শহৰৰ দায়িত্বৰ শৃংখলাও একেবাৰে বেটঘৰ মাৰি আহিছে।

এক সন্ধিয়া অতিথিশালাৰ উঠোনত তেজস্বীয়ে কাগজৰ ফাইল খুলি বহি আছিল। ৰূপশ্ৰীয়ে ওচৰলৈ আহি চুপচাপ সুধিলে, “এইবোৰে তোমাক সুখ দিয়ে নে?” তেজস্বীয়ে থমকি গ’ল। “সুখ নাদিয়ে, কিন্তু বাধ্যবাধকতা। মই যদি আঁতৰো, মোৰ কৰ্মজীৱন ভাঙি পৰিব।”

ৰূপশ্ৰীয়ে সাৱধানে হাঁহি দিলে। “তুমি যদি আঁতৰাও, তোমাৰ কৰ্মজীৱন থাকিব। কিন্তু তোমাৰ হৃদয়? হৃদয়হে মোৰ বুকুত সংৰক্ষণ কৰিব পাৰিব। কেতিয়াবা মানুহে নিৰ্বাচন কৰিব লাগিব—জীৱনৰ সুৰ নে কৰ্মৰ পথ।”

তেজস্বীৰ চকুত অশ্ৰু চকচকাই উঠিল। “মই ডৰাওঁ, ৰূপশ্ৰী। মই যদি তোমাক ধৰি ৰাখো, আৰু মই আঁতৰিব লগা হয়, তেতিয়া তোমাৰ বুকুত দুখ দিয়ে। কিন্তু মই যদি আঁতৰো, মোৰ বুকুত শূন্যতা।”

ৰূপশ্ৰীৰ হাত সাৱধানে তেওঁৰ হাতত পৰিল। “প্ৰেম মানে মাথোঁ সঙ্গ নহয়, প্ৰেম মানে সাহস। তুমি যদি আঁতৰাও, মই তোৰ প্ৰেমক বুকুত ৰাখিম। কিন্তু যদি তই থাকো, মই তোৰ বুকুক সুৰেৰে ভৰি দিম।”

এই কথাৰে গাঁওখনৰ নিশা গম্ভীৰ হৈ পৰিল। বতৰ মেঘে বজ্ৰপাতৰ আগবাণী দিলে। কিন্তু তেজস্বীৰ বুকুত সেই বজ্ৰপাতেই জ্যোতিৰ দৰে হ’ল। তেওঁ বুজিলে—প্ৰেম মানে মুখ্য, দায়িত্ব মানে পৰিবেশ। কিন্তু জীৱনৰ মূল সুৰ—প্ৰেমহে।

পিছৰ দিনবোৰত তেওঁ শহৰৰ ফোন এৰাই দিলে। বাগিচাৰ মাজেৰে হাঁহি হাঁহি ফুৰা, নদীৰ কাষত গান, আৰু ৰাতি ডেকচিৰ শব্দত জোনাক। প্ৰতিটো মুহূৰ্তই তেওঁৰ বুকুত নতুন সুৰ আঁকিলে।

তেজস্বীয়ে ডাইৰিখনত লিখিলে—
“জীৱনৰ দ্বন্দ্বত দুৱাৰ দুটা,
একখন শহৰৰ, একখন গাঁওৰ।
কিন্তু মই যদি নিৰ্বাচন কৰোঁ,
সুৰত ভৰা গাঁওখনৰ দুৱাৰেই মোৰ।”

ৰূপশ্ৰীয়ে তাৰ কাষত বহি মাথোঁ হাঁহি দিলে। সেয়া হাঁহি নহয়, এক প্ৰতিজ্ঞা। তেজস্বীয়ে বুজিলে—এই প্ৰতিজ্ঞাই তেওঁৰ সকলো দ্বন্দ্ব ভাঙি দিব।

পৰ্ব ৭ : বিদায়ৰ ছায়াত

গাঁওখনত শিউলি ফুলৰ গন্ধেৰে ভৰা শৰতৰ পুৱা। গছৰ পাতত শিশিৰ, নদীৰ বুকুত সোনালী পোহৰ। তেজস্বীয়ে অতিথিশালাৰ উঠোনত বহি আছিল, কিন্তু চকুত অলপ দুখ। কালি নিশাই শহৰৰ পৰা ইমেইল আহিছিল—“তুমি যদি এই সপ্তাহৰ ভিতৰত উভতি নাহা, প্ৰজেক্ট বাতিল।”

তেজস্বীৰ বুকুত দ্বন্দ্ব। এফালে কৰ্মজীৱন, আনফালে ৰূপশ্ৰীৰ হাঁহি আৰু গাঁওখনৰ সেউজীয়া। তেওঁ বুজিলে—সময়ত সিদ্ধান্ত ল’ব লাগিব।

সকলোতকৈ কঠিন আছিল ৰূপশ্ৰীৰ দিশে দেখা। সেয়া নদীৰ কাষত বসি কপালত গামোচা দি পাতৰ মাজেৰে বেলিৰ ফাঁক চাবলৈ ব্যস্ত। তেজস্বীয়ে ওচৰলৈ গৈ চুপচাপ ক’লে, “ৰূপশ্ৰী, মই শহৰলৈ উভতি যাব লাগিব।”

শব্দবোৰ শুনি ৰূপশ্ৰীৰ চকু একেলগে সঁকা হ’ল, কিন্তু মুখত হাঁহি। “মই আগতে জানিছিলো। শহৰৰ মানুহে গাঁওত দীঘলীয়া থাকিব নোৱাৰে। তুমিও আঁতৰিবা।”

তেজস্বীয়ে হাতত তাৰ হাত ধৰি উদাকচিত কণ্ঠে ক’লে, “তই ভয় নকৰ। মই আঁতৰিলেও, মোৰ অন্তৰ ইয়াতেই থাকিব। মই পুনৰ আহিম।”

ৰূপশ্ৰীৰ চকুত এক ফোঁটা অশ্ৰু জুৰি পৰিল। “প্ৰতিশ্ৰুতিৰ ওপৰত গাঁও বাঁচে, কিন্তু প্ৰতিশ্ৰুতি ভঙ্গ হ’লে সেই গাঁও শূন্য হয়। তুমি যোৱাঁ, তেজস্বী। মই তোমাৰ প্রতিশ্ৰুতিৰে বাঁচিম।”

বেলি নামিল। গাঁওখনৰ পথত গাঁওবাসী আহিছিল তেজস্বীক বিদায় দিবলৈ। অনিলে কপালত গামোচা মেলিলে। “ভাই, যোৱা। কিন্তু মনত ৰাখিবা—গাঁওখন আৰু মোৰ ভনী তোমাক প্ৰতি নিশ্বাসেৰে অপেক্ষা কৰিব।”

ষ্টেচনত ট্ৰেন আহি থমকাল। ধোঁৱাই আকাশ ঢাকি দিছিল। তেজস্বীয়ে বেগ লৈ উঠিবলৈ লাগিল। ৰূপশ্ৰীয়ে বহুত নকহিল, মাথোঁ সৰু কণ্ঠে ক’লে, “তুমি উভতি আহিবা।”

তেজস্বীৰ চকুত অশ্ৰু। তেওঁ মাথোঁ ক’লে, “হয়, মই উভতি আহিম। মোৰ জীৱনৰ সুৰ ইয়াতেই।”

ট্ৰেন চলি গ’ল। ৰেলগাড়ীৰ শব্দে গাঁওখনৰ নীৰৱতা ভাঙিলে। ৰূপশ্ৰীৰ চকুত নদীৰ দৰে অশ্ৰু বহি গ’ল। তেজস্বী জানলিৰ ফাঁকেদি গাঁওখনৰ আভা চাই থাকিল—গছ, নদী, আৰু সৰ্বাধিক ৰূপশ্ৰীৰ ছাঁ।

শহৰত ওভতা—কংক্ৰিটৰ অট্টালিকা, মিটিং, প্ৰজেক্ট, কাগজ। তেজস্বীয়ে সকলোত নিজৰ উপস্থিতি দিলেও, অন্তৰখিনি শূন্য। তেওঁ অফিসত বহি থাকোতে সৰু ডাইৰিখন উলিয়াই লিখিলে—
“মই শহৰত আছোঁ, কিন্তু মোৰ প্ৰাণ গাঁওখনত।
ৰূপশ্ৰীৰ হাঁহি, নদীৰ সোঁত—এইবোৰেই মোৰ সত্য।
শহৰৰ জীৱন ফাঁকা কাচৰ দৰে।”

অৰ্ণাই খিয়াল কৰিছিল। “তুমি কিবা পাল্টাই গ’লা, তেজস্বী। আগৰ দৰে কাজত মন নিদিয়া। মনত কিবা?”

তেজস্বীয়ে সাৱধানে ক’লে, “অৰ্ণা, জীৱনত একে সময়ত দুটা দিশ আহে—কাজ আৰু প্ৰেম। মই যদি এখনহে পথ বাচি লওঁ, মই মোৰ সত্য আঁতৰি যাম। কিন্তু মই দুয়ো ৰাখিব বিচাৰোঁ।”

অৰ্ণা হাহি মেলিলে। “বহুতেই সেই চেষ্টা কৰে, কিন্তু কমেই সফল হয়।”

তেজস্বীয়ে সঁচাকৈয়ে উত্তৰ দিলে, “মই চেষ্টা কৰিম। মই প্রতিশ্ৰুতি দিছোঁ।”

শহৰৰ ৰাতি জ্বলন্ত, কিন্তু তেজস্বীৰ অন্তৰ অন্ধকাৰ। প্ৰতিটো মিটিঙত, প্ৰতিটো চুক্তিত, তেওঁৰ চকুত মাথোঁ ৰূপশ্ৰীৰ হাঁহি ভাসি থাকে।

এদিন, ডাইৰিখনত লিখিলে—
“বিদায় মানে শেষ নহয়,
বিদায় মানে প্ৰতিশ্ৰুতি।
মই আঁতৰিলোঁ,
কিন্তু মই উভতি আহিম।”

গাঁওখনত তেতিয়া ৰূপশ্ৰীৰ দিনবোৰ একেলগে কাটিছিল—চাহপাতৰ কাম, গৃহস্থালীৰ কাৰ্য। কিন্তু প্ৰতিটি ৰাতি তেওঁ জোনাকৰ ফাঁকেদি নদীৰ কাষত বহি থাকিছিল। বুকুত প্রতিধ্বনি—“তুমি উভতি আহিবা।”

পৰ্ব ৮ : দুয়ো শহৰ আৰু গাঁও

শহৰৰ দিনবোৰ তেজস্বীৰ বাবে একেবাৰে ভিন্ন ৰূপ লৈ আহিছিল। মিটিঙৰ কোঠা, কাচৰ দেৱাল, আৰু লেপটপৰ স্ক্ৰিনত ভাসি থকা অসংখ্য ডাটা—এইবোৰত তেওঁৰ শৰীৰ উপস্থিত থাকিলেও, অন্তৰ একেবাৰে গাঁওখনৰ উঠোনত, ৰূপশ্ৰীৰ চকুত। তেওঁ নিজেই অনুভৱ কৰিছিল—“মই এইবোৰ কৰি আছো, কিন্তু মই নাই।”

অফিচৰ সহকৰ্মীসকলে খিয়াল কৰিছিল। অৰ্ণাই এদিন ক’লে, “তেজস্বী, তুমি এইবিলাক ফাইলত মন দিওঁ নথকিলে প্ৰজেক্ট হেৰাবা। তোমাৰ মনত কিবা আছে, মই জানো। কিন্তু ক’ত যাবা সেই সিদ্ধান্ত ল’ব লাগিব।”

তেজস্বীয়ে মাথোঁ সৰহে হাঁহি দিলে। “অৰ্ণা, মোৰ মনত কি আছে সেয়া মই জনো। কিন্তু সিদ্ধান্ত ল’বলৈ সময় লাগে।”

শহৰৰ ৰাতি জ্বলন্ত নীয়ন লাইটত ভৰা। তেজস্বী বহুত বাৰ কোফি হাউচৰ টেবুলত বহি ৰূপশ্ৰীৰ কথা ভাবে। সৰু ডাইৰিখন উলিয়াই লিখে—
“শহৰ মোৰ শৰীৰত, কিন্তু গাঁও মোৰ প্ৰাণত।
মই যদি প্ৰাণ এৰোঁ, জীৱন খালী হ’ব।”

এফালে তেজস্বীৰ এই দ্বন্দ্ব, আনফালে গাঁওখনত ৰূপশ্ৰীৰ প্ৰতীক্ষা। প্ৰতিদিনে সেয়া নদীৰ কাষত বহি থাকিছিল। নদীৰ সোঁতত জোনাকে প্ৰতিশ্ৰুতিৰ দৰে সৰু সৰু ৰেখা আঁকিছিল। ৰূপশ্ৰীৰ চকুত মাত্ৰ এটা শব্দ—“তুমি উভতি আহিবা।”

তেওঁ গীত গাই গাই বুকু ভৰাই ৰাখিছিল—
“বতাহত যদি শব্দ উৰি যায়,
তুমি শুনিবা নেকি?
জোনাকৰ ফাঁকেদি যদি আভা আহে,
সেয়া তোমাৰেই।”

গাঁওবাসীয়ে খিয়াল কৰিছিল। অনিল সঁচাকৈয়ে সুধিছিল, “ভনী, তুমি এতিয়া বহুত নীৰৱ। কিবা আছে?”
ৰূপশ্ৰীয়ে হাঁহি মেলিলে। “মই প্রতীক্ষা কৰিছো। প্রতীক্ষাই মোৰ জীৱন।”

দিনবোৰ কটিবলৈ ধৰিলে। তেজস্বীয়ে শহৰত কাম কৰিছিল, কিন্তু প্ৰতিটো ফাইলত, প্ৰতিটো চুক্তিত, তেওঁৰ চকুত ৰূপশ্ৰীৰ মুখ। আৰু প্ৰতিদিনে তেওঁ মোবাইলত ফটো চাই থাকিল—গাঁওৰ পথ, নদী, আৰু সৰ্বাধিক ৰূপশ্ৰীৰ হাঁহি।

এদিন নিশা, ট্ৰেনৰ টিকট উলিয়াই টেবুলত থৈ দিলে। “মই যাব লাগিব। মই উভতি যাব লাগিব।”

শহৰৰ কৰ্মজীৱনে এতিয়াও ধৰি ৰাখিছিল, কিন্তু প্ৰেমৰ টান বেছি শক্তিশালী। তেজস্বীয়ে সিদ্ধান্ত লৈছিল—এই প্ৰজেক্ট শেষ কৰি যোৱা, তাৰ পিছত সোজা গাঁওলৈ।

কিন্তু সময় সহজ নহ’ল। প্ৰতিদিনে নতুন মিটিং, নতুন চাপ। তেওঁৰ অন্তৰত প্ৰতিটো ক্ষণত দ্বন্দ্ব। অৰ্ণাই সহানুভূতিৰে ক’লে, “তুমি য’ত থাকিবা, তোমাৰ মনত গাঁওখন থাকিব। কিন্তু মন আৰু কৰ্ম একেলগে ৰাখিব পাৰিবা নেকি?”

তেজস্বীয়ে সঁচাকৈয়ে উত্তৰ দিলে, “মই চেষ্টা কৰিম। কিয়নো মোৰ প্ৰেম মোৰ শক্তি।”

এফালে শহৰৰ কল কল শব্দ, আনফালে গাঁওখনত ৰূপশ্ৰীৰ নিঃশব্দ প্ৰতীক্ষা। সেয়া নদীৰ কাষত প্ৰতিদিনে চাহপাতৰ গন্ধত জীয়াই আছিল। মাক সুধিছিল, “ভনী, তুমি কিয় প্ৰতিদিনে নদীৰ কাষত যাও?”
ৰূপশ্ৰীয়ে হাঁহি মেলিলে, “কাৰণ মোৰ প্ৰাণ তাতেই আছে।”

তেজস্বীৰ বুকুত দিনদিনে স্ফুট হ’ল—তেওঁ আঁতৰিব নোৱাৰে। দায়িত্বৰ মাজতো প্ৰেমক বাঁচাব লাগিব।

একদিন অফিচৰ মিটিঙত সিই’ই স্পষ্টকৈ ক’লে, “তেজস্বী, তুমি যদি প্ৰজেক্টত মন নিদিয়া, তোমাক আঁতৰাই দিম।”

তেজস্বীয়ে স্থিৰভাৱে ক’লে, “মই মোৰ কৰ্ম কৰিম। কিন্তু মোৰ জীৱনক মোৰ পৰা আঁতৰাব নোৱাৰিব।”

সেই নিশা, তেওঁ ডাইৰিখনত লিখিলে—
“শহৰ আৰু গাঁও দুয়ো মোৰ।
কিন্তু মোৰ প্ৰাণ গাঁওত,
মই যিমানেই আঁতৰো,
প্ৰেমে মোক টানি লৈ যাব।”

গাঁওখনত ঠিক সেই নিশাই, ৰূপশ্ৰীয়ে নদীৰ কাষত বহি জোনাকে চাইছিল। বুকুত প্রতিধ্বনি—“তুমি উভতি আহিবা।”

পৰ্ব ৯ : উভতি অহা পথত

শহৰৰ কংক্ৰিটৰ মাজত বহুত দিন কটাইছিল তেজস্বীয়ে। প্ৰজেক্ট জমা, মিটিং, চুক্তি—সকলো সম্পূৰ্ণ হৈছিল, কিন্তু তেওঁৰ বুকুত শূন্যতা ঘাই মাৰি উঠিছিল। প্ৰতিদিনে নদীৰ সোঁত, ৰূপশ্ৰীৰ হাঁহি, আৰু গাঁওখনৰ সেউজীয়া স্মৃতি যেন নিজৰ বুকুৰ মাজত গীত গাই আছিল।

এদিন বেলিৰ লগে লগে লেপটপ বন্ধ কৰি উঠিল তেজস্বী। সহকৰ্মীয়ে সুধিলে, “ক’ত যাবা?”
তেজস্বীয়ে সৰলভাৱে উত্তৰ দিলে, “মোৰ গাঁওলৈ।”

অৰ্ণাই শুনি মাথোঁ সৰু হাঁহি দিলে। “যোৱা। মই জানো, তোমাৰ অন্তৰ এই শহৰত নাই।”

ট্ৰেনৰ টিকট লৈ তেজস্বী ষ্টেচনত আহি থমকাল। ৰেলগাড়ীৰ শিস শুনি বুকুত নতুন আশাৰ ধ্বনি জাগি উঠিল। ট্ৰেন চলি গ’ল, কাচৰ জানলিৰ ফাঁকেদি শহৰৰ বহুত উঁচু দেউল ধীরে ধীরে আঁতৰি গ’ল। গছ, মাটি, নদী—সকলোই ওচৰলৈ আহিবলৈ ধৰিলে।

যাত্ৰাৰ সময়ত তেজস্বীয়ে ডাইৰিখন উলিয়াই লিখিলে—
“প্ৰতিশ্ৰুতি মই ভঙ্গ কৰিব নোৱাৰোঁ।
ৰূপশ্ৰী, মই উভতি আহিছোঁ।
তুমি যদি নদীৰ কাষত বহি আছা,
মই তোমাৰ চাহনি পাব।”

ট্ৰেন ষ্টেচনত থমকিল। গাঁওখনৰ হাওঁৱাই বুকুত স্নিগ্ধতা মেলিলে। বগা মেঘ, কাকতৰ ডাক, আৰু মাটিৰ গন্ধ। তেজস্বী নামি আহিল, চকুত উজ্জ্বলতা।

কিন্তু পথখন সহজ নহ’ল। গাঁওখনৰ মানুহে ইতিমধ্যে সুধিবলৈ ধৰিছিল—“তেজস্বী ভাই আঁতৰিছিল, উভতি আহিব নেকি?” অনিল আগবাঢ়ি আহি সৰু হাঁহি মেলিলে। “ভাই, তুমি উভতি আহিলা। মোৰ ভনী বহুত দিনত প্ৰতীক্ষা কৰি আছে।”

তেজস্বীৰ বুকুত শীতলতা। “অনিল, মই প্রতিশ্ৰুতি ৰক্ষা কৰিবলৈ আহিছোঁ।”

নদীৰ কাষলৈ গৈছিল তেজস্বী। দূৰত দেখা পালে—ৰূপশ্ৰী কপালত গামোচা দিয়ে, গীত গাই গাই মাটিত বসি আছিল। গীতৰ শব্দ বতাহত উৰি আহিছিল—
“তুমি আহিবা বুলি মই
প্ৰতিদিনে জোনাকত প্রতীক্ষা কৰিছোঁ।
বতাহত তোমাৰ নাম লিখিছোঁ।”

তেজস্বীয়ে আগবাঢ়ি আহি চকুত চকু মিলালে। ৰূপশ্ৰীৰ চকুত প্ৰথমে বিস্ময়, তাৰপিছত অশ্ৰুৰ দীপ্তি। “তুমি উভতি আহিলা?”

তেজস্বীয়ে সঁচাকৈ বুকুৰ গভীৰতাৰে ক’লে, “মই আহিছোঁ। শহৰৰ সকলো দায়িত্ব শেষ কৰি, মই উভতি আহিছোঁ। কিয়নো মোৰ প্ৰাণ ইয়াতেই।”

ৰূপশ্ৰীৰ হাত তেজস্বীৰ হাতত পৰিল। “মই ভাবিছিলো, হয়তো তুমি উভতি নাহিবা। কিন্তু মই প্ৰতিশ্ৰুতিৰ ওপৰত বাঁচি আছিলোঁ।”

নদীৰ সোঁতে তেওঁলোকৰ কথোপকথন ধুই লৈ গ’ল। গাঁওখনৰ গছ, বেলি, আৰু গন্ধে একেলগে প্ৰতিজ্ঞা দিল—এই মিলন কোনো সাধাৰণ নহয়।

সন্ধিয়া নামিল। গাঁওবাসী একেলগে চাহপাতৰ মাজত বহি কিবা গান গাইছিল। অনিলে বাঁহ বাজালে, বতাহে সেই সুৰ বহাই লৈ গ’ল। তেজস্বী আৰু ৰূপশ্ৰী একেলগে বহি আছিল। মুখত হাঁহি, চকুত প্ৰেমৰ দীপ্তি।

তেজস্বীয়ে চুপচাপ ক’লে, “তই মোৰ জীৱনৰ গাঁও, ৰূপশ্ৰী। শহৰ মোৰ কৰ্ম, কিন্তু তই মোৰ সুৰ।”

ৰূপশ্ৰীৰ হাঁহি বতাহত মিলি গ’ল। “তুমি যদি মোৰ সুৰ, মই তোমাৰ ৰঙ। এই ৰঙেই আমাৰ জীৱন ভৰাই তুলিব।”

তেওঁলোকৰ হাতত হাত ধৰি নদীৰ কাষত বহি থাকিল। জোনাকে পানীৰ ওপৰত সৰু সৰু আভা মেলিলে। গাঁওখনৰ বুকুত আজিৰ ৰাতি একেবাৰে নতুন—প্ৰেমৰ, প্ৰতিশ্ৰুতিৰ, আৰু মিলনৰ।

পৰ্ব ১০ : মিলনৰ ৰঙ

গাঁওখনৰ ওপৰত শৰতৰ সোনালী বতাহ। নদীৰ সোঁতে উৰি থকা পাতে জোনাকৰ আভা ধৰি উজ্জ্বল হৈ উঠিছিল। তেজস্বীয়ে বহু দিনৰ প্ৰতীক্ষাৰ অন্তত গাঁওখনত স্থিৰতা বিচাৰি পালে। তেওঁৰ বুকুত কোনো দ্বন্দ্ব নাথাকিল। শহৰৰ কংক্ৰিটৰ চকচকীয়া কাচৰ পৰা আঁতৰি, তেওঁ নিজৰ প্ৰাণৰ পথ বিচাৰি ল’লে—ৰূপশ্ৰীৰ হাতত।

দিনবোৰ একেবাৰে নৱ ৰূপ লৈ আহিছিল। পুৱতিৰ লগে লগে দুয়ো জনে চাহবাগিচাৰ পথত একেলগে ফুৰিছিল। ৰূপশ্ৰীয়ে হাতত টোপোলা লৈ চাহপাত কাটি থকা মহিলাৰ লগত কথা পাতিছিল, তেজস্বীয়ে ওচৰতে বহি বতাহত বুকু ভৰাই শ্বাস লৈছিল। শহৰৰ কৰ্মচাপৰ পৰা মুক্ত হৈ, তেওঁ অনুভৱ কৰিছিল—“মই এতিয়াহে জীৱন বুজিছোঁ।”

এদিন অনিলে সৰু মাতত সুধিলে, “ভাই, তুমি কি সঁচাকৈ এই গাঁওতেই থাকিব বিচাৰিছা?”
তেজস্বীয়ে দৃঢ়তাৰে ক’লে, “হয়। মোৰ কাম শহৰত থাকিব পাৰে, কিন্তু মই মোৰ জীৱনৰ কেন্দ্ৰ ইয়াতেই বান্ধিম। মই শহৰলৈ যাব লাগিলে যাব, কিন্তু মোৰ ঘৰ হ’ব এই গাঁও।”

অনিল হাঁহি মেলিলে। “ভনীক সুখী কৰি ৰাখিবা, ইমানেই মোৰ কামনা।”

গাঁওবাসীয়ে খিয়াল কৰিছিল—তেজস্বী আৰু ৰূপশ্ৰীৰ প্ৰেম গোপন নহয়। নদীৰ কাষত, গছৰ তলত, অথবা চাহপাতৰ মাজত—সকলোতে তেওঁলোকৰ নীৰৱতা সুৰত মিলি গৈছিল।

তেজস্বীয়ে এদিন ৰূপশ্ৰীৰ ওচৰত বহি চুপচাপ ক’লে, “তই মোৰ জীৱনৰ সুৰ। মই তোৰেৰে মোৰ বাকি জীৱন বাঁচিব বিচাৰোঁ। তই সম্মত নহয় নে?”

ৰূপশ্ৰীৰ চকুত অশ্ৰু চকচকাই উঠিল। “মই বহু দিন অপেক্ষা কৰি আছিলোঁ এই শব্দৰ বাবে। মই তোৰ।”

গাঁওখনৰ মাজত বিয়াৰ খবৰ বহুত দ্রুত গধূলিৰ বতাহৰ দৰে পৰি গ’ল। গাঁওবাসী সকলে একেলগে আগবাঢ়ি আহিল—বাঁহৰ মণ্ডপ, ফুলৰ সজোৱা, আৰু গীতৰ সুৰ। শিউলি ফুলৰ গন্ধেৰে গাঁওখন ভৰি গ’ল।

বিয়াৰ দিনত নদীৰ কাষত সজোৱা মণ্ডপ। গাঁওবাসীৰ হাঁহি, চাহপাতৰ সেউজীয়া, আৰু গীতৰ ধ্বনি। তেজস্বীয়ে ধৰি আনিলে ৰূপশ্ৰীৰ হাত। চকুত চকু মিলাতেই তেওঁলোক বুজিলে—এই মিলন কোনো সাধাৰণ নহয়।

পাৰম্পৰিক ধ্বনি বাজিল—ঢোল, বাঁহ, আৰু গীতৰ মিঠা সুৰ। গাঁওখনৰ মানুহে হাঁহি-ধুম লগাই উপস্থিত আছিল। অনিলৰ চকুত আনন্দৰ দীপ্তি। “ভনী, তই সুখী হৈ থাক।”

তেজস্বী আৰু ৰূপশ্ৰীৰ চকুত একেলগে অশ্ৰু আৰু হাঁহি। প্ৰতিটো শব্দে প্ৰতিশ্ৰুতি দিলে—এই প্ৰেম চিৰকালৰ।

ৰাতি নামিল। জোনাকে নদীৰ বুকুত দীঘলীয়া আভা মেলিলে। বিয়াৰ পাছত দুয়ো একেলগে নদীৰ কাষত গ’ল। তেজস্বীয়ে চুপচাপ ক’লে, “এই গাঁও, এই নদী, এই জোনাক—এতিয়াহে মোৰ জীৱন। তই মোৰ সুৰ, মোৰ ৰঙ।”

ৰূপশ্ৰীয়ে হাতত হাত ধৰি ক’লে, “তুমি মোৰ প্ৰতিশ্ৰুতি। মই তোমাৰ লগত বাকি জীৱন বাঁচিম।”

নদীৰ সোঁত বগাই গৈছিল, বতাহে সেউজীয়া উৰুৱাই দিছিল। গাঁওখনৰ বুকুত আজিৰ ৰাতি একেবাৰে নৱ ইতিহাস—প্ৰেমৰ ইতিহাস।

তেজস্বীয়ে ডাইৰিখনত শেষ পৃষ্ঠাত লিখিলে—
“শহৰ আৰু গাঁও, দায়িত্ব আৰু প্ৰেম,
সকলোৰে মাজত মই মোৰ পথ বিচাৰিছোঁ।
এই পথ মোৰ প্ৰতিশ্ৰুতিৰ,
এই পথ মোৰ মৰমৰ ৰঙ।”

চকুত চকু মিলাই দুয়ো জোনাকত বহি থাকিল। জীৱনৰ দ্বন্দ্ব শেষ হ’ল, মিলনৰ ৰঙে তেওঁলোকক আলিঙ্গন কৰিলে।

 সমাপ্ত