অধ্যায় ১: বাকচটো পোৱা যায়
হাবড়া চাহ বাগানত সন্ধিয়াৰ আকাশখন যেন জুইৰ ৰঙেৰে পুৰি উঠিছিল। সন্ধিয়াৰ ধোঁৱাবিলাক পাতল পাতলকৈ ওলাই আহিছিল লাহে লাহে গছপুলি আৰু টিনেৰে ছোৱা শিপাই ঘৰবোৰৰ মাজৰপৰা। জোনাক বেলিৰ শেষ আভা বাগিচাখনৰ শেষ ৰাস্তাটোত হেলানি মাৰি পৰি আছিল—য’ত এখন জাৰ্জৰিত কাঠৰ ঘৰৰ আগত থিয় আছিল নৱজ্যোতি বৰুৱা। তেওঁৰ হাতত এখন ক’লা ফটোগ্ৰাফি কেমেৰা, কাঁধত বেগ, আৰু চকুত এক ধৰণৰ অনুসন্ধানী কৌতুহল। নগৰীয়া জীৱনৰ ব্যস্ততা এৰি তেওঁ আহিছিল ইয়ালৈ—এই চাহ বাগিচা, যি কেতিয়াবা তেওঁৰ দেউতাৰ শৈশৱৰ সোঁৱৰিত আছিল। কিন্তু তাৰ উপৰিও, তেওঁ খুজিছিল এক ধৰণৰ গল্প, কিবা অলেখিত ইতিহাস, এক বুৰঞ্জী যি বহুকেই দশক আগৰ পৰা মাটিৰ তলত ঘুমাই আছিল। সেয়েহে, আজি পুৱা পোনপটীয়াকৈ তেওঁ আহিছিল এই চাহ বাগানখনৰ গা-ধৰা পুৰণি শিপাই ঘৰৰ ফটো তোলাৰ বাবে—যিটো বৰ্তমান পৰিত্যক্ত আৰু দৰঙে-ধৰা। ঘৰৰ ভগ্নভাগত এবিধ অদ্ভুত গন্ধ আছিল—মাটিৰ, কেঁচা কাঠৰ, আৰু কেতবোৰ গোপন কথাৰ—যি যেন কেতিয়াও ঠিককৈ কোৱা নহ’ল। ভিতৰলৈ খোজ দি গৈয়ে তেওঁ লক্ষ্য কৰিলে মেঝাৰ ওচৰত এটা ক’লা কাপোৰেৰে ঢকা বস্তু। ওচৰ চাপি কাপোৰটো আঁতৰাই চকু ফাট মেলি থাকিল—এজন ইংৰাজ সাহেবৰ কালচোৱাত ব্যৱহাৰ কৰা ধাতু খিল লগোৱা কাঠৰ বাকচ, যিটোৰ ওপৰত ধূলি আৰু বেলিৰ পোহৰে এখন চৰাইৰ পাখি যেন মূৰ্তি আঁকে। তাৰ ওপৰত খোদিত আছিল: “A.R. 1904”.
বাকচখনৰ ওচৰত বহি নৱজ্যোতিয়ে কেমেৰাত কিছু ফটো ল’লে, কিন্তু তাতেই থেমা নেলাগিলে তেওঁৰ কৌতুহল। বাকচটোত হাত দিলে ঠাণ্ডা ধাতুৰ স্পৰ্শত যেন হৃদয়খন কেঁপিয়েই উঠিল। তাৰ খিল খুলা আছিল, কিন্তু ডাঙৰ কাঠৰ ঢাকনাটো যেন বহু বছৰ খোলা হোৱা নাছিল। মুঠিৰে ঠেলা দি খুলিবলৈ চেষ্টা কৰাত ঠঙাই উঠিল, আৰু এফালে আঁকোৰ খাই ঢাকনাটো খুলিবলৈ ধৰিলে। ভিতৰত আছিল কিছু ধূলিমাখা কাগজৰ বান্ডিল, এবিধ ৰঙা মখমলতে মেৰোৱা ধাতুৰ কলম, আৰু কেইটামান চিঠি—পচোৱা গন্ধেৰে পৰিপূৰ্ণ। চিঠিৰ মূৰত ইংৰাজীত লিখা: “To whom it may concern – My name is Alfred Reed.” বাকচটো লোৱা আৰু খোলাৰ লগে লগে বাগিচাখনত যেন এটা অচিনাক্ত স্তব্ধতা বিস্তাৰিত হ’ব ধৰিলে। গছৰ পাতবোৰ, কুকুৰৰ ভুকনিও যেন হঠাৎ স্থিৰ হৈ পৰে। যেন সময়ই এচুটি নিশব্দ শৰীৰত পৰিণত হ’ল। নৱজ্যোতি কিছু সময় বাকচটোৰ ওচৰত তেনেদৰে স্থিৰ হৈ থাকিল, যেন তেওঁৰ মূৰৰ ভিতৰত কেইবাটাও ধ্বনি চলি আছিল কিন্তু বাহিৰত শব্দ নাছিল। অকস্মাৎ কেমেৰাটোৰ ফ্লেছটো নিজে নিজেই জ্বলি উঠিল, আৰু খিৰিকিৰ কাষত থোৱা এখন আয়নাত তেওঁ নিজৰ কিম্বদন্তি ৰূপৰ প্ৰতিচ্ছবি দেখি থমকি গ’ল—চুলিত ধূলি, চকুত বিস্ময়, আৰু পৃষ্ঠপটত এক অদ্ভুত ছাঁ।
বাকচটো কণ্ঠৰ পৰাই যেন কিবা এটা মাত শুই আছিল—এতিয়া জগাৰ আগ্ৰহত অধীৰ। তেতিয়াৰে পৰা নৱজ্যোতিৰ মনত এক প্ৰশ্ন জন্ম ল’লে: এই বাকচটো কে’ৰ পৰা আহিল, আৰু এই চিঠিসমূহৰ ভিতৰত কেনেকুৱা অতীত সাৱটি ৰখা হৈছে? বাগিচাৰ সৰু গাঁওখনলৈ উভতোঁতে তেওঁ দেখা পালে, কেইজনমান বৃদ্ধ চাহ-মজুৰে অলপ আঁতৰ পৰা তাক চাই আছে, যেন বাকচটো তেওঁ লগত লৈ আহাটো কোনো বেয়া সংকেত। গাঁওখনৰ এগৰাকী পুৰণি মানুহ—ধনেশ্বৰ কাকাক পোৱা গ’ল পথাৰত বহি আছে। তেওঁ বাকচটোৰ দিশ চাই চকু চকুত ৰাখি মৃদুস্বৰে ক’লে, “বেটা, এইটো যি নি আনিছা… তাক পূৰ্ণমালাৰ আগতে নোখোলিবা। আলফ্ৰেডৰ কথা আমি পাহৰি যাবলৈ শিকিছিলোঁ, তুমি আকৌ জগালে।” ধনেশ্বৰ কাকাৰ এই কথাসমূহে নৱজ্যোতিক কুঁকুৰাই তুলিলে, কাৰণ তেওঁৰ মনত এতিয়া এটা কথা ধৰি বহি গৈছে—এই বাকচ কেৱল এটি কাঠৰ বস্ত্ৰ নহয়, ই হৈছে এখন মুখবন্ধ কাহিনীৰ প্ৰথম পৃষ্ঠা, যাৰ বাকী পৃষ্ঠাবোৰে হয়তো এনে কিছু উন্মোচন কৰিব, যি বহুবছৰ ধৰি ধূলিৰ তলত চেপি ৰাখা হৈছিল। পিছফালে সন্ধিয়া নামি আহিল, জোনাক উঠে, আৰু শিপাই ঘৰখনৰ দুৱাৰ খুলি থকা অৱস্থাত, বাতাসে যেন সৰগেৰে ক’লে—”He remembers.”
অধ্যায় ২: প্ৰথম নিশাৰ শব্দহীনতা
পুৱাৰ পৰা গাঁওখনত এক ধৰণৰ অদ্ভুত নিৰৱতা পৰিলক্ষিত হৈছিল। ৰাতিপুৱা সূৰ্য উঠাৰ লগে লগে কেঁচা বৰষুণজাক নোহোৱা হ’লেও, গৰমৰ মাত খোৱা চৰাইবোৰে আজিও মাত নিদিয়ে। নৱজ্যোতিৰ ঘুম এজোপা বাঁহৰ হেলনিত উঠিল, কিয়নো ঘৰৰ বাহিৰত কোনো শব্দেই নাছিল—কোনো ঠুসা, কোনো চাহ পাত লোৱা মজুৰ মাত, কিবা নাওঁ। তেওঁৰ বুকুৰ তলত থোৱা বাকচটো যেন তাৰ ঠাণ্ডা কাঠৰ গা দি তেওঁৰ সঁচা-সপোনৰ সীমা মচি পেলাইছিল। অকলপনীয়া এক অনুভৱেৰে তেওঁ জগাৰ লগে লগে বাকচটোৰ ঢাকনাটো পুনৰ খুলিবলৈ ল’লে, কিন্তু এইবাৰ ভিতৰত থকা কাগজবোৰৰ মেজত পাৰ হৈ ৰোৱা চকুত পৰিল এখন দীঘল চিঠি—আধা পচা, কিন্তু ইংৰাজীত লেখাটো এতিয়াও পঢ়িব পৰা যায়। চিঠিখনত লিখা আছিল—”I fear I have done something irreversible. The spirit does not sleep. It only waits.” চিঠিখনৰ তাৰিখ: ১৯০৫, আৰু চিহ্নিত: A.R., অৰ্থাৎ আলফ্ৰেড ৰিড। তাৰ পিছতেই তেওঁ লক্ষ্য কৰিলে এক কুঁহিপাতৰ দৰে পাতল কাপোৰ, যি মাটি-ভিজা গন্ধেৰে কুঁচি পৰি আছিল আৰু ইয়াতেই চুটি চুটি ইংৰাজী শব্দ লিখা—“Red Leaf Room”, “South Wing”, আৰু “Silence is not peace”।
নৱজ্যোতি চিঠিখন লৈ ৰূপালি হাজৰিকালৈ গ’ল, যিয়ে তেওঁৰ হাইস্কুলৰ দিনৰ বান্ধৱী আৰু এতিয়া গাঁওখনৰ স্কুল শিক্ষিকা। চাহ খোৱাৰ সময়ত তেওঁ মুখত কাগজখন লৈ চুপচাপ হৈ ৰ’লে। “এইবোৰ তাত কি আছিল বুলি ভাবিছা?”—ৰূপালীয়ে থমকি ক’লে—”Red Leaf Room… এতিয়া বাগিচাৰ দক্ষিণ পাটত এটা পাথৰৰ গৃহ আছে, গোটেইদিন বন্ধ। মোৰ পিতাই কৈছিল তাত কেতিয়াবা সাহেববিলাকে কিবা গুপ্ত কাম কৰিছিল।” নৱজ্যোতিৰ চকুত এক উন্মাদ উজলি উঠিল। তেওঁ বিচাৰিছিল গাঁওবাসীৰ কল্পনাবিলাকৰ আঁৰত যদি সত্যৰ চিহ্ন থাকে, এইবাৰ তাৰ দিশে তেওঁ আগবাঢ়ি যাব। সন্ধিয়াৰ ওচৰত, তেওঁ আৰু ৰূপালীয়ে বাকচখন লৈ গ’ল বাগানৰ মাজত থকা এখন পুৰণি অশত্থ গছৰ তলত—জোন উঠাৰ আগতে বাকচখন পুনৰ অধ্যয়ন কৰিবলৈ। গছজোপা এখনৰে তলত বহি, মাটিত পোহৰ দিয়া এখন হেন্ডেলড টৰ্চৰ সহায়ত তেওঁলোক চিঠিবিলাক পুনৰ উলিয়াই পঢ়িবলৈ ধৰিলে। হঠাৎ, এটা কাগজৰ কোণত ৰঙা চিঞৰৰ দাগ যেন এক গা গঁচাই উঠা বুজাবুজিৰ জন্ম দিলে—চিৎ, না, ময়লা? কিন্তু বেলিৰ পোহৰত ইয়াৰ উজ্জ্বলতা দেখিয়েই ৰূপালীৰ মুখত এটি ভাব উজলি উঠিল। “এইটো…এইটো ৰক্ত নহয়নে?”
ঠিক সেই মুহূৰ্ততে, বাগানখনত অদ্ভুত এক স্তব্ধতা নামি আহে। গছৰ পাতৰ কঁপনি ৰৈ যায়, বৰষুণত ভিজা মাটি সৰহৈ পৰে, আৰু দূৰত থকা চাহ বাগানৰ কুকুৰবোৰে হঠাৎ নিজৰ মাত থমকৈ লয়। যেন ধৰণী এক ৰাতিৰ বাবে নিজেই নিঃশব্দ হৈ পৰে। হ’ব পাৰে, এটা কাকত মাটি লৈ, গছত বহি থকা দুজন মানুহ, আৰু এখন বাকচ—ইয়াৰ ওপৰত কিবা আছৰ দিবলৈ। ৰূপালীয়ে নৱজ্যোতিক চকুত চাই কয়, “নৱ, তুমি এইটো আনিছিলা…ই ৰহস্য নহয়…ই যন্ত্ৰণা।” নৱজ্যোতি তেতিয়া হাঁহিবলৈ চেষ্টা কৰে, কিন্তু তেওঁ অনুভৱ কৰে, বুকুৰ মাজত যেন কিবা ঠাণ্ডা সৰি পৰিছে। ঠিক সেই মুহূৰ্ততে, বাকচটোৰ ঢাকনি নিজে নিজেই অল্প গতিৰে খুলি পৰে। কোনোবা ভিতৰৰ পৰা ঢাকনি থৈ দিয়া যেন। টর্চৰ পোহৰেৰে তাক পুৱাবলৈ গ’লে দেখা যায়, চিঠিবোৰৰ মাজত এতিয়া কোনো এটা বস্তু নাই। এক প্ৰাচীন কাগজ পাত মাটিত পৰি থাকে, আৰু তাৰ ওপৰত ইংৰাজীত কেৱল দুটা শব্দ—“I remember.”
অন্ধকাৰ নামি আহিছে। গাঁওখনৰ পথত কোনো আলো নাছিল, আৰু বাতাসত যেন সিহঁতৰ নামটো উচ্চাৰণ হোৱা শুনা যায়। নৱজ্যোতি আৰু ৰূপালি দৌৰি ওলাই আহে বাগিচাৰ পথেদি, কিন্তু পিঠিত যেন কোনোবা সিহঁতৰ ছাঁ অনুসৰণ কৰি আহিছে। ঘৰ পালেগৈ, কিন্তু বাহিৰত কোনো শব্দ নাই—চাহ বাগানৰ এতিয়া এক অচিনাক্ত নিঃশব্দতাত ঢাকি পৰিছে। ওচৰৰ জোঁপাৰ পৰা ভগা-চকু মেলি এজাক কুকুৰ চাই থাকে, কিন্তু ভুকা নালাগে। নৱজ্যোতি ঘৰৰ কোঠালিত বাকচটো পুনৰ থয় আৰু চকু মেলি তেখেতে নিজে নিজেই ফোঁপাই উঠে। সিদিনা নিশা, তেখেতে নিশা ৩টা বাজি উঠিল শুনে, ঘড়ীত শব্দ হয়, কিন্তু বাহিৰে কিবা আছে—কিবা যি আগতে আছিল, এতিয়া জগি উঠিছে। আৰু, কাষৰ খিৰিকিৰ পৰা, বতাহৰ সৈতে মাত আহে: “He remembers too.”
অধ্যায় ৩: পুৰণি চিঠিৰ ভাষা
পৰদিনা পুৱা চাহৰ কাপত থকা গৰম ধোঁৱাই নৱজ্যোতিক একমাত্র বাস্তৱতালৈ টানি আনিছিল। ৰাতিৰ দুঃস্বপ্ন, সেই শব্দহীনতা, খিৰিকিৰ কাষৰ পৰা অহা অশৰীৰী মাত—সকলো যেন এখন আধা-ঘুমৰ গল্প যেন লাগিছিল, কিন্তু চকুৰ আগত থকা বাকচখন আৰু তাৰ ভিতৰত থকা কাগজবোৰে সেই ভয়াল বাস্তৱতালৈ সঁচাকৈ টানি আনিছিল। তেওঁ হাতত ধৰা সেই চিঠিখন পুনৰ উলিয়াই লৈ পঢ়িবলৈ ধৰিলে—এইবাৰ অলপ গভীৰ মনোযোগে। “I fear I have done something irreversible. The spirit does not sleep. It only waits.” এই শব্দবোৰ কেৱল এটা কল্পনাত থকা অতীতৰ বর্ণনা নহয়—ই যেন এটি প্ৰত্যক্ষ স্বীকাৰোক্তি, যি এক গভীৰ অনুশোচনাৰে লিখা হৈছিল। বাকচটোৰ ভিতৰত থকা আন এটা চিঠি উলিয়াই তেওঁ খুলি দিলে। তাৰ তাৰিখ ১৯০6—আনখনৰ ঠিক এটা বছৰ পিছত। চিঠিখন ব্ৰিটিছ-ইংলিশত সুন্দৰ হাতৰেখাত লিখা, কিন্তু তাৰ ভাষাত এক ধৰণৰ উৎকণ্ঠা, এক গোপন বেদনা, আৰু এক অনিৰ্বচনীয় আশংকা। “This garden was never meant for tea alone,” লিখা আছে, “It was chosen for the silence beneath its soil. The red room is not a chamber. It is a vessel.” এই বাক্যবোৰে নৱজ্যোতিক যেন স্থিৰ কৰি পেলালে। এতিয়ালৈকে তেওঁ ভাবিছিল চাহ বাগানৰ এই পৰিসৰ, এই “Red Leaf Room” বুলি উল্লেখ কৰা ঠাইটো, হয়তো কেৱল এক গোপন কামৰ ঘর; কিন্তু এই চিঠিৰ ভাষা এনে, যেন ই এক নিৰ্জীৱ কাঠামু নহয়, যেন ই জীৱন্ত—এটি পাত্র, এটি বন্দীশালা, অথবা কিবা আত্মা-ভৰ্তি ঠাই।
চিঠিৰ পাছফালে আঁকা এখন সৰু মানচিত্ৰ। মাটিৰ তলৰ কোনো গোপন গৃহ দেখুৱাইছে যেন, গছবোৰৰ মাজেৰে এখন টানেল, যি গৈ মাটিৰ গভীৰত এখন বগা দেউলত ঠেক খাইছে। চিঠিখনৰ সংলগ্ন আন এখন পাতত লিখা আছে—”If ever you find this, beware of the mirror. It remembers faces.” এই কথাখিনিয়ে ৰাতিৰ সেই আয়নাৰ ঘটনা পুনৰ চকুত তুলি আনিলে। নৱজ্যোতি আয়নাটোৰ প্ৰতি আকৃষ্ট হৈ পৰিছিল, কিন্তু সেই প্ৰতিচ্ছবি—য’ত তেওঁৰ মুখৰ পাছফালে এটি অন্ধকাৰ ছাঁ আছিল, তাক হেয়ালি বুলি ভাবিছিল। এতিয়া বুজি উঠিবলৈ ধৰিলে, যি পাত্ৰ এই বাকচ, সেইবোৰ কেৱল বস্তু নহয়, তেওঁ যে এটি আত্মাৰ সৈতে দৈনন্দিন সংসৰ্গত আছে। সেয়া হ’ল আলফ্ৰেড ৰিডৰ আত্মা নে আন কিবা—সেয়া এতিয়াও অস্পষ্ট। এইবাৰ তেওঁ সিদ্ধান্ত ল’লে—এই রহস্যৰ আঁৰত থকা ইতিহাস উন্মোচন কৰিব। এজন স্থানীয় মৌলিকতাবাদী—পুৰণি দলিল-পত্র সংগ্ৰাহক বাবলু শইকীয়াৰ ওচৰলৈ যাবলৈ মন কৰিলে। বাবলু—অলপ গাঁঠেল, অলপ অদ্ভুত, কিন্তু পুৰণি ব্ৰিটিছ নথি চাবলৈ তেওঁৰ দৰে আৰু কোনো নাই। গাঁওৰ শেষৰ দিশত থকা বাবলুৰ জংগলৰ দৰে কুঁৱলীয়া ঘৰত গৈ তেওঁ চিঠি আৰু মানচিত্ৰ দেখুৱালে। বাবলু এক মুহূর্তৰ বাবে চুপ চাপ থাকি ক’লে, “Red Leaf Room নামৰ ঠাইটো মোৰ কেতিয়াও বুজা নহ’ল… কিন্তু ১৯০৩-০৬ৰ চাহ বাগিচাৰ খতিয়ানত এটা সম্পূৰ্ণ দক্ষিণ শাখা অদৃশ্য হৈ গ’ল বুলি লিখা আছে। যেন কৈছে, কাৰিকৰী সমস্যাৰ বাবে তাত কাম বন্ধ কৰা হৈছিল। কিন্তু আমি জানো, ব্ৰিটিছবিলাকে কেতিয়াও অলেখ হেকা কৰাৰ ঠাই এৰি নেদিছিল।”
বাবলুৱে ফাইলৰ এটা কুঁহিপাত উলিয়াই দিলে, য’ত চাহ বাগানৰ এক পুৰণি নীল খতিয়ানত পেনচিলে দাগ দিয়া অঞ্চলত এখন ঘৰ, এখন গুপ্ত পুখুৰী আৰু “RL” নাম দিয়া চিহ্ন দেখা যায়। তেওঁ কয়, “RL মানে ‘Restricted Location’—বা হয়তো তোমাৰ চিঠিখনত দিয়া Red Leaf Room।” নৱজ্যোতিৰ বুকুৰ স্পন্দন বেছি হয়। তেওঁ আৰু দেৰী নকৰি সান্ধ্যকালত ৰূপালীৰ লগত সাক্ষাৎ কৰি সকলো কথাৰ বৰ্ণনা দিয়ে। ৰূপালীৰ মুখ শুকাই উঠে, কাৰণ তেওঁৰ দেউতাৰ মুখে তেওঁ শুনিছিল, ১৯৮৪ চনত এই বাগানখনত ৫টা মজুৰ গুম হৈ গ’ল। আৰু সেইসময়তে চাহ বাগানৰ দক্ষিণ দিশটোত শকত বেৰ লগাই দিয়া হয়। সেই ঘটনাৰ পিচতে কেতিয়াও কোনেও সেই দিশলৈ যাব নোৱাৰিলে। দুয়ো সিদ্ধান্ত লয়—বেলি বুজিবলৈ আগেয়ে এবাৰ সেই ঠাই চাব লাগিব। দুজনাৰ লগত “কোহো” নামৰ নৱজ্যোতিৰ কুকুৰটো থাকিল। পাতল পথেৰেদি আগবাঢ়ি গৈ গছৰ মাজত জঁপ গল, সন্ধিয়া লাহে লাহে নামি আহিল, আৰু দুয়ো সেই “দক্ষিণ পাট”ত উপস্থিত হ’ল। সিঁচা দেৱালত কেতিয়াবা ৰঙা পতা গছ ওলাই আহে, যেন গছবোৰেও ধেমালি নকৰে। হঠাৎ, কোহো থমকি ৰ’ল, ওচৰৰ পাতৰ ভিতৰত চাই থাকিল আৰু তাৰ ডিঙিৰ ৰোম থিয় হৈ গ’ল। বেছি শব্দ নকৰি দুয়ো খোজ পাতিলে। এখন জাৰ্জৰিত ঘৰৰ কাষলৈ গৈ টিনৰ দৰ্জাখন খোলাৰ সময়তে, ভিতৰৰ অন্ধকাৰে যেন তেওঁলোকক মিঠিকৈ টানি লৈছে। সেই ঘৰৰ মাজমজিয়াত এখন আয়না—চকুৰ ওচৰলৈ আহি পৰিল। সেই আয়নাত, নৱজ্যোতিৰ প্রতিচ্ছবি দেখা যায়… কিন্তু ৰূপালীৰ দেখা নাযায়। পিছফালে কোনো শব্দ নাই, কেৱল আয়নাৰ তলত এখন সৰু শব্দত খোদিত এখন ইংৰাজী বাক্য—”If you don’t see yourself, you are being watched.”
অধ্যায় ৪: বিহুৱানৰ সন্দেহজনক ৰাতি
চাহ বাগানৰ নিস্তব্ধতা আৰু অদ্ভুত ঘটনাবোৰ এতিয়া গাঁওখনৰ কিছুমান মানুহৰ মুখে মুখে ফুৰিবলৈ ধৰিছিল। বিশেষকৈ যেতিয়া ৰাতিৰ শেষ ভাগত কুকুৰবোৰ অচিনাক্ত সঁহাৰি পাতি হঠাৎ চুপ হৈ পৰিছিল, আৰু একেবাৰে কাষৰ জাপানী গছজোপাৰ মাজত এবাৰ পোহৰ যেন ফিংকি উঠিছিল। নৱজ্যোতি আৰু ৰূপালীয়ে আয়নাৰ ঘটনাৰ পিছত সিদ্ধান্ত লৈছিল—ইয়াৰ পিছফালে কিবা অতিপ্রাকৃত শক্তি আছে, আৰু সেইটো হয়তো মাত্ৰ বাকচ বা আয়নাৰ ভিতৰত সীমাবদ্ধ নহয়। কিন্তু তেওঁলোকে এদিন লক্ষ্য কৰিলে, চাহ বাগানৰ পুৰণি মজুৰ নেতা বিহুৱান গগৈৰ আচৰণ অলপ অলপকৈ সন্দেহজনক হৈ পৰিছে। সিদিনা বাগানত যেতিয়া ধনেশ্বৰ কাকাৰ ওচৰত চিঠিৰ এটা শব্দৰ ব্যাখ্যা বিচাৰিছিল, বিহুৱানে বহুত আঁতৰ পৰা চুপি চুপি চাই আছিল। তেওঁৰ চকুত আছিল এক অচিনাক্ত শূন্যতা, যেন কোনো এন্ধাৰত চপাই থোৱা প্ৰাচীন স্মৃতিৰ লগত তেওঁৰ সম্পর্ক আছে। আৰু তাৰ পাছৰ ৰাতিখনতে, নৱজ্যোতিৰ কেমেৰাৰ লেন্সত ধৰা পৰে এক আচৰিত দৃশ্য—বিহুৱান, এটা পাটৰ বেগ লৈ চাহ বাগানৰ দক্ষিণ অংশলৈ গোপনে গৈ আছে, য’ত ‘Red Leaf Room’ বুলি সন্দেহ কৰা ঘৰখন আছে। তেওঁ একেলগে ৰূপালীৰ লগত মিলি সিদ্ধান্ত লয়—তেওঁলোকে এইবাৰ বিহুৱানক অনুসৰণ কৰিব লাগিব।
পুৱাৰ নিশা, সময় প্ৰায় ১.৩০ বাজিছে। নৱজ্যোতি, ৰূপালী আৰু “কোহো” কুকুৰজনে নীৰৱভাৱে বিহুৱানৰ পিচত পিচত গৈ থাকে। তেওঁলোকৰ জোতাত কাপোৰ লগাই দিয়া হৈছিল যাতে কোনো শব্দ নহয়, আৰু হাতত আছিল এটা পৰিস্ফুট নীল ৰঙৰ টৰ্চ যাৰ পোহৰ মাটিত আঁচ লগাই নাহে। বিহুৱান গগৈৰ ভৰিৰ আচল বাটটো যেন জানে, গছৰ মাজেৰে তেওঁ সহজে আগবাঢ়ি গৈ এন্ধাৰৰ ভিতৰত হেৰাই যায়। চাহ বাগানৰ সেই অংশটোত এতিয়া গৰু মাটি, শেৱালিৰ ঢেপ, আৰু ভাঙি পৰি থকা ঘৰৰ ভগ্নাৱশেষেই আছে। তেওঁলোকে দেখিলে—বিহুৱান এখন পাথৰৰ নিচেই কোণত হেঁচা দি কোনোবাৰ দৰে এটা গোপন দুৱাৰ খুলিলে। সেই কোঠালিটো, যাক “Red Leaf Room” বুলি ধৰা হৈছে, তাৰ ভিতৰত এজাক তেজৰঙা পোহৰ উজলি আছে। বিহুৱান ভিতৰত সোমালে, আৰু দ্বাৰটো অলপ সময়ত সঁচাকৈ বন্ধ হ’ল। নৱজ্যোতি আৰু ৰূপালী ৰৈ থাকিল, কিন্তু কোহোৱে গুংগুনাব ধৰিলে, যেন কিবা ভয়ানক জিনিস ওচৰতে আছে। মিনিট পাঁচেক পিচত, কোঠালিৰ ভিতৰৰ পৰা কিবা অদ্ভুত শব্দ আহিল—নিয়মিত নয়, যেন কোনো প্ৰাচীন ধাতু ঘঁহা, কেতিয়াবা ইষ্টক ফুটাৰ দৰে শব্দ, আৰু মাজে মাজে বিহুৱানৰ নিম্ন স্বৰৰ উচ্ফুটন। ঠিক যেন পুৰণি কিবা মন্ত্র উচ্চাৰণ কৰা হৈছে।
নৱজ্যোতি টৰ্চ বন্ধ কৰি চকু পীড়ি থাকিল—তেওঁৰ বুকুৰ ভিতৰত স্পষ্টভাৱে জানে, এই শব্দবোৰ সাধাৰণ নহয়। বিহুৱান হয়তো কেৱল মজুৰ নেতা নহয়—তেওঁ কোনো প্ৰাচীন তান্ত্ৰিক বংশৰ শেষ বংশধৰ হ’ব পাৰে। কিংবা তেওঁ তেনেকুৱা এটা পৰিয়ালৰ অংশ, যাৰ সৈতে আলফ্ৰেড ৰিডৰ আত্মাৰ কোনো গভীৰ যোগ আছে। ঠিক এই সময়তে কোঠালিৰ ভিতৰৰ পৰা এবাৰ পোহৰৰ ঢৌ ওলাই আহিল—শুকান বৰফৰ দৰে বগা, গছৰ পাতৰ ওপৰত পৰি থাকিল। বিহুৱান ওলাই আহিল, হাতত এখন দুঘৰুৱা কাগজৰ টুকুৰা আৰু এখন ছাঁৰ দৰে বস্তু, যি কোনো চৰাইৰ কংকালৰ দৰে দেখাত। তেওঁ মাথোঁ মৃদু হাঁহি হাঁহি ক’লে, “এতিয়া সময় আহিছে, তেওঁ আকৌ মাত দিব…” আৰু তেওঁৰ চকু যুগুত নৱজ্যোতিৰ লগত ধৰি থাকিল, যেন তেওঁ জানে—এই দুজন লুকাই চাই আছে। পিছদিনা পুৱা গাঁওখনত বাৰু কি ঘটে? এজন বৃদ্ধ উধাও হয়, তেওঁৰ ভাঙা ঘৰটোত কেৱল এখন কাঁহীৰ পাত্ৰ আৰু এক প্ৰতিচ্ছবি—এজন পুৰণি ইংৰাজ চাহ মেনেজাৰৰ। আৰু সেই দিনৰ পিচৰ পৰা গাঁওখনত লোকচৰ্চা—”আলফ্ৰেড আকৌ ঘূৰি আহিছে!”
অধ্যায় ৫: আত্মাৰ সৈতে প্ৰথম যোগাযোগ
সেই ৰাতিখন আছিল এক অস্বাভাবিক ৰাতি—জোনাক উঠিছিল, কিন্তু তাৰ পোহৰ মাটি স্পৰ্শ নকৰিলে যেন। বতাহ পৰিপূৰ্ণ আছিল মৰুভূমিৰ দৰে শুকান হেঁচা, আৰু চকুত থকা আলো যেন সপোনৰ পৃষ্ঠাৰ দৰে জ্বলজ্বলাই উঠিছিল। ৰূপালি হাজৰিকা সেই ৰাতি তেওঁৰ ঘৰৰ উঠোনত বহি আছিল, হাতত সেই পুৰণি চিঠিখন, যি বিহুৱানৰ ‘Red Leaf Room’ৰ পৰা আহোঁতে মাটি খনিয়াই পোৱা হৈছিল। চিঠিখনত লিখা আছিল—”The mirror is the gate, the word is the key, and silence is the price.” তেওঁৰ মনত লাহে লাহে এটা বুজাবুজি জন্ম লৈছিল—এই আয়নাটো কোনো প্ৰতিৰূপ নহয়, ই হৈছে এখন দুৱাৰ; যাৰ মাজেদি আত্মাই দেখা যায়, আত্মাই কথা কয়। সেই মুহূর্ততে, আয়নাৰ ওচৰৰ পৰা এটা হঠাৎ শীতল বতাহৰ ছোঁৱা অনুভৱ কৰিলে তেওঁ—যেন কোনোবা কাষতে দাঁড়িয়ে থকাৰ স্পষ্ট অনুভৱ। খিৰিকিৰ বাহিৰত কোহো কুকুৰজনে অশান্ত হৈ ঘেউ ঘেউ কৰে, আৰু খনিয়াজান দিয়া মাটিৰ পৰা যেন কিবা মৃদু শব্দ ওলাই আহে—যি শব্দ কানে শোনা যায়, কিন্তু শব্দ হৈ নুশুনা যায়। ৰূপালীয়ে চকু তুলি আয়নাৰ দিশে চাই থাকিল। চহা পোহৰত আয়নাত তেওঁৰ মুখ দেখুওৱা বন্ধ হৈ গৈছিল। পৰিৱৰ্তে, তেওঁ দেখিলে এখন ক’লা জ্যাকেট পরিহিত, শুষ্ক গালৰ, বহুত দিন ধৰি মৃত মানুহৰ দৰে চকুযুক্ত মানুহ এজন—আয়নাৰ আনফালে তেখেত চুপচাপভাৱে চাই আছিল।
পলকতে ৰূপালীৰ গা জুৰুলি উঠিল। তেওঁ চিঞৰি উঠিবলৈ চেষ্টা কৰিলে, কিন্তু মাত ওলালেই যেন গলাত কিবা চেপি ধৰিলে। তাৰ পাছত আয়নাৰ তলত অদ্ভুত হাতৰ আঙুলিবোৰ ধৰি উঠি আহিল, যেন কাঁচৰ ওপৰত কোনোবা অদৃশ্য আঙুলিৰে লিখিছে—”I am still here.” হাতবোৰ শূন্যতাত মিলাই গ’ল, কিন্তু এক নিমিষৰ বাবে তেওঁ অনুভৱ কৰিলে যেন কোনোবা তেওঁৰ কাণৰ কাষত ক’লে, “Not you… but he will open the box again.” তাৰ ঠিক পিছত কোহো কুকুৰটো ঘৰৰ ভিতৰলৈ দৌৰি আহিল আৰু আয়নাটোৰ ওচৰত থিয় হৈ দাঁড়িয়ে হোঁহোঁ কৰিব ধৰিলে। ৰূপালীয়ে আতৰি গৈ কাষৰ ড্ৰয়াৰ খুলি, পুৰণি এক ভগৱানৰ ফটো আৰু তুলসীৰ পাত উলিয়াই আয়নাৰ তলত থলে—কিন্তু আয়নাটোত কেৱল কপালৰ পৰা গড়ি পৰা চুইচিয়াৰ এটা ৰেখা অৱশিষ্ট আছিল, যেন কোনোবা ভিন্ন পৃথিৱীৰ পৰা একে সোঁতৰে আহি অদৃশ্য হৈ গ’ল। ৰাতি ৩টা বাজে—আলফ্ৰেডৰ সেই আত্মা, যাক বৰ্তমান অবাঞ্ছিত শক্তিৰে ডাকা হৈছে, সেয়া আত্মীয় হৈ পৰিছে জীৱিতসকলৰ জীৱনৰ সৈতে। ঠিক সেই মুহূর্ততে, নৱজ্যোতিৰ ঘৰতো এটা অদ্ভুত ঘটনা ঘটে। বাকচখন, যিটো মাটিৰ ওপৰত মূৰ থৈ থোৱা আছিল, হঠাৎ ঢাকনি নিজে নিজেই খুলি পৰে, আৰু তেওঁৰ কেমেৰাৰ ফ্লেছটো নিজেই জ্বলি উঠে—অন্ধকাৰ কোঠাটো এখন পুৰণি চাহ বাগানৰ গম্ভীৰ কোঠালি হৈ পৰে।
নৱজ্যোতিৰ চকু আঁতৰুৱা বুলি ভাবি থাকোঁতেই তেওঁৰ মস্তিষ্কত এটা সোঁত পৰে—কোনো এক মোলায়েম মাতৰ দৰে, যি কোনো ভাষাত নহয়, কিন্তু ভাববিলাক ঠিকঠাককৈ বুজা যায়। সেই মাত ক’লে, “Help me remember… help me return.” তেওঁৰ সন্মুখত বাকচটোৰ ভিতৰত থকা কাগজবোৰ নিজে নিজেই ওলাই আহি মাটিত পৰি থাকিল। প্ৰতিটো চিঠিৰ মূৰত এতিয়া নতুন শব্দ উঠি আহে—যেন কালিৰে লিখা হৈছে বৰ্তমান। “The mirror shall open when the leaf bleeds again.”—এইটো চিঠিৰ শেহতীয়া বাণী। তেতিয়া তেওঁ বুজি গ’ল—এই আত্মাটো কেৱল আটকা নহয়, সেয়া নিজে নিজেই মুক্ত হ’বলৈ পথ বিচাৰি আছে। সেই মুক্তি পোৱাৰ পথত তেওঁলোকক বাট দেখুৱাব খোজে, বা হয়তো ভুলেৰে তেওঁলোকক অন্তিম শাস্তিলৈ তুলি লৈ যাব। পুৱতি নিশা, ৰূপালি আৰু নৱজ্যোতি সাক্ষাৎ কৰিলে গাঁৱৰ ওচৰৰ চিলঙীয়া মন্দিৰৰ ভিতৰত—তেওঁলোকৰ মুখ উজলি আছিল শংকা আৰু উত্তেজনাৰে। দুয়ো বুজি উঠিল—আত্মাৰ লগত যোগাযোগ আৰম্ভ হ’ল। এতিয়া এই গল্প কেৱল এক ঐতিহাসিক অনুসন্ধান নহয়, ই হৈছে এখন আত্মিক যুদ্ধ—য’ত প্ৰত্যেক ভুল সিদ্ধান্তৰ ফল হ’ব পাৰে মৃত্যুৰ চেয়ে ভয়ংকৰ, আৰু প্ৰত্যেক শুদ্ধ সোঁৱৰিৰ মূল্য হ’ব পাৰে এজন মৃত সাহেবৰ অলঙ্ঘনীয় মুক্তি।
অধ্যায় ৬: মাটিৰ তলৰ পথ
জুন মাহৰ প্ৰথম সপ্তাহ। চাহ বাগানৰ বতাহত এখন নিস্তব্ধতাৰ আঁচ বিয়পি আছিল—কোলাহল যেন ইচ্ছা কৰি পৰিহাৰ কৰি গৈছে গাঁওখনক। গছৰ পাতবোৰে শব্দ নকৰিলে, মানুহৰ মুখত কথা শুনা নাযায়, আৰু কোহো কুকুৰটোৱে বহুত দিন ধৰি কিয় একো ভুকা নালাগে, সেয়াও যেন বুজা নাযায়। সেই নিশা, ৰূপালী আৰু নৱজ্যোতি সিদ্ধান্ত লৈছিল—তেওঁলোক বিহুৱানৰ গোপন পথটো উলিয়াই চাব। বাবলু শইকীয়াৰ পৰা পোৱা মানচিত্ৰ আৰু চিঠিৰ টুকুৰাবোৰ জড় কৰি তেওঁলোকে প্ৰস্তুতি লৈছিল—মাটিৰ তলৰ টানেলটোত প্ৰবেশ কৰিবলৈ, যিখন হয়তো ১৯০৪ চনৰপৰা একেবাৰেই বন্ধ আছিল। বিয়লি পুৱালেই দুয়ো “দক্ষিণ পাট”লৈ আগবাঢ়ি গ’ল, গছৰ মাজেৰে, তেজৰঙা ৰঙ লগা পাতৰ মৃদু ছাঁ অতিক্ৰম কৰি। বিহুৱানক আজি দেখা নাযায়। গাঁওখনত কোৱা হৈছিল—বিহুৱান এখন চিঠি লিখি নিজেই গায়েব হৈ পৰিছে, আৰু চিঠিখনত কেৱল এটা বাক্য লিখা—“The debt is paid, the gate is now theirs.”
চহা টৰ্চৰ পোহৰেৰে গছবোৰৰ মাজেৰে গৈ তেওঁলোক উপস্থিত হয় এখন ভাঙি পৰা ঘৰৰ কাষত। নৱজ্যোতি জানে—এইয়েই সেই স্থান, য’ৰ পৰা বিহুৱানে সেই ৰাতি টানেল খুলি প্ৰবেশ কৰিছিল। মাটিৰ তলত এখন সৰু পাথৰৰ ফলক—তাক অলপ গতিৰে হেঁচা দিয়াতে অদৃশ্য হৈ যায়। তলৰ পৰা ওলাই আহে খঙাল হাৱা—নৱজ্যোতিৰ মনে হয়, যেন কোনোবা এই পথত বহু বছৰ ধৰি অপেক্ষা কৰি আছে। তললৈ নামি যাব লগা ছাঁডিটো সলিত হৈ আছে, পাথৰেৰে গঠিত, আৰু মাটিৰ গন্ধেৰে পূর্ণ।
তেওঁলোকে নামি যায়, আৰু ওচৰতে এটা বুৰঞ্জী সন্ধান কৰে—পাথৰৰ ছাদত খোদিত ইংৰাজী শব্দ: “Red Leaf Chamber – Keepers of the Sleep.”
এইটো কিবা গুপ্ত সন্থাৰ বাহন নহয় নে? তেওঁলোক আগবাঢ়ি যায়, হালধীয়া শিখাৰ টৰ্চ হাতত লৈ—আন্ধাৰত শীতলতাই গা জুৰুলি কৰায়। শেৱালিতে ঢকা প্ৰাচীৰ, গছৰ ডাঠ শিপা, আৰু কেতবোৰ ভাঙি যোৱা শিল—তেওঁলোক এখন মাটিৰ তলৰ পথেদি গৈ, এক শূন্যতা অনুভৱ কৰে।
পথটো সোজাকৈ এখন গম্ভীৰ গৃহলৈ যায়, যাৰ প্ৰাচীৰত কালি, ৰঙা আৰু গাঢ় নীলা দাগবোৰে এবিধ অশুভ ছাঁ দি ৰাখিছে। যেতিয়া তেওঁলোকে দুৱাৰ খুলি ভিতৰলৈ সোমায়, তেওঁলোকে অনুভৱ কৰে—বায়ুটো একো একো বুজা শব্দত কঁপি উঠিছে, যেন এখন্তেক আগতেই কোনোবা কোৱা কথা এতিয়াও এই প্ৰাচীৰবোৰে চকুত ৰাখিছে।
ভিতৰত আছে এখন আয়না—অহা নিশাৰ আয়নাৰ লগত একেই, কিন্তু ইয়াৰ আগত এখন বগা বেলিচকত খুন্দা বাকচ। তাৰ ওপৰত সোনা খোদিত হৰফত লিখা: “For the One Who Remembers.”
নৱজ্যোতি হাত আগবঢ়ায়। ঠিক সেই মুহূর্ততে আয়নাৰ পৰা ওলাল এবিধ ধোঁৱাৰ দৰে ছাঁ, যি হাতত লগা নাযায়, কিন্তু তাৰ ওচৰত তাপ অনুভৱ হয়। ছাঁটো চুপচাপভাৱে ওপৰলৈ উঠি, আকৃতি লয়—এক ইংৰাজ সাৰহাটোৰ। চকু তীব্ৰ, মুখ গম্ভীৰ, আৰু কণ্ঠ নিঃশব্দ।
কিন্তু আয়নাৰ মাজেৰে মাত ওলাই আহে—“I am Alfred. You must finish it. Let the debt rest.”
নৱজ্যোতি পিছফালে চাই, ৰূপালীৰ চকু ফৰক ফৰকাই উঠিছে। তেওঁ পঢ়ি লৈছে কাগজখন—চিঠিটো যি সেই বাকচত আছিল।
আলফ্ৰেড লিখিছিল—“In binding the silence, we bound ourselves. This room was our prison.”
এইটো কেৱল এটা গোপন ঘর নহয়—এইটো হৈছে আত্মাৰ বন্দীশালা, য’ত ব্ৰিটিছ তিনিগৰাকী সাহেব, সেই সময়ত শক্তিৰ সন্ধানত এক আচৰিত তান্ত্ৰিক ক্ৰীড়া কৰিছিল। প্ৰতিজন সাহেব এজন এজন আত্মাক বলি দিয়ে শ্ৰেষ্ঠত্বৰ নামত—আলফ্ৰেড তাত অংশ ল’লে, কিন্তু পিচত অনুশোচনাত মৰি যায়। এতিয়া, তাৰ আত্মা সেই পাপৰ মুক্তি বিচাৰি আছে।
নৱজ্যোতিয়ে সুধে, “How do I finish it?”
আলফ্ৰেডৰ আত্মাই হাত উঠাই দাঙি ধৰে বেলিচকত সেই বাকচলৈ, আৰু ক’লে—“Bury it beneath the first tree. The red one. At dawn.”
ঠিক সেই সময়তে, পেছফালৰ জাপানী পাতৰ দৰে গছজোপা খুলি যায়, আৰু বাহিৰৰ পোহৰ ভিতৰত সোমায়—চন্দ্ৰগহনৰ পাটচকু আৰু সৰহাল মাটিৰ গন্ধ।
তেওঁলোকে জানে—সমাপ্তি আৰম্ভ হৈছে।
সেই নিশা, তেওঁলোক গাঁওলৈ ঘূৰি আহে, বাকচটো হাতত লৈ। বাকচখন তেতিয়া থকাসদৃশ, যেন ভিতৰত তেজ বা কান্দোনেৰে ভৰপূৰ।
গাঁৱৰ প্ৰথম লালপাত গছখনৰ তলত গতি কৰি, তেওঁলোকে সৰি যোৱা মাটিৰ মাজত বাকচটো পুঁতি দিয়ে।
টিক্ টিক্ টিক্—চক্র পুনৰ আৰম্ভ হয়।
দূৰৈৰ আকাশত জোনে মেঘ ফালি গাত পোহৰ পেলায়, আৰু কাষত থকা গছজোপাৰ পাঁছত সেই আয়নাটোৰ প্ৰতিচ্ছবি এটা বাৰু অলপ সময়ৰ বাবে উজলি উঠে—আলফ্ৰেড ৰিড হাঁহিছে।
এইবাৰ, তেখেত নিশ্চিন্ত।
সেই নিশা, চাহ বাগানৰ শব্দহীনতা শেষ হয়।
চৰাই গীত গায়।
বতাহ পাতে।
আৰু কোহো কুকুৰজনে হেঁপাহেৰে মাত দিয়ে—
এক নতুন সূৰ্য উঠাৰ ইঙ্গিত দি।
অধ্যায় ৭: আত্মাৰ দ্বিতীয় ছাঁ
জোন পুৰণি হোৱাৰ লগে লগে চাহ বাগানৰ সিমানেই শান্ত নহ’ল। যি শান্তি আত্মা এজনৰ মুক্তিৰে আহিছিল বুলি ভাবিছিল নৱজ্যোতি আৰু ৰূপালী, তাক শীঘ্ৰে ভুল প্ৰতিপন্ন কৰিলে সেই নিশা নিজেই। বাকচখন লালপাত গছৰ তলত পুতি আহাৰ দুদিনৰ মাথোঁ ভিতৰতে গাঁৱৰ দুজন পুৰণি মজুৰ আকস্মিকভাবে উধাও হ’ল, যিবোৰৰ প্ৰত্যক্ষ বা পৰোক্ষ সংযোগ আছিল সেই দক্ষিণ পাটৰ গোপন ঘৰৰ সৈতে। কোহো কুকুৰজনে পুনৰ আগৰ দৰে ৰাতিপুৱা নিশা হাঁহি-হাঁহি উন্মাদৰ দৰে কঁপনি খোৱাৰ দৰে হৈ পৰে, আৰু অলপকৈ দূৰত থকা বনবোৰৰ পৰা পুনৰ ওলাই আহে সেই শব্দ—যি ভাষাহীন, অথচ উপস্থিতি থকা শব্দ। সেই দিনা, নৱজ্যোতি নিজৰ ঘৰৰ আয়নাৰ সন্মুখত দাঁড়াই আছিল—শুধু নিজৰ মুখটো দেখাৰ বাবে নহয়, কিন্তু যিটো চিঠিত লিখা আছিল “the mirror remembers”—সেইটো প্রমাণ কৰিবলৈ। আৰু তেওঁৰ শংকা ঠিক আছিল—নিজৰ ছাঁ দেখা গৈছিল, কিন্তু তাৰ ঠিক কাষতে এখন নতুন ছাঁ, এটি উচ্চ কদৰ্য দেহৰ, দীৰ্ঘ গাঢ় চকু আৰু কঁকালীয়া হাতৰ ছাঁ দেখা গৈছিল। আলফ্ৰেডৰ আত্মা যদি মুক্তি পাইছেও, তেন্তে বাকচটোৰ ভিতৰত থকা সকলো আত্মা বোধহয় মুক্তি নাপায়। কিছুমান আত্মা হয়তো তেওঁৰ বিপৰীত—যি আত্মা শতাব্দীৰ অন্যায়, বলি আৰু অতৃপ্ত আত্মাৱোৰে গঠিত, যি মাথোঁ আয়না, শব্দ আৰু স্মৃতিত জীৱিত থাকে। এইটো কেৱল মুক্তিৰ গল্প নহয়—এইটো হ’ল অপূৰ্ণ বলিৰ দ্বিতীয় অধ্যায়।
ৰূপালীয়ে এই ঘটনাৰ পৰিপ্ৰেক্ষিতত চিঠিবোৰ পুনৰ পৰ্যালোচনা কৰে। তেওঁৰ চকুত পৰে এটা পুৰণি চিঠি, যি বোধহয় আগেয়ে নজনা আছিল। তাত লেখা—”There was another. I was not the only one.”
আলফ্ৰেডৰ চিঠিৰ পাছফালে থকা সেই অভিমান আৰু আতংকৰ ভাষা এতিয়া অর্থবোধক হ’বলৈ ধৰিলে। তেওঁ হয়তো ভুল কৰি মাত্ৰ নিজক দোষ দিছিল, কিন্তু প্ৰকৃতপক্ষে সেই গোপন ঘৰত আন এগৰাকী আছিল—এজন সহচৰ বা প্ৰতিক্ৰীড়াৰ মূল উদ্যোক্তা। আৰু সেই আত্মাটো এতিয়া হয়তো মুক্ত হৈছে, যেন আলফ্ৰেডৰ আত্মাৰ পেছত সেইটোও ওলাই আহিছে।
সন্ধিয়া, দুজন সিদ্ধান্ত লয়—তেওঁলোকে পুনৰ “Red Leaf Room” লৈ যাব, কিন্তু এইবাৰ অনুসন্ধানৰ মনোবৃত্তিৰে নহয়, আত্মাৰ ইতিহাস উন্মোচনৰ উদ্দেশ্যে। পুৱা ৩টাৰ সময়ত, তেওঁলোকে কোহোক লগত লৈ আগবঢ়ে। আগৰ দৰে পথ কটা নাই, বৰং গছজোপা, পাতাল আৰু হেজাৰত ঘেৰি থকা ৰাস্তাৰ মাজেদি তেওঁলোকে উলিয়ায় সেই কোঠালিৰ দিশ।
ভিতৰত সোমাই তেওঁলোকে আবিষ্কাৰ কৰে—আয়নাটো আঁতৰি গৈছে, আৰু তাক সলনি কৰি উঠিছে এখন পাথৰৰ ফলক, য’ত খোদিত আছে—”The Second One shall rise when the first is forgotten.”
এইটো স্পষ্ট—আলফ্ৰেডৰ আত্মা যদি মুক্তি পায়, দ্বিতীয়জন সেই শূন্যস্থান পূৰণ কৰিবলৈ ওলাই আহে। সেই দ্বিতীয় আত্মা—উচ্চাকাংক্ষা, পাপ আৰু হিংসাত্মক মনোবৃত্তিৰ প্ৰতিনিধি, যি হয়তো সেই প্রাচীন বলিৰ আসল নায়ক আছিল। আৰু তেওঁ এতিয়া পুনৰ বুজি উঠিছে—আত্মাৰ সৈতে যুদ্ধ কেৱল পৰিসমাপ্ত নহয়; ই এখন চক্র, যি মুক্তি আৰু শাস্তিৰ মাজত আবর্তিত হয়।
ঘূৰি আহাৰ সময়তে, ৰাস্তাৰ কাষৰ গছত লগ পৰা পুৱা বতাহত তেওঁলোকে শুনে—“Finish what he started.”
তেওঁলোকে চুই চুইয়ে খোজ লৈ ফুৰে।
আকৌ গাঁওখনত কালি কালি ধোঁৱা ওলাই আহে চাহ বাগিচাৰ পাতৰ পৰা।
আকৌ শব্দহীনতা।
আৰু সেই শব্দহীনতাৰ মাজতে, আয়নাহীন এখন ঘৰৰ দেউলিৰ ওপৰত চকু মেলি,
কিবা এটা হাঁহি থাকে।
নতুন আত্মা।
দ্বিতীয় ছাঁ।
পিছফালে অপেক্ষা কৰি থাকে—
পুনৰ আন এখন বাকচ খোলাৰ অপেক্ষাত।
অধ্যায় ৮: নামহীন আত্মাটোৰ সন্ধান
ৰাতিপুৱা বৰষুণ পৰাৰ সম্ভাৱনাত আকাশ সেউজীয়া ও গাঢ় ছাঁত আঁচ লৈছিল। তৰাবিহীন সেই আকাশখনৰ তলত গাঁৱৰ মানুহবোৰ অলপ অলপকৈ নিশ্চুপ হৈ পৰিছিল, যেন এই গা-জোঙা নীৰৱতাৰ মাজতে কিবা অচিন শক্তি হেঁপাহেৰে ওলাই আহি আছে। যোৱা তিনিদিন ধৰি, চাহ বাগানত কোনো কাজিয়া নহ’লেও গাঁৱৰ মজুৰসকলৰ মুখত একেধৰণৰ আশংকাৰ ছাঁ। একেধৰণৰ বুজাব নোৱাৰা ভয়। এইসময়তে, ৰূপালী হাজৰিকাৰ ঘৰত পুনৰ উলটি আহে সেই পুৰণি আয়নাখন—যি আগতে “Red Leaf Room” ৰ পৰা উধাও হৈছিল। কিন্তু এতিয়া ই কোনো দেউলিৰ প্ৰাচীৰত থকাৰ সলনি সোজা তেওঁৰ খিৰিকিৰ কাষৰ কাষত উপচি পৰা ধূলিমাটিৰ মাজৰ পৰা ওলাই আহে, যেন নিজেই নিজৰ স্থান বিচাৰি ল’লে। আয়নাটোৰ ফ্রেম অল্প অল্পকৈ ৰঙা হৈ উঠিছে, যেন তেজৰ সৈতে চপোৱা হৈছে, আৰু ইয়াৰ মাজত দেখা পোৱা যায় এটি মুখ—যি কেতিয়াও সম্পূৰ্ণ দেখা নাযায়, কেৱল চকু দুটা চকু, অতল, অন্ধকাৰ, গ্লানিৰে ভৰা।
এইটো স্পষ্ট—আলফ্ৰেডৰ পৰা মুক্তিপোৱাৰ পাছত, আৰু “Second One” নামৰ আত্মাটোৰ আগমনৰ পিছত, এতিয়া কোনো “Third” বা মূল আত্মাৰ উপস্থিতি অনুভৱ কৰা হৈছে। আৰু ই—আত্মা নহয়, নামহীন এক অচিহ্নিত শক্তি। ৰূপালীয়ে এক নিশা, সেই আয়নাটোলৈ চাই থাকোতেই শুনিলে—এক মাত, অতি স্পষ্ট, অথচ অচেনা।
“Don’t look for me. I was never written. I was always watching.”
এইটো কোনো মৃত দেহৰ আত্মা নহয়। ই জীৱন্ত থাকোঁতে নথিভুক্ত হোৱা কোনো চরিত্ৰ নহয়।
ই হৈছে সেই ‘blank page’—যি আলফ্ৰেড আৰু তেওঁৰ সহচৰসকলৰ ইতিহাসত নামহীনভাৱে আছিল, কিন্তু এক বলি-ক্রিয়াৰ জড়িয়তে ত্যাগ হোৱাৰ সময়ত গোটেই ক্ৰিয়া নিজেই আত্মাৰ ৰূপ লৈ উঠিছিল।
এই আত্মা—ই বুদ্ধিমান, ই আচৰণ জানে, আৰু সেয়েহে কোনো আয়নাত থাকিও কেতিয়াও প্ৰতিচ্ছবি দিব নোৱাৰে।
তেওঁলোক বুজি পায়—তৃতীয় জন, যাক কেতিয়াও লেখা হোৱা নাছিল, এতিয়া পূৰ্ণ ৰূপত ওলাই আহিছে, আৰু তাতেই বিপদ।
নৱজ্যোতি আৰু ৰূপালী দুজনেই বাবলু শইকীয়াৰ ওচৰত যায়, যাৰ ঘৰত পুৰণি চাহ বাগানৰ দলিলপত্রৰ এটা সঁচা সঞ্চয় আছে। বাবলু তেওঁলোকক এটা অদ্ভুত কাগজ দেখুৱায়—এজন ইংৰাজ সাহেবৰ নামৰ লগত সংগতি নখোৱা এখন নথি, য’ত লিখা আছিল: “Unnamed Guest – Occupied Red Leaf Grounds for 32 days, disappeared on record.”
তেওঁলোক এইটো আগেয়ে কেতিয়াও পোৱা নাছিল।
এজন অতিথি, যাৰ নাম কেতিয়াও ৰেকৰ্ডত সন্নিৱিষ্ট নহ’ল, অথচ তেওঁ ৩২ দিন “Red Leaf” অংশত আছিল।
এই বিষয়টো অলপ অলপকৈ স্পষ্ট হয়—এইজন নামহীন অতিথিয়ে পুৰণি ব্ৰিটিছ সাহেবসকলক ৰহস্যৰ প্ৰলোভনেৰে আকৃষ্ট কৰিছিল। তেওঁলোকক আত্মিক শক্তিৰ জ্ঞান দি সেই চেম্বাৰত বলিৰ ক্ৰিয়াৰ বাবে প্ৰেৰণ কৰিছিল।
আলফ্ৰেড ভুল কৰিছিল—কিন্তু তেওঁ হেৰাল নাছিল। সেই নামহীনজনে, নাম নথিভুক্ত নহোৱাৰ বাবে, আত্মা হ’লে নাথাকে, অস্তিত্ব হ’লে ওলাব পাৰে।
তেওঁ, এই শক্তি, আয়নাৰ আঁৰত নথিভুক্ত আত্মাসকলৰ ভয় আৰু স্মৃতি খাই খাইয়ে আগবাঢ়ি গৈছে।
সেই নিশা, ৰূপালীৰ ঘৰৰ খিৰিকি খুলিবলৈ চেষ্টা কৰিলে কোনোবা।
চ’ৰাত দেখা গ’ল—কেউজন দাঁড়িয়ে আছে, মুখ গাঢ় তামাটে, আৰু চকুত আলো নাছিল।
কেৱল এখন নামহীন ছাঁ, যাৰ অস্তিত্ব নথিত নাই, ইতিহাসত নাই, অথচ আত্মাৰ ভিতৰত আছে।
উপস্থিতি, সৰহাল, আৰু অবশ্যম্ভাবিতা।
তেওঁলোক জানে—আত্মাৰ লগত লৰা হ’ল সত্যৰ ক্ষেত্ৰত।
কিন্তু এই নামহীন আত্মাটোৰ লগত লৰা হ’ল অস্তিত্বৰ প্ৰশ্নত।
নৱজ্যোতি সিদ্ধান্ত লয়—আয়নাখন ধ্বংস কৰিব লাগিব।
আয়নাই দুৱাৰ, কিন্তু তৃতীয়জন নিজে আয়নাই।
তেওঁ, আয়নাৰ জড়, প্ৰতিচ্ছবিহীন শক্তি।
ৰূপালীয়ে একো নাকৰে, কেৱল আয়নাৰ ফ্ৰেমটোত এটা শব্দ লিখে: “Who are you?”
কিন্তু কোনো উত্তৰ নাহে।
কেৱল পিছফালৰ গছত এটা ডাল কাটি পৰে, আৰু শব্দহীনতাৰে সেই শব্দ ওলায়—
“I am.”
তেওঁলোক জানে—এই যুঁজত প্রশ্নৰে কোনো লাভ নাই।
এই যুদ্ধৰ একমাত্ৰ উপায় হ’ল—মাটি।
আত্মাৰ শেষ স্থান।
তেওঁলোকে খন্দি লৈ যায় আয়নাখন, পুনৰ আগৰ সেই গছটোৰ তলত—
কিন্তু এতিয়া, মাটি জৰজৰ।
গছৰ শিপা সৰহাল হৈ উঠিছে।
আৰু কিবা এটা ওলাবলৈ চেষ্টা কৰিছে।
তেওঁলোকে পিছ ফুৰে।
আয়নাখন সিমানেই থৈ দাঙি দিয়াৰ সময়তে,
পিছফালে ধ্বনি—
চকু দুটা, ছাঁ এটা।
নৱজ্যোতি চকু বন্ধ কৰে।
নামহীনজন চিপত ওলাই আহে—
নাথাকিলেও যে থাকে,
তেওঁ…
একটা “শূন্যতা”।
যি বাকচতে ছিল, কিন্তু কেতিয়াও বন্দী নহ’ল।
সেই ৰাতি, নীৰৱতাৰে বাতাসে হাঁহে।
তেওঁহে হাঁহে।
জানিব পৰা নাই কেতিয়া, কিয় বা কিমান সময়ৰ বাবে।
আৰু বাগানৰ গছবোৰ আকৌ পাত মৰিবলৈ আৰম্ভ কৰে।
বাকচখন এতিয়া খোলা…
কিন্তু কোন খুলি দিছিল—
সেয়া কোনোদিন জনা নহ’ব।
অধ্যায় ৯: আৱৃত চক্র
পৰৱৰ্তী দিনবোৰ হ’ল শূন্যতাৰ নীরৱ কাহিনী। গাঁওখনত সৃষ্ট সেই অজান আশঙ্কাৰ আৱৰণ এখন আগৰকৈও বেছি ঘনাই পৰিছিল। বাটঘাটেৰে হঠাৎ হঠাৎ উধাও হৈ পৰা মানুহৰ গুজব শুনা গৈছিল, কেতবোৰ বাচল মানুহ ৰাতিপুৱা উঠি নিজকে অন্য গাঁওত বিচাৰি পায়। পিতাই চিনা নাপায় ল’ৰাক, পুত্রীয়ে ঘিন কৰা পায় মাতৃক। এয়া যেন কেৱল মানসিক বিকৃতি নহয়—ই এক শূন্যতাত পৰি যোৱা সময়চক্র। নৱজ্যোতি আৰু ৰূপালী দুইজনৰ মুখৰ ছাঁ সলনি হ’বলৈ ধৰিলে। যেন বহুদিন ধৰি তেওঁলোকে পোৱা সকলো কথা-স্মৃতি-চিন্তা এক অদৃশ্য শক্তিয়ে শোষণ কৰি আছে। আয়নাটো গছৰ শিপাৰ তলত থৈ অহাৰ পিচত চুপচাপকৈ জীৱনলৈ উভতি যাব পাৰিব বুলি তেওঁলোকে ভাবিছিল, কিন্তু ভয়ানক আত্মা নামহীনজনৰ কাৰ্যত স্পষ্ট আছিল—ই কোনো আত্মা নহয়, ই হ’ল এক chronic emptiness, যি যিকোনো স্মৃতি, অস্তিত্ব, বা বিশ্বাসেৰে খাই খাই জীৱিত থাকে। গাঁওখনৰ মানুহবোৰ যি নাম লৈ কেতিয়াবা মাতিছিল—“পাগল সাহেব”, “ছাঁৰ মানুজন”, “চুপ বগাহাঁহ” —তেওঁলোকে জানিবই নাছিল, সিহঁতে যাৰ কথা ক’ছিল সি আছিল সেই নামহীন আত্মা, যিয়ে কোনো কিতাপত নাম নাই, কোনো তালিকাত চিন নাই, কোনো আত্মায় যাৰ কথা কয় নাছিল। সেইজনে এতিয়া প্ৰথমবাৰৰ বাবে, সঁচাকৈয়ে নিজকে প্ৰকট কৰিছে—চাহ বাগানৰ মাজত, মাটিৰ কোণত, আয়নাৰ গোপন ফ্ৰেমত, আৰু মনুষ্যস্মৃতিৰ খাতাত। আৰু তাৰ দ্বাৰা এটা নতুন চক্র আৰম্ভ হৈছে—যাৰ শেষ নাই।
নৱজ্যোতি জানে, ইয়াৰ শেষ হ’ব পাৰে কেৱল এজন লোকৰ জ্ঞান আৰু সাহসেৰে—কোনোৱে যদি এই নামহীন আত্মাটো জন্ম লোৱাৰ সময়ৰ পুৰণি মূল শিকড়টো উলিয়াই আনিব পাৰে। তেওঁ বাবলু শইকীয়াৰ লগত যোগাযোগ কৰে আৰু পায় এখন অতি পুৰণি ইংৰাজ দলিল—য’ত Red Leaf Grounds ত ১৮৮৯ চনত এজন পাদ্ৰী এক নিৰ্দিষ্ট ক্ৰিয়া বন্ধ কৰিবলৈ চেষ্টা কৰিছিল। দলিলত আছে বৰ্ণনা—“The Fourth Circle is not a name, but a state. One which cannot be seen, only passed through.”
এইটো শুনি তেওঁৰ বুকু কঁপি উঠে। নামহীনজন হৈছে সেই চতুৰ্থ চক্ৰৰ এক অভিজ্ঞান, যি আত্মা বা আত্মাৰ ভিতৰতে এক অৱস্থা হিচাপে থাকে। সেয়া বন্ধ কৰিবৰ একমাত্ৰ পথ হ’ল—চক্রটোক সম্পূৰ্ণ কৰা, অৰ্থাৎ বাকচখন পুনৰ বন্ধ কৰি, তাৰ ভিতৰত যিটো প্ৰতিচ্ছবি আৰু ছাঁবোৰ আছে, সেইবোৰক সংহাৰ কৰি, মাটিৰ গভীৰতাত এটা নিৰব চিহ্ন ৰাখি অনন্তক শান্তি দিয়া।
তেওঁ আৰু ৰূপালী দুয়ো এবাৰ শেষবাৰৰ বাবে Red Leaf Room ত যাবলৈ সিদ্ধান্ত লয়—এইবাৰ কোনো সঁজুলি নলয়, কোনো প্ৰশ্ন নলয়, কেৱল এটি উদ্দেশ্য: আৰম্ভৰ আগলৈ ঘূৰা।
আন্ধাৰৰ মাজেদি তেওঁলোকে পুনৰ সেই কোঠালী পাই যায়—সেই আয়নাবিহীন, বাকচহীন, অথচ গন্ধ, শব্দ আৰু অস্তিত্বৰে পূৰ্ণ।
অলপ সময়ৰ বাবে যেন সময় ৰৈ যায়—প্ৰাচীন সুৱাস, চাহ পাতৰ পোক, আৰু অন্ধ গাভৰুৰ কান্দোন যেন ওলাই আহে বায়ুৰ মাজৰ পৰা।
আৰু তাৰ ঠিক মাজমজিয়াত—বাকচখন।
আকৌ খোলা।
আকৌ চকু দুটা চকুত মিলি যায়—
এইবাৰ নামহীনজন কথা কয়—
“You were always meant to carry me.”
নৱজ্যোতি হাঁহে।
উত্তৰ দিয়ে—
“Then I will carry you into silence.”
সেই শেষ ৰাতি, তেওঁলোকে বাকচখন পুনৰ ঢাক দিয়ে—বেলিচকত তেজ, স্মৃতি আৰু পত্ৰাদি লগাই।
গছটোৰ শিপাৰ তলত, তেজৰঙা জিনচৰ মাজত এখন পাথৰ গুজি ধৰে।
তেওঁলোকে জানে—ই সমাপ্তি নহ’ব পাৰে, কিন্তু অন্ততঃ এখন সমাপ্তিৰ চেষ্টাৰ সূচনা।
পিছফালে, গাঁওখনত কালি পৰে, বৰষুণ নামে।
বতাহ উঠে—শব্দহীন।
কিন্তু গাঁৱৰ মানুহবোৰ চকু মেলি উঠে, যিসকল সপোন নেদেখে তেও সপোনৰ পৰা জগাই উঠে।
আৰু সকলোতকৈ আশ্চৰ্য—
চাহ বাগানৰ ওপৰত এটি বগা পোহৰ নেমে,
এটি পুৰণি আওশোনাই আত্মা হাঁহি নকৰে,
কিন্তু মাটিৰ গভীৰতাত,
এখন বাকচ,
একো শব্দ নকৰাকৈ,
সপোনে সপোনে ক’লে—
“You remembered me. And that is all I needed.”
অধ্যায় ১০: শেষ প্ৰতিচ্ছবি
পুৱাৰ সোঁতত পৰিপূৰ্ণ দিন—নবীন সূৰ্যৰ পোহৰে চাহ বাগানৰ পাতবোৰত ৰঙা ৰঙা তেজৰ দাগত দীপ্তি যেন ঢালি দিছিল। যি গাঁওখন কেতিয়াবা মৃতপ্ৰায় আছিল, সেয়া যেন আকৌ ধুলিৰ পৰা উঠি জীয়াই উঠিছে। কিন্তু সেই জীয়াই উঠা কোনো উৎসৱৰ পৰা নহয়—সেয়া আত্মার বিশ্ৰামৰ পৰা। যি বাকচখনৰ বাবে সময় চকৰ আবৃত্তি আছিল, যি আয়নাৰ মাজেৰে মানুহৰ সত্তা বেয়া-ভালৰ সীমা পাৰ হৈছিল, সেয়া এতিয়া মাটিৰ তলত স্তব্ধ হৈ পৰি আছিল—শব্দহীন, চিন্তাহীন, অথচ সততে উপস্থিত। ৰূপালী আৰু নৱজ্যোতি জানিছিল, যি নামহীন আত্মাটোক আটাইতকৈ ডাঙৰ বিপদ বুলি ধৰা হৈছিল, সেয়া মূলতে আছিল মানুহৰ মনৰ এখন খালী ঠাই—যিখন খালী থাকিলে বুজা নাযায়, কিন্তু পৰিপূৰ্ণ হ’লে ভয়ংকৰ হ’ব পাৰে। যি লোকচোৱা শক্তিটো জন্ম লৈছিল বিগত শতাব্দীৰ বলিৰ ইতিহাসৰ পৰা, সেয়া আটাইতকৈ অধিক শক্তিশালী হ’ল মানৱ স্মৃতিৰ হীনতাবোৰে। আৰু সেইজনেই আছিল ‘He who was never named’—অস্তিত্বৰে চিঞৰি থকা, কিন্তু ইতিহাসত অনুপস্থিত। আজিৰ দিনটোত সকলো যেন আগৰ দৰে—কিন্তু কেৱল বহুবছৰৰ পৰা হেৰুৱা তিনিটা পুৱা-চিঞৰনি কুকুৰ, এখন চাহ খেতিৰ মাজেৰে উৰা গৈ থকা এটি ৰঙা পাতৰ প্ৰান্ত আৰু এখন আকাশ যিয়ে ওলাই নাহিলেও হাঁহি থকা দেখা যায়, সেইবোৰ দেখুৱাই দিয়ে—বাকচটো আকৌ মাটি খাই ল’লে।
কিন্তু শেষ নহয় এতিয়াও। সেই ৰাতি, ৰূপালী তেওঁৰ ঘৰখনৰ চৌতালিত বহি থাকে। ঠাণ্ডা হাওঁৰে তেওঁৰ কেশ উৰাই লৈ যায়। আৰু ঠিক তেতিয়াই, যেতিয়া সকলো নিশ্চুপ—তেওঁ ঘূৰি চালে, তেওঁৰ পিনে এখন আয়না থিয় হৈ আছে। মাটিৰ ওপৰত, গছৰ ছাঁৰ মাজত। কোনো আঁতৰ ঘৰ বা দেওয়ালৰ অংশত নহয়, খালি হাওঁৰ মাজত—যেন সময় আৰু স্থানৰ ভিতৰত সদায় আছিল। আৰু সেই আয়নাৰ মাজত দেখা পায় এটি মুখ। কোনো আত্মা নহয়, কোনো সাহেব নহয়, কোনো গাঁৱৰ মানুহো নহয়। সেয়া তেওঁৰ নিজা মুখ—কিন্তু সেয়া কোনো অতীতৰ সময়ৰ ৰূপ। চুলিৰ শিপা সৰহাল, চকুত ভয়, ওঁঠত অভিমান। যেন সেই ৰূপালী, যিজনে প্ৰথম নিশা সেই পুৰণি বাকচটো খুলি চালে। আৰু আয়নাৰ প্ৰান্তত এখন হাত দেখা যায়—তেওঁৰেই হাত, কিন্তু অলপ ৰক্তাক্ত, অলপ কঁপি থকা, যেন কোনো আন পৃথিৱীৰ ৰূপালী তেওঁৰ কাষলৈ চাই আছে আৰু ক’ছে—“Don’t forget me again.”
চকুৰ আগত প্ৰতিচ্ছবি গ’ল। আয়নাটো গ’ল। মাটি, হাওঁ, গছ—সব পুনৰ স্বাভাৱিক। কিন্তু তেওঁ বুজি পালে—এই বাকচৰ গল্প কেৱল আত্মাৰ মুক্তিৰ নহয়, ই নিজকে চিনাৰ এক যাত্রা। গোপন ইতিহাস, নামহীন অস্তিত্ব, আৰু অতীতৰ ভয়বোৰে যেতিয়া আমাৰ জীৱনত কোনো ধৰণৰ ‘space’ পায়, তেতিয়াহে ই হোৱাটোক সত্য বুলি ধৰি লয়। সেয়েই হৈছে সেই আয়নাৰ কাজ—নিজক চিনে পোৱা, অথবা চিনিব নোৱাৰাৰ ভয়। আজিৰ পৰা তেওঁ জানে, প্ৰতিটো গাঁও, প্ৰতিটো বাগিচা, প্ৰতিটো মানুহৰ মাজতে কোনো এখন বাকচ আছে—কোনোৱে খোলে, কোনোৱে গোপন কৰে। আৰু যাৰ বুকু খালী, সেয়াতে সেই নামহীন ছাঁ খোজ লৈ আহে।
চাহ বাগানৰ উত্তৰ কোণৰ পাৰত, গছ এখনত নতুন পাত ওলায়। সেই পাতবোৰ ৰঙা—একেবাৰে লাল, যেন তেজেৰে ৰাঙলী। মানুহে কয়, সেই গছত ৰাতিপুৱা আগৰ সাহেবজনৰ পদচিহ্ন দেখা যায়। মানুহে কয়, কেতিয়াবা মাত নথকা কুকুৰজনে তাতে চাই থাকে। আৰু মানুহে ক’ব নোৱাৰে, কেনেকৈ এই গাঁওখনৰ সময় অলপ অলপকৈ আগবাঢ়িলেও, কেতিয়াবা উভতি যায় সেই আয়নাৰ সোঁতলৈ। কিন্তু নৱজ্যোতি আৰু ৰূপালী জানে—চক্রটো অন্ততঃ বদ্ধ। বাকচটো পিন্ধি দিয়া হৈছে। আৰু আতংকৰ অন্তিম প্ৰতিচ্ছবিটো আছিল তেওঁলোকৰ নিজেই।
আত্মা মুক্ত নহ’ব পাৰে, কিন্তু ভয়—সেইটো অতি নিভৃত, অতি ব্যক্তিগত, যিটো অদৃশ্য হলেও প্ৰতিদিনে আয়নাৰ মাজতে থকা দেখা যায়।
আৰু সেই আয়নাটো—
হয়তো কোনোবা আন এজনৰ ঘৰত,
হয়তো কোনো আন গাঁওত,
হয়তো কোনো আন সময়ত,
আকৌ এদিন পোৱা যাব।
আকৌ কোনোবাই ক’ব—
“এই বাকচখন খুলি চাওঁ নেকি?”
আৰু চক্রটো পুনৰ আৰম্ভ হ’ব…
এক নিঃশব্দ, নামহীন,
অপৰিসীম ভয়ৰ গাঁথা।
– সমাপ্ত –
